Het monument
Vorm en materiaal
Het monument voor Lodo van Hamel in Oosterzee (gemeente De Fryske Marren) bestaat uit een informatiebord van kunststof, aangebracht op een ijzeren paaltje, en een naambordje van dit fiets- en wandelpad dat naar de omgekomen verzetsman is vernoemd.
Tekst
De tekst op het informatiebord is zowel in het Nederlands als in het Fries. De Nederlandse versie luidt:
‘LODEWIJK ANNE RINSE JETZE VAN HAMEL (*6-6-1915 NIEUWERSLUIS).
LUITENANT-TER-ZEE DER 2E KLASSE LODO VAN HAMEL WERD EIND AUGUSTUS 1940 ALS GEHEIM AGENT VAN DE NEDERLANDSE REGERING IN BALLINGSCHAP BIJ HILLEGOM GEPARACHUTEERD, WAARNA HIJ VIA EEN MEEGEBRACHTE ZENDER BIJNA DAGELIJKS CONTACT HAD MET LONDEN. NA VOLTOOIING VAN ZIJN OPDRACHT (HET OPZETTEN VAN ENKELE SPIONAGE-, INLICHTINGEN- EN ZENDERGROEPEN) ZOU HIJ OP HET TJEUKEMEER OPGEHAALD WORDEN DOOR EEN WATERVLIEGTUIG, DAT HEM TERUG ZOU BRENGEN NAAR LONDEN. NA EEN MISLUKTE POGING WEGENS LAAGHANGENDE MIST, WERDEN VAN HAMEL EN ZIJN VIER METGEZELLEN OP 15 OKTOBER DOOR GEWAARSCHUWDE POLITIE GEARRESTEERD EN OVERGEDRAGEN AAN DE SICHERHEITSPOLIZEI. TER DOOD VEROORDEELD WEGENS SPIONAGE WERD HIJ OP 16 JUNI OP DE HEIDE BIJ LAREN GEFUSILLEERD. ZIJN GRAF BEVINDT ZICH OP DE EREBEGRAAFPLAATS TE BLOEMENDAAL.’
De geschiedenis
Het monument voor Lodo van Hamel in Oosterzee (gemeente De Fryske Marren) is opgericht ter nagedachtenis aan de Friese verzetsman die op 16 juni 1941 op de heide bij Laren door de bezetter is gefusilleerd.
In augustus 1940 aanvaardt luitenant-ter-zee 2e klasse Lodo van Hamel (25 jaar), de opdracht van de Nederlandse regering in ballingschap in Londen om in het door de Duitsers bezette land enkele spionage-, inlichtingen- en zendergroepen op te zetten. Deze moeten de regering van informatie voorzien. Hij wordt per vliegtuig met een parachute gedropt in de omgeving van Hillegom. Nadat hij zijn opdracht met succes heeft uitgevoerd, is het de bedoeling dat hij door een watervliegtuig wordt opgehaald op het Tjeukemeer, om daarmee terug te keren naar naar Londen. Naast Lodo van Hamel, zullen nog drie anderen worden opgehaald, waaronder Hans Hers. Een eerste poging wordt in de nacht van 13 op 14 oktober 1940 ondernomen. Het viertal zit die nacht in een bootje op het Tjeukemeer, zogenaamd om de vogeltrek te bestuderen. Het weer is echter te slecht en het watervliegtuig vertrekt niet vanuit Engeland.
De daarop volgende nacht is het uitstekend weer. Maar als het vliegtuig boven Friesland komt, blijkt dat uitgerekend het Tjeukemeer en de Grote Bekken in een dikke grondmist liggen. Ondertussen hebben van Hamel en Hers in de gaten dat ook de tweede poging mislukt, deze keer door de mist. Ze varen terug naar de oever. Van Hamel heeft een koffertje bij zich met belangrijk materiaal over de uitvoering van zijn opdracht. Hij verstopt het ergens aan de oever van het meer, half in het water en afgedekt met graszoden.
‘s Morgens om 8 uur worden van Hamel, Hers en de anderen door de inmiddels gewaarschuwde Nederlandse politie aangehouden en overgedragen aan de Sicherheitspolizei. Een boerin van een boerderij nabij het meer vertrouwde het niet. Het koffertje met het voor van Hamel belastend materiaal wordt ook gevonden en overgedragen aan de Polizei. Van Hamel wordt gevangen gezet in Leeuwarden, en later overgeplaatst naar Scheveningen. Hij wordt ter dood veroordeeld wegens spionage. Hers wordt tot levenslang veroordeeld. Op 16 juni 1941 wordt van Hamel door de bezetter op de heide van Laren gefusilleerd. Op de begraafplaats Driehuis-Westerveld wordt zijn lichaam verast. Stichting 1940-1945 heeft ervoor gezorgd, dat Lodo van Hamel een graf heeft gekregen op de Erebegraafplaats in Bloemendaal.
Oprichting
De oprichting van het gedenkteken was een initiatief van Popke Poma en Sibbele Witteveen. Het bestuur van het plaatselijk Belang Oosterzee nam het idee over en diende een voorstel in bij de Commissie Kleine Kernen.
Onthulling
Het monument is onthuld op 6 juni 2003 door Hans Hers. Bij de onthullingsplechtigheid waren onder andere de schoonzuster van Lodo van Hamel en wethouder J. Wesselius van de gemeente aanwezig.
Oorlogsslachtoffers
Er zijn nog geen personen uit de database van de Oorlogsgravenstichting gekoppeld aan dit monument.
De Oorlogsgravenstichting heeft een database met namen en verhalen van oorlogsslachtoffers. Veel van deze slachtoffers worden herdacht door middel van een monument. Wilt u ons helpen om de namen en verhalen van slachtoffers te koppelen aan het monument waarop hun naam vermeld staat? Kijk dan op de website van de Oorlogsgravenstichting, ziet u in de database een naam die ook voorkomt op dit monument? Maak dan een account aan en koppel de persoon uit de database aan dit monument. Enkele dagen na de koppeling verschijnt de naam van het slachtoffer op deze pagina.
Meer informatie
Locatie
Het monument is geplaatst aan het Lodo van Hamelpad langs het Tjeukermeer, gelegen tussen Oosterzee en Echtenerbrug (gemeente De Fryske Marren).
