Het monument
Vorm en materiaal
Het monument ‘Sporen die bleven’ in Everlo (gemeente Helden) is een ijzeren zuil, die op driekwart hoogte door een glasplaat onderbroken wordt. Naast de zuil is een natuurstenen gedenksteen geplaatst waarop een plaquette is bevestigd.
Symboliek
De zuil stelt de samenleving van na de razzia voor; deze is ontwricht, onthoofd, door de afwezigheid van mannen en jongens. Deze ontwrichting wordt gesymboliseerd door een glasplaat, voorstellend de bezetter die vlijmscherp door de samenleving snijdt.
Het gedenkteken maakt deel uit van een monumentenreeks die is opgericht in 45 dorpen in Noord- en Midden-Limburg.
De geschiedenis
Het monument ‘Sporen die bleven’ in Everlo (gemeente Helden) herinnert aan de reeks razzia’s in oktober en november 1944, waarbij de bezetter meer dan 3.000 jongens en mannen heeft opgepakt om gedwongen tewerk te stellen in de Duitse oorlogsindustrie. 120 van hen overleefden de oorlog niet.
Aan het einde van de Tweede Wereldoorlog waren vrijwel alle Duitse jongens en mannen ingelijfd in het leger. Daarom nam de bezetter in de herfst van 1944 de beslissing om ruim 3.000 jongens en mannen uit het gebied tussen Maas en Peel verplicht tewerk te stellen in fabrieken, aan spoorwegen en op boerenbedrijven in Duitsland. Zij werden met geweld bijeengedreven. De eerste grote razzia vond plaats op zondag 8 oktober, toen de eerste 2.000 dwangarbeiders gearresteerd werden. De rest volgde bij kleinere razzia’s in de weken daarna. Omdat de meeste mannen werden opgepakt toen zij op zondagochtend na de mis de kerk verlieten, is deze gebeurtenis de geschiedenis ingegaan als de Grote Kerkrazzia, ook voor de vele mannen die van hun bed gelicht werden of van straat geplukt.
De meeste mannen kwamen in erbarmelijke omstandigheden terecht: slechte huisvesting, zwaar werk, honger, kou, slechte hygiëne, de onzekerheid over eigen leven en dat van achtergebleven familieleden en angst voor geallieerde bombardementen op de fabrieken. Toen de bezetter ruim een half jaar later verslagen werd, bleken ruim honderd mannen het leven gelaten te hebben. De rest kwam uitgemergeld en gebroken terug naar huis. De oorlog is nooit meer uit hun hoofd verdwenen, en ook veel van hun naasten leden en lijden nog steeds onder de gruwelijke herinnering aan die deportaties en dwangarbeid. Ter herdenking van dit feit en om erkenning van het leed dat de gedeporteerden werd aangedaan, is in 45 dorpen in Noord- en Midden-Limburg een monumentenreeks (bestaande uit plaquettes en twee monumenten) opgericht. Deze gebeurtenis is na de bevrijding namelijk een stuk vergeten oorlogstragedie geworden.
Oprichting
Aanleiding voor oprichting was de herdenking van 60 jaar bevrijding en 60 jaar deportatie. De oprichting van de monumentenreeks was een initiatief van de Stichting Deportatie oktober 1944 Noord- en Midden-Limburg.
Onthulling
Het monument is onthuld op 8 oktober 2004.
Oorlogsslachtoffers
Er zijn nog geen personen uit de database van de Oorlogsgravenstichting gekoppeld aan dit monument.
De Oorlogsgravenstichting heeft een database met namen en verhalen van oorlogsslachtoffers. Veel van deze slachtoffers worden herdacht door middel van een monument. Wilt u ons helpen om de namen en verhalen van slachtoffers te koppelen aan het monument waarop hun naam vermeld staat? Kijk dan op de website van de Oorlogsgravenstichting, ziet u in de database een naam die ook voorkomt op dit monument? Maak dan een account aan en koppel de persoon uit de database aan dit monument. Enkele dagen na de koppeling verschijnt de naam van het slachtoffer op deze pagina.
Meer informatie
Voor meer informatie
- Gestolen Jeugd van Ton van Reen;
- Sporen die bleven van A. Cammaert (1996);
- Werken in Duitsland 1940-1945 van K. Volder (1990);
- Sporen die bleven; Zwangsarbeit in Duisburg van Milana Mohr (2003, onderzoek van een Duitse scholiere met informatie over de Grote Kerkrazzia).
