Het monument
Vorm en materiaal
De plaquette in de Koninklijke Stallen te Apeldoorn is uitgevoerd in roestvrij staal. De plaquette is 30 centimeter hoog en 36 centimeter breed.
Tekst
De tekst op de plaquette luidt:
‘4 NOVEMBER 1944 KREEG HET 181STE ROYAL AIR FORCE SQUADRON
OPDRACHT HET NOORDELIJKE PAVILJOEN VAN DE KONINKLIJKE STALLEN VAN PALEIS HET LOO,
TOEN BEZET DOOR SS TROEPEN, TE VERNIETIGEN.
TWAALF TYPHOONS VERNIETIGDEN MET HUN RAKETTEN HET GEHELE PAVILJOEN,
DAT NIET MEER WERD OPGEBOUWD.
DE NEDERLANDER R.J.E.M. VAN ZINNICQ BERGMANN, EEN VAN DE TWAALF PILOTEN,
HEEFT DE AANVAL BESCHREVEN IN ZIJN BOEK ‘HET DOEL BEREIKT’.
HET EERSTE EXEMPLAAR VAN DIT BOEK WERD OP 23 APRIL 1990 OP DEZE PLEK,
WAAR HET PAVILJOEN HEEFT GESTAAN, AANGEBODEN AAN
Z.K.H. PRINS BERNHARD DER NEDERLANDEN
PLAQEUTTE AANGEBODEN DOOR DE UITGEVER VAN ‘HET DOEL BEREIKT’, VAN MAZIJK UITGEVERS B.V.- LEIDEN.’
De geschiedenis
De plaquette in de Koninklijke Stallen te Apeldoorn herinnert aan de Engelse luchtaanval op het noordelijke paviljoen van de Koninklijke Stallen van Paleis het Loo op 4 november 1944.
Paleis Het Loo werd tijdens de Tweede Wereldoorlog door de bezetter gebruikt als hospitaal. In het noordelijke paviljoen van de stallen was in 1944 het hoofdkwartier van de Waffen SS gevestigd. De Engelsen waren hiervan op de hoogte en besloten het hoofdkwartier uit te schakelen. Op zaterdag 4 november 1944 stegen 12 Typhoon jagerbommenwerpers van het 181ste Squadron van de RAF op vanaf Eindhoven om een luchtaanval uit te voeren op het noordelijke paviljoen. Grote nauwkeurigheid was geboden bij deze aanval, in verband met het feit dat er Nederlandse families in het zuidelijke paviljoen woonden. De Typhoons vuurden hun raketten af en vernietigden het doel. Hierbij werden een aantal Nederlandse SS-ers gedood. Om de aandacht van de Duitse luchtafweer af te leiden, voerde het 247ste Squadron tegelijkertijd aanvallen uit op andere doelen in Apeldoorn.
De Nederlander Rob van Zinnicq Bergmann, die bij 181ste Squadron vloog, schrijft in zijn boek Het doel bereikt dat de aanval een groot succes was. Het gebouw werd inderdaad volledig vernietigd. Maar de maandag na de aanval vorderde de bezetter een paar woningen in de Rostocklaan, tegenover de Keizerskroon. In een van die huizen werd de verbindingsapparatuur uit het getroffen paviljoen opgesteld. Uit verslagen uit die tijd blijkt dat er niet veel schade aan de overige delen van de stallen was. Maar op de Loseweg werden huizen geraakt en werden zeker drie onschuldige mensen gedood. Eén Typhoon van het 247ste Squadron werd neergeschoten en kwam dicht bij de stallen terecht. Piloot David Wallace kwam daarbij om het leven.
Rob van Zinnicq Bergmann was van oorsprong een cavalerieofficier. Hij vocht in de meidagen van 1940 tegen de bezetter. Hierbij raakte hij gewond en kwam met een gebroken been in een hospitaal terecht. Toen hij weer beter was probeerde hij uit Nederland te ontsnappen. Van Zinnicq Bergmann werd echter verraden en moest onderduiken. Een Brabantse plattelandsdokter hielp hem uit handen van de bezetter te blijven, bezorgde hem een valse identiteitskaart met een nieuwe naam en zorgde ervoor dat hij aan boord van een sleepboot naar België kon ontkomen. Na omzwervingen via Frankrijk en Spanje belandde Van Zinnicq Bergmann in Portugal. Van daaruit reisde hij naar Engeland. Als piloot van de Royal Air Force vloog Rob van Zinnicq Bergmann in de oorlog met vliegtuigen als Spitfire, Hurricane en Typhoon. De Engelsen gaven hem de bijnaam ‘Bergy’. Koningin Wilhelmina benoemde hem in 1945 tot haar adjudant en twee jaar later tot hofmaarschalk. Rob van Zinnicq Bergmann stierf op 14 juni 2004.
Onthulling
Het monument is op 23 april 1990 onthuld door Z.K.H. Prins Bernhard. Het monument is geadopteerd door de Protestants Christelijke basisschool De Ichtus.
Oorlogsslachtoffers
Er zijn nog geen personen uit de database van de Oorlogsgravenstichting gekoppeld aan dit monument.
De Oorlogsgravenstichting heeft een database met namen en verhalen van oorlogsslachtoffers. Veel van deze slachtoffers worden herdacht door middel van een monument. Wilt u ons helpen om de namen en verhalen van slachtoffers te koppelen aan het monument waarop hun naam vermeld staat? Kijk dan op de website van de Oorlogsgravenstichting, ziet u in de database een naam die ook voorkomt op dit monument? Maak dan een account aan en koppel de persoon uit de database aan dit monument. Enkele dagen na de koppeling verschijnt de naam van het slachtoffer op deze pagina.
Meer informatie
Locatie
De plaquette is bevestigd aan de gevel van het gebouw van de Koninklijke Stalen van Rijksmuseum Paleis Het Loo te Apeldoorn.
Bronnen
- De heer Jelle Reitsma;
- Apeldoorn ’40-’45, het verhaal achter de Apeldoornse oorlogsmonumenten van Jan Heerze en Jelle Reitsma (Apeldoorn, 2006);
- Het doel bereikt van R.J.E.M van Zinnicq Bergmann (Leiden, 1990);
- Oorlogsvlieger en hofmaarschalkRob van Zinnicq Bergmann: 1917-2004, door John van Miltenburg in het Brabants Dagblad van 17 juni 2004;
- www.apeldoornendeoorlog.nl.
