Het monument
Vorm en materiaal
Het monument 'Je moet het je kinderen vertellen' in Dordrecht bestaat uit twee delen. Aan de gevel van het stadhuis is een hardstenen kubusvormige gedenksteen bevestigd, met daarop een tekst en een davidster. In de hal het stadhuis staat een witte zuil. Hier tegenover worden de namen geprojecteerd van de 221 Joodse oorlogsslachtoffers uit Dordrecht.
Teksten
De tekst op de gedenksteen luidt:
'JE
MOET
HET
JE
KINDEREN
VER
TELLEN.'
De tekst op de zuil in de hal luidt:
'1940
DORDRECHT
VERLOOR HAAR
JOODSE GEMEENSCHAP
TENGEVOLGE VAN
DE VOLKERENMOORD
DOOR DE NAZI'S
1945.'
Deze tekst is ook in het Hebreeuws aangebracht.
Symboliek
De tekst op de gedenksteen is een aansporing die voorkomt in het boek Exodus van de Bijbel (hoofdstuk
13, vers 8). Deze tekst was het devies van Rabbijn Dasberg.
De geschiedenis
Het monument 'Je moet het je kinderen vertellen' in Dordrecht is opgericht ter nagedachtenis aan 221 Joodse medeburgers die tijdens de Tweede Wereldoorlog door de bezetter zijn omgebracht.
Tijdens de bezetting werden de Dordtse Joden vanuit het politiebureau aan de Groenmarkt via het station op transport gezet naar de kampen. Slechts enkelen van hen hebben de Tweede Wereldoorlog overleefd. De oude Joodse gemeenschap zoals die in de stad heeft bestaan, is hiermee opgehouden te bestaan.
De namen van de slachtoffers luiden:
Friedrich (Israël) Adler, Henriëtte van Ameringen, Anna Bannet, Esther Beekman, Simona Selma de Beer, Dina van Beugen, Joseph van den Bergh, Elias van Beugen, Flora Blitz, Isaäc Blitz, Jette de Boers, Alfred Lodewijk Braadbaart, Betje Braadbaart, Carolina Braadbaart, Izaak Braadbaart, Jenette Braadbaart, Johanna Braadbaart, Leendert Braadbaart, Mirjam Braadbaart, Nico Braadbaart, Philip Jacob Braadbaart, Rozetta Braadbaart, Sara Braadbaart, Schoontje Braadbaart, Setje Braadbaart, Hijman Hartog Brandon, Mozes Jacob Brandon, Rika Brandon, Eva Breemer, Henriëtte Louise Breemer, Hester Breemer, Kaatje Breemer, Levi Nathan Breemer, Rozette Breemer, Oscar Cahen, Bernard Abraham Cohen, Bertha Cohen, Hartog Cohen, Leon Cohen, Rozetta Cohen, Salomon Cohen, Sientje Cohen, Marianne Cohen de Heer, Grietje Cohen de Heer, Mozes Cohen de Heer, Rosalie Cohen de Heer, Bernard van Dam, Henriëtte Judith van Dam, Jacob van Dam, Manuel Dasberg, Michel Dotsch, Elisabeth Duits, Rosa Duizend,
Andries Levie van Dijk, Sara Ina van Dijk, Cato Emanuel, Lena Marie Eijl, Rosa Fonteijn, Aaltje Franken, Aaron Frenk, Isodor Frenk, Mietje Frenk, Abraham Frenkel, Fijtje Frenkel, Hessel Frenkel, Samuel Frenkel, Wolf Frenkel, Betsy Fresco, Hanna Yehudith Gelderen, Hartog van Gelderen, Greta Gobits, Samuel Gobits, Betje de Goeije, Adolf Goldschmidt, Margareta Goldschmidt, Emma Goldstein, Rozalinda de Groot, Arthur Leopold Haagman, David Willy Haagman, Dina Haagman, Herman George Haagman, Levie Haagman, Magcheltje Haas, Chaim Salamon Haber, Margareta Hachgenberg, Emanuel Hamburger, Abraham den Hartog, Abraham Benjamin den Hartog, Anna den Hartog, Benjamin den Hartog, Betrina den Hartog, Elizabeth den Hartog, Elizabeth den Hartog, Emanuel Hartog, Esther den Hartog, Louis Hartog, Philip Nathan den Hartog, Rachel den Hartog, Tobias den Hartog, Meyer van Hegten, Ernst Jakob Israël Hesdörffer, Magdalena Jacob, Henriëtte Jacobs, Abraham de Jong, Gerard Joachim de Jong,
Grietje de Jong, Leendert de Jong, Lena de Jong, Meyer de Jong, Rijntje de Jong, Salomon Simon de Jong, Sophia de Jong, Charlotta Kahne, Jacob Hendrik Kann, Betje van de Kar, Barend Josua Katan, Israël Katan, Joseph Katan, Milkah Katan, Samuel Katan, Johanna Kets de Vries, Mozes Jacob Kets de Vries, Abraham Simon Kleinkramer, Albert Kleinkramer, Esther Roselina Kleinkramer, Hendrik Kleinkramer, Jacob Kleinkramer, Roselina Kleinkramer, Ruben Salomon Kleinkramer, Simon Kleinkramer, Simon Kleinkramer, Hartog Kloot, Aaltje Kopee, Rebecca Leeuwin, Elias Levisson, Herman Levisson, Mourits Levisson, Samuel Levisson, Amalia Leviticus, Annette Leviticus, Cato Leviticus, Felix Leviticus, Henri Levitcus, Isidor Leviticus, Meijer de Liver, Mozes de Liver, Rosette de Liver, Esther van der Meusen, Rosetta van der Meusen, Salomon Barend van der Meusen, Benjamin Herman Meijer, Esther Kaatje Meijer, Esther Sera Meijer, Hanna Meijer, Herman Salomo Meijer, Izaak Philip Meijer, Johanna Meijer, Karel Meijer, Leo Meijer,
Rosaline Betty Meijer, Salomo Herman Meijer, Samuel Herman Meijer, Sophia Meijer, Betsij Monasch, Catharina Monasch, Gabriël Monasch, Helena Mechgelina Monasch, Jacob Mozes Monasch, Roosje Monasch, Rudolf Mozes, Matle Moscovici, Johanna Noach, Emma Sarah Overweg, Nollus Heiman Overweg, Sara Paërl, Susanna Philip, Roosje Pino, Ilona Rechnitzer, Henriëtte Sophia Roos, Charlotta Rozeboom, Otto Sachs, Dora Julietta Spanjaard, Hans Philipp Schönfeldt, Irwin Sephos, Abraham Sons, Roger Spalter, Francisca Spanjer, David Leonard Staal, Mathilda Stad, Rebecca Stad, Ella Sussman, Judith Swelheim, Mozes Tonninge, Sander Tonninge, Saul Tonninge, Cisca Beli van Tijn, David Mozes van Tijn, Henriëtta Rachel van Tijn, Mozes Izaäk van Tijn, Juda Joseph Vleeshouwer, Julie de Vries, Arpad Weisz, Klara Weisz, Robert Weisz, Sophia Helena Weijl, Maria Woudhuizen, Abraham Wijnberg, Abraham Zadoks, Barend Zadoks, Henri Zadoks, Joseph Zadoks, Philip Izak Zadoks, Betsy Zilverberg en Roosje Zwart.
Oprichting
Op 22 oktober 1985 werd Stichting Joods Monument Dordrecht opgericht, nadat de initiatiefnemers hadden vastgesteld onderzoek te willen doen naar de geschiedenis van de Joodse gemeenschap in Dordrecht en het plan hadden opgevat een monument op te richten.
Onthulling
Het monument is onthuld op 12 september 1989 door burgemeester Jan Noordland samen met twee scholieren.
Jaarlijks organiseert de gemeente op 12 september om 10 uur een herdenking bij het monument. De datum van de herdenking hangt samen met de datum van onthulling van het monument. Tevens wordt die dag elk jaar het monument symbolisch geadopteerd door het Johan de Witt Gymnasium. Bij de herdenking worden de namen van de oorlogsslachtoffers voorgelezen.
Oorlogsslachtoffers
Er zijn nog geen personen uit de database van de Oorlogsgravenstichting gekoppeld aan dit monument.
De Oorlogsgravenstichting heeft een database met namen en verhalen van oorlogsslachtoffers. Veel van deze slachtoffers worden herdacht door middel van een monument. Wilt u ons helpen om de namen en verhalen van slachtoffers te koppelen aan het monument waarop hun naam vermeld staat? Kijk dan op de website van de Oorlogsgravenstichting, ziet u in de database een naam die ook voorkomt op dit monument? Maak dan een account aan en koppel de persoon uit de database aan dit monument. Enkele dagen na de koppeling verschijnt de naam van het slachtoffer op deze pagina.
Meer informatie
Locatie
Het monument bevindt zich aan de gevel en in de hal van het stadhuis aan het Stadhuisplein, aan de Groenmarkt in Dordrecht. Dit is tegenover het vroegere politiebureau, van waaruit de Joden op transport werden gesteld. Het stadhuis is niet dagelijks geopend.
Bronnen
- Gemeente Dordrecht;
- Stichting Joods Monument Dordrecht.
Voor meer informatie
Stichting Joods Monument Dordrecht, Naamlijst, Je moet het je kinderen vertellen, een Joods monument in Dordrecht (Drukkerij Van den Dool Sliedrecht 1999).
