Biezenmortel, geallieerd erehof

Vorm en materiaal
Het geallieerde erehof in Biezenmortel (gemeente Tilburg) herbergt het stoffelijk overschot van zes gesneuvelde militairen. Bij elk graf is een identiek grafteken van witte natuursteen geplaatst, met in reliëf een embleem en een kruis.

Symboliek
Het kruis is niet alleen een symbool van het christelijke geloof, maar herinnert tevens aan het offer dat de oorlogsslachtoffers brachten voor een leven in vrijheid.

Het geallieerde erehof herinnert de inwoners van Biezenmortel (gemeente Tilburg) aan zes militairen van het Britse Gemenebest die op 17 juni 1942 in de strijd tegen de bezetter in de omgeving zijn gesneuveld.

De namen van de zes militairen luiden:

A.G. Fairless, E. Guinan, G.O. Massicotte, D.C. Mc Pherson, J.M. Mc Pherson en H.G. Robinson.

In de nacht van 16 op 17 juni 1944 rond 1.30 u stortte in Biezenmortel een geallieerde bommenwerper neer. Het vliegtuig was neergehaald door een Duits jachtvliegtuig. De romp lag op de Biezenmortelsestraat nabij de Capucijnenstraat. De bommenwerper werd bemand door zes Canadezen en de Engelse vlieger Laurie Ellis. Laatsgenoemde nam op het laatste moment de plaats in van een Canadees, die al teveel uren had gemaakt.

De Engelsman overleefde als enige de noodlanding. Hij zat bij een luik en denkt dat hij daardoor naar buiten is geblazen en per ongeluk moet zijn parachute zijn open gegaan, want hij kon zich verder niets herinneren. Hij werd zwaargewond in een korenveld aangetroffen.

Door de Duitsers werd hij naar het Kriegslazaret in Tilburg gebracht en kwam later als krijgsgevangene in een kamp in Polen terecht. Bij toeval ontmoette hij daar de Canadees, die hij vervangen had.

De zes Canadese bemanningsleden werden uit het toestel geslingerd en waren vrijwel meteen overleden. De zes doden werden door dokter Veraart van Huize Assisië zo nauwkeurig mogelijk beschreven. Zij zijn op het kerkhof van Biezenmortel begraven vlakbij het graf van Frans van de Pas, die op 14 mei 1940 in Middelburg sneuvelde.

In het Mariakapelletje in Udenhout hangen twee herdenkingsborden. Op het linkerbord, geplaatst in 1985, staan de zes namen van de bemanning van het vliegtuig, dat op 17 juni in Biezenmortel neerstortte, dat toen nog bij de gemeente Udenhout hoorde.

Op 18 sept. 1944 stortten in Udenhout/Biezenmortel twee Amerikaanse vliegtuigen neer. Bij het tweede vliegtuig vielen geen doden, bij het eerste wel. Dit was een Liberator, een viermotorige bommenwerper. Het was bij de Operatie Market Garden, bekend van de Slag om Arnhem, niet geladen met bommen. Het werd gebruikt om containers met voedsel, munitie, brandstof en medicamenten af te werpen voor de troepen, die daags tevoren bij Son geland waren.

Het vliegtuig werd tussen Haaren en Oisterwijk door Duits afweergeschut geraakt en de rechtermotor vloog in brand. Het toestel draaide met een grote boog weg om op het Winkel bij de boerderij van Van Iersel een noodlanding te maken. Daarbij kwamen negen bemanningsleden om. Staartschutter Sergeant F. di Palma werd bij de landing uit het toestel geslingerd en werd met ernstige brandwonden aan het gezicht overgebracht naar Huize Assisië. Daar werd hij door dokter Veraart verpleegd.

De paters Capucijnen, die al vele verzetsdaden hadden gepleegd, hebben hem daar een tijdje verborgen gehouden. Toen de Duitsers hem eindelijk ontdekten, hebben ze kunnen voorkomen dat men hem meenam. Na de bevrijding van Biezenmortel op 26 okt. ’44, is hij naar het ziekenhuis in Eindhoven gebracht en later teruggebracht naar de V.S.

Tijdens het neerstorten van het toestel had een piloot uit de vliegformatie een foto van het toestel gemaakt, terwijl het met brandende motor bezig was een noodlanding te maken. Maar waar het toestel precies terecht gekomen was, wist men niet.

De overlevende Frank di Palma vertelde na de oorlog, dat hij verpleegd was in een klooster van Franciscus van Assisië en daarom kostte het veel tijd voordat men er achter kwam, dat hij Huize Assisië in Biezenmortel bedoelde.

Nu werden de negen doden, die op 23 sept. ’44 begraven waren op het kerkhof in Biezenmortel, herbegraven op het Amerikaanse Oorlogskerkhof in Margraten. Drie van hen zijn later overgebracht naar een graf in de Verenigde Staten.

Op het rechter herdenkingsbord, dat in 1996 in het Udenhouts Mariakapelletje aangebracht werd, staan de namen van de negen Amerikaanse bemanningsleden van de bommenwerper, die op 18 sept. 1944 bij Biezenmortel neergestort is. Het bord werd onthuld door de broer van piloot Captain Hunter.

Oorlogsgravenstichting
De verspreid in Nederland gelegen Gemenebest oorlogsgraven zijn aangelegd en worden beheerd door de Commonwealth War Graves Commission (CWGC). Met de Oorlogsgravenstichting (OGS) zijn op basis van wederkerigheid onderhoudsafspraken gemaakt. Dit betekent dat de OGS verantwoordelijk is voor het onderhoud van Gemenebest oorlogsgraven in Nederland en de CWGC voor de Nederlandse oorlogsgraven op CWGC-erevelden in het buitenland. De OGS voert de werkzaamheden in nauwe samenwerking met de desbetreffende gemeente uit.

Locatie
Het erehof maakt deel uit van het parochiekerkhof van Biezenmortel (gemeente Tilburg). Naast het erehof staat het grafmonument voor Frank van de Pas.

Bronnen

• Boeken van Stichting Heemcentrum ” ‘t Schoor” Udenhout-Biezenmortel, Over d’n “Oorlog” (Udenhout en Biezenmortel tussen bezetting en bevrijding) en Het Udenhoutse Mariakapelleke;
• ‘Oorlogsmonumenten in het Nationaal Park Loonse en Drunense Duinen’ van Henk Peters uit Udenhout op de website van Het Nationaal Park Loonse en Drunense Duinen;
• Oorlogsgravenstichting;
• Commonwealth War Graves Commission.