Het monument
Vorm en materiaal
Het verzetsmonument ‘Aambeeld met gebroken hamer’ in Apeldoorn is een roestvrijstalen beeld met een gedenkplaatje. Het monument is 1 meter hoog, 50 centimeter breed en 40 centimeter diep.
Tekst
De tekst op het gedenkplaatje luidt:
‘TER NAGEDACHTENIS AAN
C. MEERHOF
SMID AAN DE GEMEENTEWERF VAN 1 FEBRUARI 1914 TOT
10 JANUARI 1945. OP LAATSTGENOEMDE DATUM GEARRESTEERD
DOOR DE SD WEGENS WAPENBEZIT. OVERLEDEN TE NEUENGAMME
TUSSEN 15 MAART EN 3 MEI 1945.’
Symboliek
Het monument staat symbool voor het gebroken verzet van het slachtoffer. De ontwerper, de heer A.H. Meerhof, wilde met dit gedenkteken de herinnering aan zijn vader levend houden.
Wijziging
Oorspronkelijk stond het gedenkteken op de Gemeentewerf aan de Beurtvaartstraat. Later is het verplaatst naar het stadhuis.
De geschiedenis
Het verzetsmonument ‘Aambeeld met gebroken hamer’ in Apeldoorn is opgericht ter nagedachtenis aan de smid en verzetsman Cees Meerhof die op 10 januari 1945 door de Sicherheitsdienst is opgepakt wegens wapenbezit en op transport is gesteld naar het concentratiekamp Neuengamme. Hier overleed hij tussen 15 maart en 3 mei 1945.
Cees (Cornelis) Meerhof woonde met zijn vrouw en jongste zoon Bertus (A.H. Meerhof) in een kleine woning aan de Nijverheidsstraat nr. 5. Aan de overkant, op nr. 7, woonde zijn oudste zoon Gerrit met vrouw en twee kinderen. Gerrit (zie ook de monumenten bij Kootwijk en Varsseveld) zat bij de LKP en opereerde een zendinstallatie. Hij had twee onderduikers in huis. Zijn woning was een belangrijk centrum voor de verzetsactiviteiten in de regio Apeldoorn.
Op 10 januari 1945 werd dit pand overvallen door de Apeldoornse SD. In een schuurtje werd ondergronds een kist handgranaten aangetroffen. Twaalf mensen werden aangehouden: Cees Meerhof, zijn vrouw Jintje Diphooren en hun jongste kind Bertus Meerhof (toen nog geen 15 jaar en jongste broer van Gerrit), Gerrit Meerhof en zijn vrouw Dina Oosterman, de twee onderduikers Fred Meyer (marconist) en Johannes Anema, Jaap Stel (marconist in het inlichtingenwerk en medewerker van Gerrit Meerhof), Zuster Wolf en A.C. v.d. Poll (beide buitenstaanders m.b.t. het verzet). Later op de middag werden de heren J. Pol en Adriaan Nagtegaal (“Jen”) ook nog opgepakt. Nagtegaal werd bij een vluchtpoging ter plekke doodgeschoten, nadat hij een van zijn bewakers dodelijk getroffen had. De twee kinderen van Gerrit mochten met de moeder van zijn echtgenote mee naar huis. Ook de koerierster Trijntje Krijger werd gearresteerd.
Cees Meerhof werd in februari 1945 naar kamp Amersfoort overgebracht. Vervolgens werd hij op transport gesteld naar Neuengamme, alwaar hij is overleden tussen 15 maart en 3 mei 1945. Gerrit en Johannes zijn overgebracht naar het kamp De Kruisberg bij Doetinchem. Op 2 maart 1945 werden zij samen met 44 andere gevangenen als represaille door de bezetter gefusilleerd op een korenveld bij Varsseveld. Fred Meyer werd op 8 maart bij de Woeste Hoeve gefusilleerd. De echtgenotes van Cees en Gerrit werden 6 weken vastgehouden in de Willem III-kazerne en daarna vrijgelaten; zoon Bertus werd na 2 dagen vrijgelaten en kon bij een oudere zus in huis terecht. Trijntje Krijger is naar Westerbork afgevoerd en vrijgekomen na de oorlog. A.C. v.d. Poll is in Duitsland aan dysenterie overleden op 14 maart 1945.
Onthulling
Het monument is onthuld op 29 april 1994 door de heer A.H. Meerhof. De gemeente draagt zorg voor het onderhoud.
Oorlogsslachtoffers
Er zijn nog geen personen uit de database van de Oorlogsgravenstichting gekoppeld aan dit monument.
De Oorlogsgravenstichting heeft een database met namen en verhalen van oorlogsslachtoffers. Veel van deze slachtoffers worden herdacht door middel van een monument. Wilt u ons helpen om de namen en verhalen van slachtoffers te koppelen aan het monument waarop hun naam vermeld staat? Kijk dan op de website van de Oorlogsgravenstichting, ziet u in de database een naam die ook voorkomt op dit monument? Maak dan een account aan en koppel de persoon uit de database aan dit monument. Enkele dagen na de koppeling verschijnt de naam van het slachtoffer op deze pagina.
Meer informatie
Locatie
Het monument bevindt zich in het stadhuis, gelegen aan het Marktplein te Apeldoorn.
Bronnen
- E. van der Wilt;
- Jelle Reitsma;
- De heer A.H. Meerhof;
- Ik draag u op… (Systeem en werk der Nederlandsche Binnenlandsche Strijdkrachten getoetst aan de lotgevallen van locale eenheden, Apeldoorn en omgeving) van Johan Middelbeek, e.a. Uitgave ten bate van het Fonds Nabestaanden Ondergrondsche Strijders (Stichting ’40 – ’45), Apeldoorn, herfst 1945;
- Gemeentearchief Apeldoorn: verslagen van betrokkenen (microfilm 221′);
- www.apeldoornendeoorlog.nl.
