Het monument
Vorm en materiaal
De plaquette voor Samuel Esmeijer in Apeldoorn is uitgevoerd in glas. Op de glasplaat is aan de rechterzijde een bronzen plaat met de beeltenis van Samuel Esmeijer aangebracht. Naast deze plaquette hangt nog een glazen plaquette met achtergrondinformatie en enkele onderscheidingen. De plaquettes zijn 50 centimeter hoog en 1 meter 10 breed en zijn aangebracht op een paar centimeter afstand van de muur.
Teksten
De tekst op de linker plaquette luidt:
'DE POLITIE-INSPEKTEUR EN
VERZETSSTRIJDER SAMUEL ESMEIJER
KWAM OP 28 NOVEMBER 1944,
TIJDENS EEN VERKENNINGSACTIE BIJ
DE KONING WILLEM III KAZERNE,
OM HET LEVEN.
DIT GEBEURDE IN DE NABIJE
OMGEVING VAN DE PLEK, WAAR ZICH
NU DE NEDERLANDSE POLITIE
ACADEMIE BEVINDT.
ZIJN STRIJD TEGEN HET ONRECHT IS ONS
EEN VOORBEELD.'
De tekst op het middengedeelte van deze plaquette luidt:
'SAMUEL ESMEIJER.'
De tekst onder de bronzen plaat aan de rechterzijde van deze plaquette luidt:
'GEBOREN: 20 DECEMBER 1920
OVERLEDEN: 28 NOVEMBER 1944.'
De tekst op de rechter plaquette luidt:
'SAMUEL ESMEIJER – VERZETSNAAM PAUL – WERD IN HET BEGIN VAN
DE OORLOG OPGELEID TOT POLITIE-INSPECTEUR IN DRIEBERGEN EN
WEEK IN 1943 UIT NAAR ROTTERDAM WAAR HIJ DE GRONDSLAG LEGDE
VOOR HET WERK VAN DE KNOKPLOEGEN IN DIE STAD.
HIJ HEEFT DAT VERZETSWERK UITGEBOUWD EN DAARAAN TOT ZIJN DOOD
TOE LEIDING GEGEVEN. HIJ BEVRIJDDE MET ZIJN GROEP ONDER ANDERE
18 GEVANGENEN UIT HET HUIS VAN BEWARING IN ROTTERDAM EN
HAALDE 46 GEVANGENEN UIT DE ARRESTANTENAFDELING VAN HET
HOOFDBUREAU VAN POLITIE. DAARNAAST GAF HIJ LEIDING AAN TALLOZE
KLEINERE ACTIES.
OP 27 NOVEMBER 1944 GING SAMUEL ESMEIJER MET FRANK BIJNEN
NAAR APELDOORN WAAR IN DE KONING WILLEM III KAZERNE EEN
AANTAL BELANGRIJKE KP-LEIDERS WERDEN VASTGEHOUDEN.
BIJ EEN VERKENNING DE VOLGENDE MORGEN WERDEN ZIJ ONTDEKT.
SAMUEL WERD BIJ HET DAAROP VOLGENDE VUURGEVECHT GEDOOD,
FRANK BIJNEN STIERF DRIE DAGEN LATER AAN ZIJN VERWONDINGEN.
HUN CHAUFFEUR, HUIB VERSCHOOR, WERD GEARRESTEERD EN STIERF IN
EEN CONCENTRATIEKAMP.'
Wijziging
Na opheffing van de Politieacademie aan de Kleiberg in Apeldoorn is de plaquette voor Samuel Esmeijer verplaatst naar de Politieacademie aan de Arnhemseweg te Apeldoorn.Tevens is toen het monument uitgebreid met een plaquette met achtergrondinformatie.
De geschiedenis
De plaquette voor Samuel Esmeijer in Apeldoorn herinnert aan deze verzetsstrijder en politie-inspecteur die op 28 november 1944 tijdens een verkenningsactie in de Willem III kazerne in een vuurgevecht met de bezetter om het leven is gekomen.
Samuel Esmeijer was een jonge adjunct-inspecteur van politie in Rotterdam. In september 1943 is hij ondergedoken en heeft hij zich aangesloten bij een verzetsgroep rondom het illegale blad ‘Trouw’. Onder de schuilnaam 'Paul' werd hij leider van een Rotterdamse Knokploeg, die betrokken was bij een sabotagegroep die onder meer overvallen pleegde op de gevangenissen aan de Noordsingel en het Haagsche Veer.
Op 28 november 1944 heeft Esmeijer samen met enkele kameraden, waaronder Frank van Bijnen, in Apeldoorn een overval op de Willem III-kazerne voorbereid. In deze kazerne waren tijdens de Tweede Wereldoorlog veel Duitse militairen gelegerd. Ook zaten in de kazerne leden van de Nederlandse Binnenlandse Strijdkrachten gevangen. Zij waren op 22 november 1944 door de Sicherheitsdienst gearresteerd tijdens een vergadering van het verzet in het gebouw van de Kamer van Koophandel te Utrecht. Om deze kopstukken te bevrijden, wilde het landelijke verzet een overval plegen op het complex.
Geen eenvoudige taak, want het terrein was zwaar bewaakt. Tijdens de verkenning op 28 november 1944, ter voorbereiding van de overval, werd de groep van Esmeijer betrapt. In het vuurgevecht dat volgde, kwamen Esmeijer en J. van Bijnen (schuilnaam 'Frank') om het leven. Huib Verschoor, die de mannen naar de kazerne had gereden, werd aangehouden en in een kleine cel met nog dertien andere gevangenen geplaatst. Om een nieuwe overval te voorkomen werden vier dagen na de schietpartij twaalf verzetsstrijders en een Amerikaanse vlieger (Bill F. Moore) uit hun cellen gehaald en net buiten de kazernepoort gefusilleerd.
Onthulling
De plaquette is onthuld op 28 november 1984 door Zijne Koninklijke Hoogheid Prins Bernhard. Op deze datum werd de Nederlandse Politie Academie in Apeldoorn naar Samuel Esmeijer vernoemd.
Samuel Esmeijer is het symbool geworden van de 'goede' Nederlandse politieman in bezettingstijd.
Oorlogsslachtoffers
Er zijn nog geen personen uit de database van de Oorlogsgravenstichting gekoppeld aan dit monument.
De Oorlogsgravenstichting heeft een database met namen en verhalen van oorlogsslachtoffers. Veel van deze slachtoffers worden herdacht door middel van een monument. Wilt u ons helpen om de namen en verhalen van slachtoffers te koppelen aan het monument waarop hun naam vermeld staat? Kijk dan op de website van de Oorlogsgravenstichting, ziet u in de database een naam die ook voorkomt op dit monument? Maak dan een account aan en koppel de persoon uit de database aan dit monument. Enkele dagen na de koppeling verschijnt de naam van het slachtoffer op deze pagina.
Meer informatie
Locatie
De plaquette voor Samuel Esmeijer bevindt zich in de Samuel Esmeijer Corridor van de Nederlandse Politie Academie aan Arnhemseweg 348 te Apeldoorn.
Het monument kan worden bezocht na voorafgaande aanmelding en in overleg met de receptie (naam, gewenst tijdstip, aantal bezoekers) per (e-mail) of op (telefoonnr). Na het tonen van een legitimatie bij de receptie kan men vervolgens onder begeleiding de Corridor bezoeken. Het mailadres van de receptie is: receptie.concernlocatie@politieacademie.nl en het algemene telefoonnummer van de Politieacademie is 055-5392000.
Bronnen
- De heer H. van Vulpen;
- De heer J. Reitsma;
- http://www.apeldoornendeoorlog.nl;
- Apeldoorn '40-'45, het verhaal achter de Apeldoornse oorlogsmonumenten van Jan Heerze en Jelle Reitsma (Apeldoorn, 2006).
