Het monument
Vorm en materiaal
Het monument aan de Haarlerweg in Espelo (gemeente Rijssen-Holten) bestaat uit een grote zwerfkei met bronzen plaquette en een zwart-wit foto. Naast de kei ligt een tweede kleinere zwerfkei waarop tevens een bronzen plaquette en twee zwart-wit foto’s zijn geplaatst.
Teksten
De tekst op de eerste plaat luidt:
‘OM NIET TE VERGETEN
BIJ DE RAZZIA OP 14 OKTOBER 1944
WERD DE 18-JARIGE ONDERDUIKER
MARINUS STEVENS
UIT APELDOORN
OP DEZE PLAATS DOOR DE
DUITSERS DOODGESCHOTEN.
FAM. STEVENS ZIJN VRIENDEN:
FAM. JANSEN G. JANSEN
BUREN HELHUIZEN J. KOPPELMAN
STAATSBOSBEHEER J. MARSMAN
J. TIELBEEK.’
De tekst op de tweede plaat luidt:
‘VERZETSMAN GERRIT JAN PIKSEN (27 JAAR)
EN JOODSE ONDERDUIKER MAURITS BACHRACH (26 JAAR)
WERDEN ELDERS IN SALLAND
BIJ DEZE RAZZIA GEDOOD.’
Wijzigingen
De kleine zwerfkei is in juni 2006 aan het monument toegevoegd. In eerste instantie was de tweede plaquette in 2005 onder de eerste plaquette aangebracht, maar dit stuitte op protest. Om deze reden is gekozen voor een tweede kei.
Digitaal Joods Monument
Het joodse oorlogsslachtoffer dat op dit gedenkteken vermeld staat, is tevens opgenomen in het ‘Digitaal Monument Joodse Gemeenschap in Nederland‘. Hierin vindt u meer informatie over deze persoon met waar mogelijk een korte biografie, familierelaties en adresgegevens.
Onder het kopje ‘Geschiedenis’ op deze pagina kunt u op de persoonsnaam klikken om doorverwezen te worden naar het Digitaal Joods Monument.
De geschiedenis
Het monument aan de Haarlerweg in Espelo (gemeente Rijssen-Holten) is opgericht ter nagedachtenis aan de 18-jarige onderduiker Marinus Stevens uit Apeldoorn die op 14 oktober 1944 tijdens een razzia door de bezetter is omgebracht. Op zaterdag 14 oktober 1944 werd een grote razzia gehouden in Salland, grofweg het gebied tussen Schalkhaar, Holten, Haarle en Heeten. Mogelijke aanleiding was een wapendropping voor het verzet in de voorgaande nacht, op Twents grondgebied.
De tweede plaquette herinnert aan de twee andere dodelijke slachtoffers van deze razzia.
De namen van de twee slachtoffers luiden:
Mozes (Maurits) Bachrach en Gerrit Jan Piksen.
De Nijverdalse verzetsman Gerrit Jan Piksen werd gedood in Haarle en de joodse onderduiker Mozes (Maurits) Bachrach (geboren te Arnhem) aan de Portlanderdijk tussen nieuw Heeten en Schoonheten.
Oprichting
De oprichting van het gedenkteken was een initiatief van de voormalige verzetsmannen Jan Marsman en Jan Tielbeek, beiden afkomstig uit Raalte. De uitbreiding van het gedenkteken met een tweede zwerfkei was een initiatief van Jan Marsman.
Onthulling
Het monument is onthuld op 1 mei 1998 door Albert Stevens, de broer van Marinus.
Oorlogsslachtoffers
| Achternaam | Voornamen | Geboren | Overleden |
|---|
De Oorlogsgravenstichting heeft een database met namen en verhalen van oorlogsslachtoffers. Veel van deze slachtoffers worden herdacht door middel van een monument. Wilt u ons helpen om de namen en verhalen van slachtoffers te koppelen aan het monument waarop hun naam vermeld staat? Kijk dan op de website van de Oorlogsgravenstichting, ziet u in de database een naam die ook voorkomt op dit monument? Maak dan een account aan en koppel de persoon uit de database aan dit monument. Enkele dagen na de koppeling verschijnt de naam van het slachtoffer op deze pagina.
Meer informatie
Locatie
Het monument is geplaatst aan de Haarlerweg, gelegen in het nationaal park ‘Sallandse Heuvelrug’ in Helhuizen-Espelo (gemeente Rijssen-Holten).
Bronnen
- Informatie afkomstig van de heer Benny Koerhuis;
- Dagblad Tubantia van 11 november 2007.
Voor meer informatie
- Het archief van de Bosschool, tel. 0572 – 32 16 22;
- De Stentor-Sallands Dagblad, tel. 0572 – 35 66 66.
