Het monument
Vorm en materiaal
Het ‘Jodenhol’ in Klijndijk (gemeente Borger-Odoorn) is een ondergronds onderduikershol, dat zoveel mogelijk in de oude staat van rond 1945 is hersteld. Bij de ingang van het onderduikershol is op een cirkelvormig voetstuk van veldkeien een gedenksteen geplaatst. Ook bevindt zich bij het hol een informatiepaneel.
Tekst
De tekst op de gedenksteen luidt:
‘ONDERDUIKERSHOL
VAN DECEMBER 1942
TOT DE ZONOVERGOTEN BEVRIJDING
OP 11 APRIL 1945
VONDEN OPGEJAAGDEN HIER IN HET
VALTHERBOS BESCHERMING DOOR
HULP VAN ENKELEN DER STERKSTEN
UIT DIT DRENTSE LAND.’
Op het informatiepaneel wordt de geschiedenis van het onderduikershol weergegeven.
Restauratie
In 2003-2004 is het ‘Jodenhol’ zoveel mogelijk in de oude staat van rond 1945 hersteld. ‘Het is daarmee een monument voor de toekomst geworden,’ zo vindt de heer Ben G. te Nijenhuis, voorzitter van het Hunzeproject ‘Het Achterste Diep’. ‘Enerzijds om te herinneren aan deze donkere periode, anderzijds om hiervan te leren voor de toekomst.’
De geschiedenis
Het ‘Jodenhol’ in Klijndijk (gemeente Borger-Odoorn) herinnert aan de ondergrondse schuilplaats in het Valtherbos, waar tussen december 1942 en 11 april 1945 een aantal mensen een veilig onderkomen vond.
De namen van deze onderduikers zijn:
Loek Bachrach, Ro van Dam, Ab van Dien, Samuel en Sara From en hun kinderen Adolf, Rosa en Bernhard, Mozes Gudema, Maurits Jacobs, Grietje, Job en Leo Kropveld, V. Levie, Sita en Bep Meijboom.
De Valthenaar Albertus Zefat verborg eerst bij zijn huis en later in een hol in het Valtherbos joodse onderduikers. Zefat werd zelf in 1944 doodgeschoten, maar de onderduikers overleefden de oorlog doordat de steun aan hen werd voortgezet door de Zefatgroep. Deze groep bestond uit de familie Zefat, Jan Hendriks, Familie Warringa, Tieme Beuving, Egbert Bos, Jan Niemeijer, Aaltjo Oldenburger, Jantje Smit-Zefat, Con en Edu ter Veer en Hendrik en Andries Westerink.
Oprichting
Het monument is een initiatief van Welzijnswerk Valthe in samenwerking met Dorpsbelangen Klijndijk. Het monument is bekostigd door de verkoop van het boekje ‘de Opgejaagden’ van Ab van Dien, één van de onderduikers. Daarnaast heeft de Zefatgroep een bijdrage geleverd.
Onthulling
De gedenksteen is onthuld op 11 april 1984.
Het ‘Jodenhol’ is na een grondige restauratie officieel heropend op 20 april 2004 door mevrouw J. Scharpstein-Gudema en de heer A. van Dien, twee ex-bewoners van het onderduikershol, en burgemeester mevrouw T. Slagman-Bootsman. Het informatiepaneel is onthuld door familie van voormalige onderduikers. De restauratie van het onderduikershol was een initiatief van Plaatselijk Belang Valthe en is tot stand gekomen dankzij bijdragen van de gemeente Borger-Odoorn, de provincie Drenthe en de deelgebiedcommissie ‘Het Achterste Diep’ van het Hunzeproject. Ook is er subsidie beschikbaar gesteld vanuit het Leaderprogramma. De werkzaamheden werden uitgevoerd door leden van Plaatselijk Belang Valthe.
Elk jaar wordt op 4 mei een herdenking georganiseerd door het 4 mei Comité Valthe-Klijndijk.
Oorlogsslachtoffers
Er zijn nog geen personen uit de database van de Oorlogsgravenstichting gekoppeld aan dit monument.
De Oorlogsgravenstichting heeft een database met namen en verhalen van oorlogsslachtoffers. Veel van deze slachtoffers worden herdacht door middel van een monument. Wilt u ons helpen om de namen en verhalen van slachtoffers te koppelen aan het monument waarop hun naam vermeld staat? Kijk dan op de website van de Oorlogsgravenstichting, ziet u in de database een naam die ook voorkomt op dit monument? Maak dan een account aan en koppel de persoon uit de database aan dit monument. Enkele dagen na de koppeling verschijnt de naam van het slachtoffer op deze pagina.
Meer informatie
Locatie
Het monument bevindt zich in het Valtherbos aan de Westerweg te Klijndijk (gemeente Borger-Odoorn).
Bronnen
- www.valthe.nl;
- www.hunzeproject.nl;
- Rond Hunze en Hondsrug. Geschiedenis van Odoorn van H. Gras (Odoorn 1997);
- De Opgejaagden van de heer A. van Dien;
- 4 mei comité Valthe-Klijndijk.
Staatsbosbeheer heeft een ‘onderduikerswandeling’ uitgezet langs een aantal Drentse onderduikplekken. Voor meer informatie over de wandeling kunt u kijken op de website van Staatsbosbeheer.
