Het monument
Vorm en materiaal
Het monument voor A.H.M.J. Brejaart in Raamsdonskveer (gemeente Geertruidenberg) is een liggende natuurstenen plaquette die is omgeven door een rand van gemetselde bakstenen. Op de plaquette is het Nederlandse rijkswapen te onderscheiden.
Tekst
De tekst op het monument luidt:
‘TER GEDACHTENIS AAN
A.H.M.J. BREJAART
AMBTENAAR TER SECRE-
TARIE GEB. TE BREDA 20
JULI 1889 EN DOOR EEN
DUITSCHE VELDGENDARM
NEERGESCHOTEN IN DEZE
HAL OP 23 AUGUSTUS 1944
TIJDENS DE VERVULLING
VAN ZIJN AMBT’.
Wijziging
De plaquette was oorspronkelijk bevestigd in het gemeentehuis. In 1994 is de plaquette verplaatst naar de huidge locatie.
De geschiedenis
Het monument voor A.H.M.J. Brejaart in Raamsdonskveer (gemeente Geertruidenberg) herinnert aan gemeenteambtenaar Anton Brejaart die op 23 augustus 1944 werd doorgeschoten in het gemeentehuis.
Iets meer dan twee maanden voor de bevrijding van Raamsdonksveer, op 23 augustus 1944, werd Anton Brejaart in het gemeentehuis doodgeschoten door de Duitse Feldwebel Jozef Geesink.
Anton Brejaart is werkzaam als ambtenaar ter secretarie in de gemeente Raamsdonk, dan 55 jaar, is een stille werker die aan een kant slechthorend is. Brejaart werd geboren in Breda, maar verhuisde naar Raamsdonksveer toen hij Catharina Staps leerde kennen, een vrouw uit een in Raamsdonksveer bekende familie. Brejaart en Staps, beiden de dertig gepasseerd, trouwen in 1922. Ze krijgen twee kinderen, die allebei niet oud worden. Een dochtertje, Cobaatje, overlijdt na veertien dagen, vermoedelijk aan de gevolgen van een te zware narcose die haar moeder kreeg tijdens de zwangerschap. Een zoontje, Jantje, is nog geen drie jaar als hij in 1934 een aanval van de bof niet overleeft. Het leed binnen zijn gezin maakt van de toch al gesloten Brejaart een nog meer in zichzelf gekeerde man.
Het gemeentehuis was in die dagen een kleine bron van verzet. Opdrachten van de bezetter werden bij voorkeur zo beperkt mogelijk uitgevoerd. De ambtenaren op de gemeente sprongen regelmatig uit het raam als hen door de Duitsers dingen werd opgedragen. Ze wilden zo weinig mogelijk met de bezetter te maken hebben.
Een dag eerder, op 22 augustus, laat waarnemend burgemeester De Jong de bezetter schriftelijk weten niet mee te willen werken aan het aanwijzen van arbeidskrachten voor de aanleg van verdedigingswerken bij Keizersveer. De 43-jarige Feldwebel Jozef Geesink komt met de brief in de hand verhaal halen op het gemeentehuis. Geesink is als veldgendarme ondergebracht op de KMA in Breda, waarvandaan hij altijd op zijn motor naar Raamsdonksveer komt gereden.
Geesink stormt de hal van het gemeentehuis binnen, het is dan half elf. Als Geesink met de brief van de burgemeester zwaait, komt Brejaart uit de kamer van de secretarie. Brejaart wil de hal oversteken naar de kamer van de secretaris, maar treft midden in de hal Geesink. Die vraagt met veel lawaai waar hij de burgemeester kan vinden. Of de slechthorende Brejaart hoort hem niet, of hij wíl Geesink niet horen; feit is dat hij de Duitser zonder te reageren voorbijloopt. Zonder verdere aanleiding of discussie pakte Geesink Brejaart bij de arm, draaide hem om en schoot hem met zijn pistool van hooguit dertig centimeter door het voorhoofd.
Brejaart overlijdt later die dag in het St. Theresiaziekenhuis, een paar honderd meter verderop. Raamsdonksveer is verbijsterd. Verbijsterd door het brute geweld van Geesink tegen een weerloze, ongewapende man die slechts zijn werk deed.
De straat achter het kerkhof die aansluit op de Sint Jozeflaan draagt al sinds kort na de oorlog de naam van de omgekomen Verenaar. In het oude gemeentehuis was een gedenksteen geplaatst die herinnerde aan de moord op Anton Brejaart. Deze gedenksteen is in 1944 verplaatst naar het grasveldje aan de Brejaartstraat
toen de sociale dienst wegging uit het oude gemeentehuis.
Anton Brejaart ligt nog steeds begraven op de begraafplaats aan de Sint Jozeflaan.
Oorlogsslachtoffers
| Achternaam | Voornamen | Geboren | Overleden |
|---|
De Oorlogsgravenstichting heeft een database met namen en verhalen van oorlogsslachtoffers. Veel van deze slachtoffers worden herdacht door middel van een monument. Wilt u ons helpen om de namen en verhalen van slachtoffers te koppelen aan het monument waarop hun naam vermeld staat? Kijk dan op de website van de Oorlogsgravenstichting, ziet u in de database een naam die ook voorkomt op dit monument? Maak dan een account aan en koppel de persoon uit de database aan dit monument. Enkele dagen na de koppeling verschijnt de naam van het slachtoffer op deze pagina.
Meer informatie
Locatie
Het monument bevindt zich aan de rand van het grasveld aan de Brejaartstraat 1 in Raamsdonkveer (gemeente Geertruidenberg).
Bronnen
