Het monument
Vorm en materiaal
Het ‘Monument voor de Oranje Vrijbuiters’ in Utrecht is een gedenksteen met aan de linker-, rechter-, en onderzijde een kleinere steen. Voor dit grafmonument liggen in negen graven achttien verzetsstrijders begraven. Op elk graf ligt een grafzerk van witte natuursteen. Het gedenkteken is 2 meter hoog, 3 meter breed en 20 centimeter diep.
Teksten
De tekst op de middelste grafsteen is een gedicht van A. Roland Holst:
‘IK ZAL DE HALMEN
NIET MEER ZIEN
NOCH BINDEN OOIT
DE VOLLE SCHOVEN
MAAR DOE MIJ IN
DEN OOGST GELOVEN
WAARVOOR
IK DIEN.’
De tekst op de steen hieronder luidt:
‘SAMEN GESTREDEN
SAMEN GEFUSILLEERD
1 MAART 1946 SAMEN TER AARDE BESTELD
10 MEI 1947 RESPECTVOL GEËERD
DE OOGST WAARIN ZIJ GELOOFDEN
WERD ONS HOOGSTE GOED
10 MEI 2007.’
De tekst op de linkersteen luidt:
‘ORANJE
VRIJBUITERS.’
De tekst op de rechtersteen luidt:
‘GEFUSILLEERD 29 FEBR 1944
OP DE
WAALSDORPERVLAKTE.’
De tekst op de eerste grafsteen luidt:
Ԡ
KLAAS POSTMA
MEPPEL
25 DEC. 1904
HANS V. KOETSVELD
ROTTERDAM
23 NOV. 1918′.
De tekst op de tweede grafsteen luidt:
‘ANDRIES V. BEEK
APELDOORN
9 MEI 1919
CHRISTIAAN KERKHOF
LEEUWARDEN
9 OKT. 1900′.
De tekst op de derde grafsteen luidt:
Ԡ
EGBERTUS M.
MEULENKAMP
KAMPEN
3 MEI 1918
HEINZ
LOWENSTEIN
‘S-GRAVENHAGE
17 FEBR. 1919′.
De tekst op de vierde grafsteen luidt:
‘JOHANNES
HOLSWILDER
SCHOONHOVEN
16 FEBR. 1902
PIETER
VERHAGE
GAPINGE
17 NOV. 1921′.
De tekst op de vijfde grafsteen luidt:
‘ROGER H.R.
ABMA
ROOZENDAAL
17 MEI 1919
†
THOMAS F.H.
SPOELSTRA
UTRECHT
14 MEI 1914′.
De tekst op de zesde grafsteen luidt:
Ԡ
JACOBUS A.
MARTENS
HAARLEM
10 AUG. 1923
HERMAN F.
V. ROON
ROTTERDAM
23 MEI 1922′.
De tekst op de zevende grafsteen luidt:
Ԡ
ANTIONIUS J.R.
HEGGE
‘S-GRAVENHAGE
11 DEC. 1926
†
J. BOB
V. OORSCHOT
MEDAN
30 DEC. 1919′.
De tekst op de achste grafsteen luidt:
Ԡ
CORNELIS HEY
UTRECHT
27 NOV. 1919
†
LEONARDUS
C. HEY
UTRECHT
2 FEBR. 1914′.
De tekst op de negende grafsteen luidt:
‘KAREL KEIZER
AMSTERDAM
14 MEI 1911
LEO FISCHER
SAMOTSJIN
11 FEBR. 1897′.
Restauratie
Het gedenkteken is in 2007 ingrijpend gerenoveerd.
Wijziging
De beide gedenkstenen naast de onderste gedenksteen zijn in mei 2015 toegevoegd en onthuld door leerlingen van groep 8 van de adoptieschool de Utrechtse Schoolvereniging.
De geschiedenis
Het ‘Monument voor de Oranje Vrijbuiters’ in Utrecht is opgericht ter nagedachtenis aan de achttien verzetslieden van deze verzetsgroep die op 29 februari 1944 op de Waalsdorpervlakte zijn gefusilleerd.
De namen van de achttien slachtoffers luiden:
Roger Henri René Abma (geb.17-05-1919 te Roozendaal), Andries van Beek (geb.09-05-1919 te Apeldoorn), Leo Fischer (geb.11-02-1897 te Somotsjin), Antonius Josephus Rud. Hegge (geb. 11-12-1920 te ‘s-Gravenhage), Cornelis Heij (geb. 27-11-1919 te Utrecht), Leonardus Cornelis Heij (geb. 02-02-1914 te Utrecht), Johannes Holswilder (geb. 16-02-1902 te Schoonhoven), Christiaan Kerkhof (geb. 09-10-1900 te Leeuwarden), Karel Keizer (geb. 14-05-1911 te Amsterdam), Hans van Koetsveld (geb. 23-11-1918 te Rotterdam), Heinz Loewenstein (geb. 17-02-1919 te ’s-Gravenhage), Jacobus Alexander Martens (geb. 10-08-1923 te Haarlem), Egbertus Maria Meulenkamp (geb. 03-05-1918 te Kampen), J. Bob van Oorschot (geb. 30-12-1919 te Medan), Klaas Postma (geb. 25-12-1904 te Meppel), Herman Frans van Roon (geb. 23-05-1922 te Rotterdam), Thomas Franciscus H. Spoelstra (geb. 14-05-1914 te Utrecht) en Pieter Verhage (geb. 17-11-1921 te Gapinge).
Leonardus Cornelis Heij was sergeant-admiraal bij de Genie. Hij werkte tijdens de Tweede Wereldoorlog eerst voor het blad ‘Je Maintiendrai’ en sloot zich later aan bij de ‘Oranje Vrijbuiters’. Zijn jongere broer Cornelis was student en tevens lid van de ‘Oranje Vrijbuiters’. Zij werden samen op 17 december 1943 in Arnhem gearresteerd door verraad van Joop de Heus. Ze zaten vanaf die dag tot 29 februari 1944 gevangen in het ‘Oranjehotel’ te Scheveningen (cel 509). Zonder enige vorm van proces, zonder geestelijke bijstand en zonder een afscheidsbrief te mogen schrijven werden zij op 29 februari 1944 samen met zestien andere makkers gefusilleerd op de Waalsdorpervlakte. Op de vooravond van de executie kregen zij om 12 uur ‘s nachts een galgenmaal: brood met jam en een sigaret. Hun laatste woorden waren: ‘Wij sterven voor God, Koningin en Vaderland’. Twee leden van de ‘Oranje Vrijbuiters’ (waaronder Bertus Heij, de jongste van de drie broers) kregen gratie, onder meer op grond van hun leeftijd. Zij kregen levenslange tuchthuisstraf.De achttien leden van de verzetsgroep zijn op 1 maart 1946 begraven op de Derde Algemene begraafplaats ‘Tolsteeg’ te Utrecht.
Onthulling
Het monument is opgericht op 10 mei 1947. Zestig jaar na dato is het grafmonument ingrijpend gerenoveerd en op 10 mei 2007 opnieuw onthuld. De toegevoegde gedenksteen is onthuld door de heer Quintus van Koetsveld, broer van de gefusilleerde Hans van Koetsveld. De renovatie was een initiatief van de speciaal hiertoe opgerichte Stichting Eregraf en Monument Oranje Vrijbuiters.
Oorlogsslachtoffers
| Achternaam | Voornamen | Geboren | Overleden |
|---|
De Oorlogsgravenstichting heeft een database met namen en verhalen van oorlogsslachtoffers. Veel van deze slachtoffers worden herdacht door middel van een monument. Wilt u ons helpen om de namen en verhalen van slachtoffers te koppelen aan het monument waarop hun naam vermeld staat? Kijk dan op de website van de Oorlogsgravenstichting, ziet u in de database een naam die ook voorkomt op dit monument? Maak dan een account aan en koppel de persoon uit de database aan dit monument. Enkele dagen na de koppeling verschijnt de naam van het slachtoffer op deze pagina.
Meer informatie
Locatie
Het grafmonument bevindt zich op de Derde Algemene begraafplaats ‘Tolsteeg’, gelegen aan de Maansteenweg in Utrecht.
Bronnen
- Mevrouw Wendy Broer-van der Hak, webmaster van www.erepeloton.nl / nabestaande van twee gefusilleerde Oranje Vrijbuiters;
- De heer Henk Kerkhof, voorzitter van de Stichting Eregraf en Monument Oranje Vrijbuiters;
- www.oranjevrijbuiters.nl.
