Het monument
Vorm en materiaal
Het ‘Joods namenmonument’ in Slootdorp (gemeente Hollands Kroon) bestaat uit een gedenkzuil en daaromheen een gedenkmuur gemaakt uit cortenstaal in de vorm van een halve cirkel met daarop 197 herdenkingssteentjes.
Tekst
De tekst op de gedenkzuil luidt:
‘ZE KONDEN HIER EEN BEROEP LEREN
ALS VOORBEREIDING OP HUN VERDERE EMIGRATIE
ONDER ANDERE NAAR PALESTINA’.
Op ieder herdenkingssteentje staat de naam van een slachtoffer die in het werkkamp gewerkt heeft en omgekomen is in de Tweede Wereldoorlog.
Digitaal Joods Monument
De joodse oorlogsslachtoffers die op dit gedenkteken vermeld staan, zijn tevens opgenomen in het ‘Digitaal Monument Joodse Gemeenschap in Nederland‘. Hierin vindt u meer informatie over deze personen met waar mogelijk een korte biografie, familierelaties en adresgegevens.
Symboliek
De halve cirkel met daarop de 197 herdenkingssteentjes verwijzen naar de woonbarakken die in een halve cirkel achter het gemeenschapshuis stonden.
Wijziging
In 2021 is het gedenkteken uitgebreid met 197 herdenkingssteentjes.
De geschiedenis
Het ‘Joods namenmonument’ in Slootdorp (gemeente Hollands Kroon) is opgericht ter nagedachtenis aan de 750 joodse vluchtelingen uit Duitsland en Oostenrijk die tussen 1934 en 1941 in het werkdorp in de Wieringermeerpolder werden opgevangen en opgeleid tot handwerksman, huishoudster of boer. Met de intentie om uiteindelijk naar Palestina te emigreren. In 1941 werd het werkdorp door de Duitsers ontruimd en belandden honderden bewoners van het werkdorp, via kamp Westerbork, in de vernietigingskampen.
Werkdorp Wieingermeer werd in 1934 in de Wieringermeer, bij het dorp Nieuwesluis, opgericht. Het dorp kreeg de status van hachsjara-instelling, waarmee de leerlingen de mogelijkheid kregen na hun opleiding naar Palestina te emigreren. De meeste vluchtelingen in het werkdorp waren tussen de 18 en 24 jaar. In 1939 kwamen de laatste vluchtelingen uit Duitsland en Oostenrijk aan, soms regelrecht uit concentratiekampen.
Het werkdorp bestond uit een hoofdgebouw, dat de bewoners zelf hebben gebouwd en er nu nog staat, met daar omheen in een halve kring de barakken. Het werkdorp kon bijna geheel in zijn eigen behoeften voorzien. Er was een meubelmakerij, een timmerwerkplaats, een smederij en ook een tijdje een bakkerij. Ook werden er stamboekkoeien gehouden, oftewel rasvee. Onder de vluchtelingen zaten veel mensen met een hogere opleiding, zoals juristen, artsen en apothekers.
Er was een tweejarige herscholing voor de mannen tot landbouwer. Een aantal kon ook ambachtsman worden. De vrouwen konden een kortere opleiding volgen in de (landbouw)huishouding. Ze kregen op den duur ruim 200 hectare landbouwgrond tot hun beschikking. Daarop werden granen, peulvruchten en bieten verbouwd. Er werden avondcursussen Engels, Hebreeuws en geschiedenis van het Joodse volk gegeven. Met deze opleiding hadden de mensen in het werkdorp een goede kans om in het buitenland werk te vinden, met name in Palestina.
In juli 1941 werd het werkdorp op last van de bezetter gesloten. Tot dan hadden ongeveer 750 vluchtelingen in het werkdorp een opleiding gevolgd. Van de 300 leerlingen die in mei 1940 aanwezig waren, verloor meer dan de helft het leven in een concentratiekamp. Een deel van de bewoners is tijdens een grote razzia in Amsterdam opgepakt en naar Mauthausen gedeporteerd. Andere oud-Werkdorpers hebben deelgenomen aan de verzetsactiviteiten van de zogenaamde Westerweel-groep. Anderen doken onder en wisten de oorlog te overleven.
Onthulling
De herdenkingszuil is op initiatief van de gemeente Wieringermeer in samenwerking met een comité van overlevenden opgericht. De oud-bewoners Gert Laske en Paul Schwarzschild hebben dit zuiltje op 9 november 1989 onthuld. De uitbreiding van het monument met de 197 herdenkingssteentjes is een initiatief van Marieke Roos-van Riel, Ina Hoogenbosch-Glas en Roel Wittink. De laatste steenlegging en onthulling vond plaats op 6 oktober 2021.
Oorlogsslachtoffers
| Achternaam | Voornamen | Geboren | Overleden |
|---|
De Oorlogsgravenstichting heeft een database met namen en verhalen van oorlogsslachtoffers. Veel van deze slachtoffers worden herdacht door middel van een monument. Wilt u ons helpen om de namen en verhalen van slachtoffers te koppelen aan het monument waarop hun naam vermeld staat? Kijk dan op de website van de Oorlogsgravenstichting, ziet u in de database een naam die ook voorkomt op dit monument? Maak dan een account aan en koppel de persoon uit de database aan dit monument. Enkele dagen na de koppeling verschijnt de naam van het slachtoffer op deze pagina.
Meer informatie
Locatie
Het monument bevindt zich in het voormalige Joods werkdorp ‘Nieuwe Sluis’ aan de Nieuwesluizerweg, bij de huidige Oostwaardhoeve, ten westen van Slootdorp (gemeente Hollands Kroon).
Bronnen
- Het joodse werkdorp in de Wieringermeer, 1934-1941 van H.B.J. Stegeman en J.P. Vorsteveld (Uitgeverij Walburg Pers, Zutphen, 1983). ISBN 9060111508;
- Digitaal Monument Werkdorp Wieringermeer.
