Het monument
Vorm en materiaal
Het monument voor mr. S.M. van Haersma Buma te Weidum (gemeente Littenseradiel) is een vierkante zuil, bekroond met een gebeeldhouwde vlam waarin in reliëf de Nederlandse leeuw is gebeiteld. De zuil is geplaatst op een oorlogsgraf, dat voorzien is van een horizontale steen met opschrift, het zogenaamde letterstuk. De zuil is 2 meter hoog.
Teksten
De tekst op de zuil luidt:
'FALLEN YN 'E STRIID
TSJIN ÛNRJOCHT EN SLAVERNIJ
DAT WY YN FREDE FOAR
RJOCHT EN FRIJDOM WEITSJE'.
De tekst op het letterstuk luidt:
'Mr. SYBRAND MARINUS
VAN HAERSMA BUMA
BURGEMEESTER
VAN STAVEREN, DAAR-
NA VAN WYMBRITSE-
RADEEL. GEBOREN TE
'S GRAVENHAGE 30 DE-
CEMBER 1903. OVER-
LEDEN IN HET DUIT-
SE CONCENTRATIE-
KAMP TE NEUEN-
GAMME OP 11 DECEM-
BER 1942
2 TIM. 4:7'.
De inhoud van de bijbeltekst is als volgt: 'Ik heb de goede strijd gestreden, ik heb mijn loop ten einde gebracht, ik heb het geloof behouden.'
De geschiedenis
Het monument voor mr. S.M. van Haersma Buma herinnert de inwoners van Weidum (gemeente Littenseradiel) aan de toenmalige burgemeester van Staveren en Wymbritseradiel, die op 11 december 1942 in het concentratiekamp Neuengamme is omgekomen.
Burgemeester Sijbrand Marinus van Haersma Buma was de oprichter van het Legioen Oud-Frontstrijders (L.O.F.), een verzetsorganisatie van oud-militairen. Op 3 februari 1941 belegde de bezetter een bijeenkomst in Leeuwarden, waarbij de burgemeesters en de gemeentelijke politiechefs aanwezig moesten zijn. Na afloop werd Van Haersma Buma gearresteerd, omdat hij een uitgezaagd dubbeltje ('koninginnekopje') op zijn revers droeg. Eind februari moest hij zich hiervoor verantwoorden voor een Duitse instantie in Den Haag. Van Haersma Buma weigerde een verklaring te ondertekenen, waarin stond dat hij de beeltenis van zijn 'ehemalige Königin' had gedragen. Vervolgens werd hij uit zijn burgemeestersambt ontheven.
Op 7 mei 1941 werd Van Haersma Buma gearresteerd toen hij clandestien in café 'Het Park' een vergadering van burgemeester en wethouders bijwoonde. Via de gevangenis 'Het Oranjehotel' in Scheveningen werd hij overgebracht naar kamp Amersfoort. Vervolgens werd hij weggevoerd naar het concentratiekamp Neuengamme, waar hij op 11 december 1942 overleed.
Oprichting
In 1945 schreef de Vereniging Friesland 1940-1945 een prijsvraag uit voor een Friese gedenksteen, te plaatsen op de graven van hen die in de Tweede Wereldoorlog zijn omgekomen in de strijd voor vrijheid en recht. De bekroonde spreuk van de heer J. de Vries uit Balk moest in het ontwerp worden opgenomen. In februari 1946 werd het ontwerp van de Amsterdamse architect Marinus Duintjer uitgekozen. Volgens het eindrapport van de jury kon dit ontwerp een waardig getuigenis zijn van het Friese volkskarakter: ook daarin immers gaat 'hoekigheid samen met lyrische zachtheid'. Op de Erebegraafplaats in Leeuwarden zijn identieke zuilen geplaatst.
Oorlogsslachtoffers
| Achternaam | Voornamen | Geboren | Overleden |
|---|
De Oorlogsgravenstichting heeft een database met namen en verhalen van oorlogsslachtoffers. Veel van deze slachtoffers worden herdacht door middel van een monument. Wilt u ons helpen om de namen en verhalen van slachtoffers te koppelen aan het monument waarop hun naam vermeld staat? Kijk dan op de website van de Oorlogsgravenstichting, ziet u in de database een naam die ook voorkomt op dit monument? Maak dan een account aan en koppel de persoon uit de database aan dit monument. Enkele dagen na de koppeling verschijnt de naam van het slachtoffer op deze pagina.
Meer informatie
Locatie
Het monument bevindt zich op de familiebegraafplaats Van Buma en Hora Siccama in Weidum (gemeente Littenseradiel).
Bronnen
- Verzetsmuseum Friesland: www.verzetsmuseum.nl;
- Tekens aan de weg – Tekens aan de wand van C. Reitsma (Leeuwarden, 1980). ISBN 9033020009;
- Gemeente Wymbritseradeel.
