Het monument
Vorm en materiaal
Het monument voor W.A.J. Berkelmans in Tilburg is een natuurstenen reliëf van een opengeslagen boek, waarover een zwaard met de punt naar boven is aangebracht. Het boek wordt geflankeerd door een lauwerkrans. Aan weerszijden van het boek ontspringt een bladloof: links scherpgepunte bladeren, rechts een eikenloof met vruchten. Linksboven op het reliëf staat een vlinder afgebeeld, rechtsboven een schaal met vruchten.
Teksten
De tekst op het reliëf luidt:
'HOE GROEIT
DE LIEFDE
VOOR HET LAND BIJ
'T GROEIEN VAN ZIJN ROUW.'
De tekst die boven het reliëf is aangebracht luidt:
'WIM BERKELMANS GEBOREN TE TILBURG
31 MAART 1912
VOOR HET VADERLAND GEFUSILLEERD
TE VUGHT OP 26 MEI 1944
UIT PIËTEIT ZIJNER COLLEGA'S.'
Wijziging
Na afbraak van het oude gemeentehuis werd het reliëf tijdelijk in het archief opgeslagen.
Op 4 juli 1974 werd het reliëf op verzoek van het personeel der
secretarie aangebracht in de toenmalige kantine van het stadskantoor.
De geschiedenis
Het monument voor W.A.J. Berkelmans in Tilburg is opgericht ter nagedachtenis aan de ambtenaar en verzetsman die op 26 mei 1944 in kamp Vught is gefusilleerd.
Wim Berkelmans werkte bij het gemeentelijke bureau Bevolking. Tijdens de Tweede Wereldoorlog was hij actief betrokken bij de hulp aan joden en onderduikers. Ook zou hij helpen bij het plegen van een overval op het bevolkingsregister op 25 januari 1944, maar omdat er een paar joodse onderduikers waren opgepakt aan wie hij valse papieren had verstrekt, moest Berkelmans zich op het laatste moment bij zijn collega, Jan Poort (de architect van de overval), afmelden. Hij deelde mee dat hij met drie andere mannen (politieagent Toon van Beek, Rob van Saendonck en Harry Verbunt) van plan was op 21 januari 1944 een aanslag te plegen op de beruchte SD'er, politieagent Piet Gerrits.
Om de aanslag te kunnen plegen werden ook nog twee mensen uit Amsterdam ingeschakeld. Gerrits had een vaste route van zijn huis naar zijn werk en zou op een geschikte plaats (met vijf vluchtwegen) worden neergeschoten door A. van Beek. Maar Gerrits was door iemand gewaarschuwd en veranderde van route. Hierdoor kwam hij degene die op de uitkijk stond tegen en arresteerde hem omdat hij zich na spertijd op straat bevond. Een bewapend medestander zag wat er gebeurde, maar durfde niet te schieten, omdat hij bang was zijn kameraad te raken. Toen hij later zijn maat probeerde te bevrijden, werd ook hij gearresteerd. De vier anderen doken onder, maar werden uiteindelijk toch opgepakt en gefusilleerd. Na de oorlog werd SD'er Piet Gerrits ter dood veroordeeld en terechtgesteld.
Onthulling
Het gedenkteken werd in mei 1947 door het personeel der secretarie geschonken aan de gemeente Tilburg en aangebracht in de hal van het oude gemeentehuis.
Oorlogsslachtoffers
| Achternaam | Voornamen | Geboren | Overleden |
|---|
De Oorlogsgravenstichting heeft een database met namen en verhalen van oorlogsslachtoffers. Veel van deze slachtoffers worden herdacht door middel van een monument. Wilt u ons helpen om de namen en verhalen van slachtoffers te koppelen aan het monument waarop hun naam vermeld staat? Kijk dan op de website van de Oorlogsgravenstichting, ziet u in de database een naam die ook voorkomt op dit monument? Maak dan een account aan en koppel de persoon uit de database aan dit monument. Enkele dagen na de koppeling verschijnt de naam van het slachtoffer op deze pagina.
Meer informatie
Locatie
Het monument hangt in de toenmalige kantine (op de eerste etage) van het stadskantoor te Tilburg.
Bronnen
- Heemkundekring 'Tilborch';
- Zo maar een stad van Ad de Beer;
- Jaren van verduistering van Frans Janse.
