Het monument
Vorm en materiaal
Het monument ‘Vrouw in het Verzet’ in Haarlem is een bronzen beeld van een staande vrouwenfiguur. Het beeld is geplaatst op een hardstenen voetstuk. Het beeld is 2 meter 15 hoog, 1 meter 20 breed en 2 meter 50 diep. Het voetstuk is 1 meter 60 hoog, 90 centimeter breed en 90 centimeter diep.
Tekst
De tekst op het voetstuk luidt:
‘HANNIE SCHAFT’.
Symboliek
Het beeld is ontworpen door Truus Menger-Oversteegen; Hannie Schafts naaste medewerkster in het verzet. Zij beeldhouwde ‘een vrouw die de vrijheid bevecht door twee muren uiteen te drukken’.
De geschiedenis
Het monument ‘Vrouw in het Verzet’ in Haarlem is opgericht ter nagedachtenis aan de Haarlemse verzetsvrouw Hannie Schaft, die vlak voor het einde van de Tweede Wereldoorlog door de bezetter is gefusilleerd. Koningin Wilhelmina heeft op 27 november 1945 gezegd Hannie Schaft te zien als symbool van het nationale verzet tegen de bezetters van ons land.
Hannie Schaft werd geboren op 16 september 1920. Zij studeerde Volkerenrecht aan de Universiteit van Amsterdam en was lid van de Amsterdamse Vrouwelijke Studenten Vereniging (AVSV). Al in de eerste oorlogsjaren deed ze als koerierster verzetswerk. Op de fiets vervoerde zij wapens, illegale kranten en documenten. In 1943 beëindigde Hannie Schaft haar studie, omdat zij weigerde de loyaliteitsverklaring te ondertekenen. Daarna zocht ze contact met de Haarlemse verzetsgroep van de Raad van Verzet. Deze verzetsgroep opereerde ook in de Zaanstreek.
Samen met verzetsman Jan Bonekamp pleegde Schaft op 21 juni 1944 een aanslag op de in Zaandam wonende kapitein van politie W.M. Ragut. De Nederlandse politieman moest worden uitgeschakeld, omdat hij werkzaam was voor de Sicherheitsdienst. Op de Westzijde fietsten Schaft en Bonekamp de verrader tegemoet. Na een schot van Schaft viel de politieman gewond van zijn fiets. De politieman stierf ter plekke. Tijdens de aanslag werd Bonekamp geraakt door een kogel van Ragut. Hij overleed twee dagen later aan zijn verwondingen.
Hannie Schaft wist te ontkomen per fiets. Maar op 21 maart 1945 werd zij alsnog bij een routinecontrole op straat aangehouden. Ze werd betrapt op het in bezit hebben van verzetskranten en een pistool. Ondanks afspraken tussen de bezetter en de Nederlandse Binnenlandse Strijdkrachten om geen mensen meer te executeren, werd de 24-jarige Hannie Schaft op 17 april 1945 in de duinen bij Overveen gefusilleerd, drie weken voor de bevrijding. Op 27 november 1945 werd Schaft herbegraven op de Erebegraafplaats te Overveen, in aanwezigheid van koningin Wilhelmina, prinses Juliana en prins Bernhard. Van de koningin kreeg ze postuum het Verzetskruis. Ook werd zij postuum geëerd door de Amerikaanse generaal Eisenhower met de ‘Medal of Freedom’. Na de Tweede Wereldoorlog schreef Theun de Vries het boek Het meisje met het rode haar. Dit verhaal over het leven van Hannie Schaft is verfilmd.
Onthulling
Het monument is onthuld op 3 mei 1982 door prinses Juliana.
Bij het monument vindt jaarlijks een herdenking plaats op de laatste zondag van november.
Oorlogsslachtoffers
Er zijn nog geen personen uit de database van de Oorlogsgravenstichting gekoppeld aan dit monument.
De Oorlogsgravenstichting heeft een database met namen en verhalen van oorlogsslachtoffers. Veel van deze slachtoffers worden herdacht door middel van een monument. Wilt u ons helpen om de namen en verhalen van slachtoffers te koppelen aan het monument waarop hun naam vermeld staat? Kijk dan op de website van de Oorlogsgravenstichting, ziet u in de database een naam die ook voorkomt op dit monument? Maak dan een account aan en koppel de persoon uit de database aan dit monument. Enkele dagen na de koppeling verschijnt de naam van het slachtoffer op deze pagina.
Meer informatie
Bronnen
- Stichting Nationale Hannie Schaft-Herdenking;
- Stichting ICODO;
- Haarlems Dagblad van 20 april 2002;
- De website over Hannie Schaft.
Voor meer informatie
Ontwerpen voor een monument ter nagedachtenis van Hannie Schaft van Truus Menger-Oversteege
