Amsterdam, monument van voetbalclub WV-HEDW

Vorm en materiaal
Het monument van voetbalclub WV-HEDW in Amsterdam bestaat uit een gedenkmuur van metaal waarop twee gedenkplaten zijn aangebracht. Beide platen zijn voorzien van een glasplaat.

Teksten
De tekst op de linker gedenkplaat luidt:

‘TER HERINNERING
AAN ONZE H.E.D.W.
CLUBVRIENDEN
ZIJ VIELEN ALS SLACHTOFFER
VAN DE DUITSCHE TERREUR
1940 – 1945

WIJ GEDENKEN HEN
IN EERBIED.’

Onder het glas zijn op de gedenkplaat de namen van 162 omgekomen clubleden van HEDW aangebracht.

De tekst op het rechter gedenkplaat luidt:

‘A.V.V.
WILHELMINA
VOORUIT.’

‘TER WEEMOEDIGE HERINNERING AAN DE LEDEN
DIE ONS IN DE JAREN 1940-1945 ZIJN ONTVALLEN

Eronder zijn de namen van 64 omgekomen leden aangebracht.

Wijzigingen
Toen WV-HEDW in 1998 verhuisde naar Sportpark Middenmeer, spraken de leden als nadrukkelijke wens uit dat het monument behouden zou blijven. Het werd grondig gerestaureerd en markeert sindsdien de toegang van het sportterrein.  Vanwege de uitbreiding van de accommodatie is het monument in 2020 vernieuwd. Daarbij is de muur uit 1998 vervangen door een metalen achterwand, de door de jaren aangetaste gedenkstenen zijn verstevigd. Ook is het monument tien meter verplaatst.

Het monument van voetbalclub WV-HEDW in Amsterdam is opgericht ter nagedachtenis aan de 67 leden van Wilhelmina Vooruit en de 169 leden van Hortus Eendracht Doet Winnen die tijdens de bezettingsjaren door oorlogshandelingen zijn omgekomen. Wilhelmina Vooruit (WV) en Hortus Eendracht Doet Winnen (HEDW) waren geen exclusief joodse verenigingen, maar het aantal joodse leden was wel bijzonder groot (respectievelijk 45% en 95%). In de Tweede Wereldoorlog werden velen van hen door de bezetter omgebracht.

De namen van de slachtoffers van W.V. luiden:

I. Aappel, H. Aussen, M. Aussen, L. Blitz, E. Blom, E. Breemer, J.L. Cohen, Max Cohen, M. Cok, L. Drukker, G. Duim, Z.L. Duim, I. Frank, J. Frank, S. Franken, B. Groen, E. Groen, H. Groenheim, L. Groenheim, E. Groenteman, A.L. de Groot, H. de Haas, J. Jas, M. de Jong, J. Kapper, A. Kerkmeester, L. Kerkmeester, E. Koopman, B. Korper, A. Lenson, L. Leuw, H. de Levie, H. Lopes Dias, A. Loterijman, E. Lowenstein, N. Mandel, J. Mendes Monteiro, S. Mossel, M. Meeter, L. Pach, E. Pashter, E. Pehha, H. Polak, M. van Praag, (?) Premsela, M. Rodrigues, H. de Rood, L. de Rood, J. Sachs, R. Soester, A. Stork, J. Stouwer, J. Strauss, J. Swaaf, S. Swaaf, L.M. Theeboom, S. Vas Dias, N. Vleeschdrager, M. de Vriend, G. Walvisch, D. Zendijk, J. de Zoete, H. van Zuiden, D. de Zwarte en J. de Zwarte.

De namen van de 162 met name genoemde slachtoffers van HEDW luiden:

Isaac Aandagt, Jonas Aandagt, Aaron Abraham, Joseph Agsteribbe, Jonas Aldewereld, Samuel Baggers, Nathan Bak, Emanuel Bamberger, Louis Biet, Jozef Blitz, Nathan Blitz, Isaac Blog, Henri Blom, Elias Boas, Maurits Boas, Salomon Boas, Herman Bonewit, Louis Bonewit, Freddie Brogholter, Jacob Bouwman, Salomon Bril, Mozes Bruinvels, Salomon Buijtekant, Simon Caun, Nathan Cohen, Jonas Content, Levie Coppenhagen, I. Coster, Joseph Coster, Jacob Coster, Samuel Croese, Joël Deegen, Samuel Dresden, Herman Drukker, Louis Drukker, Isy Duijts, Louis Elsas, Michael Elsas, Samson Elsas, Philip Emmerik, Simon Emmerik, Abraham Ensel, Samuel Farro, Rudolf Gellert, Hartog van Geuns, Jacob Goldberg, Joseph Goslau, Barend Gosler, Joseph Groenteman, Simon Groenteman, Abraham de Groot, A.M. de Haas, Meijer Hagenaar, Israel Hakker, Emanuel Halberstadt, Louis Hammelburg, Werner Sigismund Hecht, Gunther Heidemann, Aron Hondsregt, Joseph Huijsman, Jacob Italiaander, Samson Jut, David van der Kar, Gerrit Keizer, Joachim Kerkmeester, Jacob Kleerekoper, Emanuel Hijman Kloos, Abraham Kokernoot, Mozes Kokernoot, Jacques Kolm, Daniel Kool, Louis Koopman, Eduard Korper, Markus Abraham Korper, Marcus Koster, Samuel Krieker, Abraham Kroet, Joseph Kuijt, Abraham Lap, Herman de Leeuw, Marcel van Loggem, Levie Mauw, Max Mauw, Jacques Meents, Aaron van Moppes, Aaron Nikkelsberg, Louis Nikkelsberg, Martijn Nussbaum, David Overst, Leendert Overst, Meijer Overste, Jacob de Paauw, Mozes Pach, Jacob Pachter, Isaac Papegaaij, Isaac Parijs, Abraham Peekel, Jesayas Peeper, Joseph Peperwortel, Louis Piller, Bernard Polak, Benjamin Porcelijn, Alexander van Praag, Bernard van Praag, Hartog van Praag, Juda van Praag, Jacob Prajs, Jacob Premselaar, Samuel Presser, Elkan Prins, Zacharias Pront, Philip Roeg, Salomon Roeg, Abraham Rood, Zadok Roodveldt, Ruben Santen, Louis Sarlui, Mozes Sarlui, Maurits Scheffer, Willem Scheffer, Louis Schenkkan, Izaak Schoonhoed, Joseph Schrijver, Simon Sealtiel, Werner Silberberg, H. Silverberg, Theodoor Silverenberg, Joseph Slier, Philip Slier, Ruben Soesan, Isaac Speijer, Izaac van Staveren, Samuel van Staveren, Fritz Stern, Salomon Abraham van Straten, Nochum van Stratum, Israel van Sijs, David Tas, Simon Theeboom, Gerson Trompetter, Hartog Trijtel, Leonard Turfrijer, Max Verdooner, Levie Vogel, Jacob de Vries, Hartog Waterman, Leendert Waterman, Mozes Waterman, Samuel Waterman, Leo Weenen, Eliazer Witteboon, Gerrit Witteboon, I. Witzenhausen, Hijman Worms, Gerhard Wunsch, Aron Wijnschenk, Kobus Wijnschenk, David Zeelander, Albert Zeeman, Hartog Zegerius, Max Zilverberg, Alexander Zwaaf.

7 slachtoffers van HEDW worden niet met name genoemd.

Oprichting
Na de bevrijding hebben zowel WV als HEDW een gedenkplaat gemaakt ter nagedachtenis aan de omgekomen leden. Na de fusie in 1956 werden beide platen op een stenen monument bevestigd naast het veld op Sportpark Voorland.

De commissie die deze restauratie voorbereidde, besloot om het monument te verbeteren. Op de gedenkplaat van WV stond de verenigingsnaam niet weergegeven. Op de gedenkplaat van HEDW stonden de namen van de omgekomen leden niet vermeld. Daarom vormden de twee platen een onduidelijk geheel voor hen die niet bekend waren met de verenigingsgeschiedenis. De commissie besloot om de oude platen te handhaven en met behulp van glasplaten de ontbrekende gegevens toe te voegen.

Onthulling
Hiermee gaf de commissie zichzelf de ambitieuze opdracht om de namen van de circa 160 omgebracht HEDW-leden te achterhalen. In eerste instantie konden met zekerheid zestig namen worden vastgesteld. Hun namen stonden gegraveerd in de glasplaat op het vernieuwde monument, toen dat op 24 mei 1998 werd onthuld. Onder de sprekers was de heer Harrie Groen, toenmalig loco-burgemeester van Amsterdam. Rabbijn Ralph Evers sprak het Jizkor (gebed voor de zielerust van de doden) uit.

Het onderzoek naar de namen van de omgekomen HEDW-leden werd voortgezet. Bij de herdenking op 4 mei 2000 werden de definitieve glasplaten onthuld. De historicus Evert de Vos, auteur van de doctoraalscriptie Verliest den moed toch niet. Joodse voetbalclubs in Amsterdam 1908-1948, hield bij deze gelegenheid een toespraak.

Locatie
Het monument is geplaatst bij de kantine van van voetbalclub WV-HEDW op Sportpark Middenmeer, gelegen aan de Radioweg te Amsterdam.

Bron
www.wvhedw.nl