Het monument
Vorm en materiaal
Het monument ‘Het Verstoorde Leven’ in Deventer is een schuin oplopende steen, die in het midden doorbroken is. Op het gedenkteken is een citaat uit het gelijknamige dagboek van oorlogsslachtoffer Etty Hillesum aangebracht.
Tekst
De tekst op het monument luidt:
‘MEN ZOU EEN PLEISTER OP VELE WONDEN WILLEN ZIJN.(ETTY HILLESUM 12 OKTOBER 1942)
3 MEI 1985.’
De tekst op de plaquette luidt:
‘ETTY HILLESUM (15 JANUARI 1914 – 30 NOVEMBER 1943) WOONDE VANAF 1924 MET HAAR OUDERS EN TWEE BROERS IN DEVENTER. HAAR VADER WAS HIER RECTOR VAN HET STEDELIJK GYMNASIUM.
VOOR DE TWEEDE WERELDOORLOG WOONDEN IN DEVENTER BIJNA 600 JODEN, VAN WIE ER 401 IN CONCENTRATIEKAMPEN VERMOORD ZIJN.
DAARTOE BEHOORDE OOK DE FAMILIE HILLESUM.
VAN ETTY HILLESUM ZIJN BRIEVEN EN DAGBOEKEN GEPUBLICEERD, DIE EEN BRON VAN INSPIRATIE VORMEN VOOR EEN NIEUWE GENERATIE.
DIT BEELD WIL NIET ALLEEN ETTY HILLESUM (EN IN HAAR ALLE ANDERE OORLOGSSLACHTOFFERS) HERDENKEN MAAR MOET OOK DIENEN ALS WAARSCHUWINGSSIGNAAL TEGEN HEDENDAAGSE VORMEN VAN DISCRIMMINATIE EN GEWELD.’
Symboliek
De gebroken steen verbeeldt het verstoorde leven van de joodse oorlogsslachtoffers. Het monument is vernoemd naar het dagboek van Etty Hillesum, getiteld Het verstoorde leven: dagboek van Etty Hillesum, 1941-1943.
Digitaal Joods Monument
Een joods oorlogsslachtoffer dat met dit gedenkteken herdacht wordt, is tevens opgenomen in het ‘Digitaal Monument Joodse Gemeenschap in Nederland‘. Hierin vindt u meer informatie over deze persoon met waar mogelijk een korte biografie, familierelaties en adresgegevens.
Onder het kopje ‘Geschiedenis’ op deze pagina kunt u op de persoonsnaam klikken om doorverwezen te worden naar het Digitaal Joods Monument.
De geschiedenis
Het monument ‘Het Verstoorde Leven’ in Deventer is opgericht ter nagedachtenis aan alle joodse medeburgers die tijdens de Tweede Wereldoorlog door oorlogshandelingen om het leven zijn gekomen, waaronder Etty Hillesum, die op 30 november 1943 in Auschwitz door de bezetter om het leven is gebracht. Daarnaast dient het gedenkteken als waarschuwing tegen hedendaagse vormen van discriminatie.
Etty Hillesum werd geboren op 15 januari 1914 in Middelburg. In 1932 ging ze rechten en Slavische talen studeren in Amsterdam. In die jaren begon ze met het bijhouden van een dagboek en was ze actief in de linkse en anti-fascistische beweging. In 1942 ging Etty bij de afdeling culturele zaken van de Joodse Raad werken. Ze hield het twee weken vol, een tijd die ze in haar dagboek omschreef als ‘de hel’. In augustus 1942 werd Etty gedeporteerd naar Kamp Westerbork. Door haar lidmaatschap van de Joodse Raad was ze in het bezit van een speciaal reisvisum waarmee ze vele malen naar Amsterdam reisde, waar ze haar sociale activiteiten voortzette. Op 7 september 1943 werd Etty Hillesum, samen met haar familie, op transport gesteld naar Auschwitz. Op 30 november van dat jaar is Etty daar om het leven gebracht.
Haar dagboek is, conform Etty’s wens, in 1981 uitgegeven onder de titel Het verstoorde leven: dagboek van Etty Hillesum, 1941-1943. Het dagboek geeft een indrukwekkende kijk op het leven tijdens de Tweede Wereldoorlog. In 1986 verscheen een uitgave van het volledige nagelaten werk van Etty Hillesum, onder de titel Etty: de nagelaten geschriften van Etty Hillesum 1941-1943. De originele dagboekcahiers en brieven zijn precies vijftig jaar na Etty’s dood door de Etty Hillesum Stichting aan het Joods Historisch Museum in Amsterdam geschonken. In de voormalige Oude Synagoge aan de Roggestraat 3 in Deventer is sinds 1996 het Etty Hillesum Centrum gevestigd, waar aandacht wordt besteed aan Etty Hillesum en haar gedachtegoed.
Onthulling
Het monument is onthuld op 3 mei 1985.
Oorlogsslachtoffers
Er zijn nog geen personen uit de database van de Oorlogsgravenstichting gekoppeld aan dit monument.
De Oorlogsgravenstichting heeft een database met namen en verhalen van oorlogsslachtoffers. Veel van deze slachtoffers worden herdacht door middel van een monument. Wilt u ons helpen om de namen en verhalen van slachtoffers te koppelen aan het monument waarop hun naam vermeld staat? Kijk dan op de website van de Oorlogsgravenstichting, ziet u in de database een naam die ook voorkomt op dit monument? Maak dan een account aan en koppel de persoon uit de database aan dit monument. Enkele dagen na de koppeling verschijnt de naam van het slachtoffer op deze pagina.
Meer informatie
Locatie
Het monument bevindt zich aan de Kapjeswelle aan de IJsselkade in Deventer.
Bron
Joodse oorlogsmonumenten in de provincie Overijssel van H. Hamburger en J.C Regtien, met medewerking van Fr. van Echten (Bedum, Uitgeverij Profiel, 2002). ISBN 90 5294 294 8.
