Het monument
Vorm en materiaal
Het ‘Monument voor Belgische Militairen’ in Thorn (gemeente Maasgouw) is een marmeren plaquette, bevestigd op een basement van hardsteen. Dit hardsteen is het restant van de Thornse stiftgebouwen. Op de plaat zijn het embleem van de Brigade Piron, het gemeentwapen van Thorn evenals de Belgische en de Nederlandse vlag aangebracht. De gedenkplaat is circa 1 meter 80 hoog en 80 centimeter breed.
Tekst
De tekst op de plaquette luidt:
‘BRIGADE PIRON
NORMANDIË
KANAAL VAN WESSEM
EEN BLIJVEND AANDENKEN AAN DE BELGISCHE
MILITAIREN, DIE HUN JONGE LEVEN HEBBEN
GEOFFERD VOOR DE BEVRIJDING VAN THORN
EN NABIJE OMGEVING IN 1944
1SGT JOZEF TEGELBECKERS † 25-09-1944
1SDT LEON CLOSSET † 25-09-1944
SDT JOZEF VERCAUTEREN † 25-09-1944
OLT FREDDY VERHAEGEN † 26-09-1944
SDT FREDERIK ANTONI † 27-09-1944
SDT JEAN-BAPTIST VAN CALCK † 28-09-1944
LT RENE JACQUES † 01-10-1944
KPL NOËL DE DONCKER † 02-10-1944
SDT ANDRE MORNARD † 02-10-1944
SDT GUSTAAF ISENBORGHS † 04-10-1944
1SDT LOUIS MARCHAL † 04-10-1944
1SGT ALEXANDER LINSSEN † 23-10-1944
SDT EDUARD DINANT † 25-10-1944
SDT ROGER VAN DEN DAELE † 27-10-1944
WM ANDRE COGNIAUX † 30-10-1944
WM NATHEIN GRUNSTEIN † 31-10-1944
SDT GUY STEVENS † 01-11-1944
SDT JEAN MUREAU † 04-11-1944
OLT GERARD ROGGE † 11-11-1944
1SGT MAJ ROBERT SILBERMAN † 11-11-1944
SDT MARCEL DELHOTTE † 11-11-1944
SDT MARCEL RACOUR † 11-11-1944
SDT RENE VAN ROSSE † 11-11-1944
SDT JEAN BAPTISTE VAN SNICK † 11-11-1944
SDT JEAN HARGATEN † 21-11-1944′.
De geschiedenis
Het ‘Monument voor Belgische Militairen’ in Thorn (gemeente Maasgouw) is opgericht ter nagedachtenis aan 25 officieren en soldaten van de Brigade Piron die in 1944 bij de bevrijding van Thorn en omgeving om het leven zijn gekomen.
De namen van de 25 slachtoffers luiden: Frederik Antoni, Jean-Baptist van Calck, Leon Closset, Andre Cogniaux, Roger van den Daele, Marcel Delhotte, Noël de Doncker, Eduard Dinant, Nathein Grunstein, Jean Hargaten, Rene Jacques, Gustaaf Isenborghs, Alexander Linssen, Louis Marchal, Andre Mornard, Jean Mureau, Marcel Racour, Gerard Rogge, Rene van Rosse, Robert Silberman, Jean Baptiste van Snick, Guy Stevens, Jozef Tegelbeckers, Jozef Vercauteren en Freddy Verhaegen.
Na een voorspoedige opmars door Noord-Frankrijk en België waren de Amerikanen van de 30ste infanterie ‘Old Hickory’ erin geslaagd het grootste deel van Zuid-Limburg te bevrijden. Vervolgens wilden de geallieerden op 17 september 1944 met een groot offensief (operatie ‘Market Garden’) vanuit België een bruggenhoofd over de grote rivieren in Nederland veroveren. Luchtlandingstroepen moesten in een bliksemsnelle aanval bruggen in Noord-Brabant en Gelderland veilig stellen. Vanuit België moesten grondtroepen over de veroverde bruggen naar het IJsselmeer optrekken.
Er werden drie complete divisies gedropt: de 101ste US Airborne Divisie bij Eindhoven en Veghel, de 82ste US Airborne Divisie bij Grave en Groesbeek en de 1ste Britse Airborne Divisie bij Arnhem en Oosterbeek. Bij de Amerikanen verliep alles vrij goed. De bruggen over de Maas en het Maas-Waalkanaal bij Heumen en de meeste bruggen nabij Eindboven vielen in hun handen en na harde strijd ook de Waalbrug bij Nijmegen. Maar de Rijnbrug bij Arnhem bleek een brug te ver. De Britse para’s werden verrast door Duitse pantsertroepen en moesten zich onder zware verliezen terugtrekken in de Betuwe.
Op 19 september stagneerde ook de Amerikaanse opmars in Zuid-Limburg, enkele kilometers ten noorden van Sittard. De bezetter was erin geslaagd in stelling te gaan bij twee door de geallieerde opmars ontstane bruggenhoofden: één stelling bevond zich op de westelijke Maasoever in Noord- en Midden-Limburg en de andere omvatte het gebied tussen Roermond en Susteren, begrensd door de Roer en de Maas (de ‘Roerdriehoek’).
Brigade Piron was een uit Belgen en Luxemburgers samengestelde divisie, genoemd naar de Belgische kolonel die er het bevel over voerde. Net als de Nederlandse Prinses Irenebrigade was deze Belgische eenheid gerekruteerd en getraind in Engeland voor de strijd op het vasteland van Europa. Twee maanden na de geallieerde invasie stapten de Belgen in Normandië aan land en gingen direct door naar het front in het noorden. Brigade Piron werd toegevoegd aan het 8ste Britse Leger. Bij de manoeuvres voorwaarts moesten de Belgen de rechterflank van de Britten verstevigen en afschermen. Vanuit Bree schoof de brigade behoedzaam op in de richting van Thorn.
Het werd de burgers van Thorn knap lastig gemaakt in de laatste dagen dat de bezetter nog aanwezig was. Om de haverklap werd mannen bevolen ‘Schanzarbeit’ te verrichten, zoals het graven van loopgraven. Op 25 september 1944 verspreidde zich in Thorn het gerucht dat de bevrijders waren gearriveerd. Bij de kerk verzamelde zich al snel een groep mensen. Ook burgemeester Spierts was aanwezig met naast hem enkele soldaten. Het waren Belgische militairen van de vooruitgeschoven eenheid van de Brigade Piron. Zij waren gearriveerd in enkele lichte pantserwagens op rupsbanden. Op verzoek van de bevrijders vroeg de burgemeester om vrijwilligers die als een soort waarnemers de omgeving van Thorn in de gaten moesten houden. Arnold Corbey meldde zich en bemande in zijn eentje drie uur lang een uitkijkpost. Na zijn aflossing vroeg een Belgische officier hem of hij een veilige binnenweg naar Wessen kon aanwijzen. Hij ging mee op patrouille en moest honderden meters plat op zijn buik door de modder kruipen om niet door de bezetter te worden doodgeschoten. Een Belgische luitenant raakte zwaar gewond en zou enkele dagen later aan zijn verwondingen bezwijken. Corbey heeft de Brigade Piron nog enkele nuttige tips kunnen geven over de ligging van de Duitse bunkers en mijnenvelden.
De Belgische militairen hadden een loodzware taak. Zij moesten met hun beperkte mankracht een te groot gebied bestrijken om te voorkomen dat Duitse patrouilles in de nacht hun linies zouden binnensluipen. Op 4 oktober 1944 leidde deze bijna onmogelijke opgave zelfs tot dienstweigering. Veertig soldaten verzetten geen voet meer richting de eerste linie. Pas na een peptalk en een gesprek met de voornaamste dwarsliggers kreeg kolonel Piron weer grip op de groep. Net toen iedereen weer zijn plaats in het verdedigingsstelsel had ingenomen, ontplofte er een granaat. Opnieuw was iedereen op het topje van zijn zenuwen. Later bleek dat een van het erf afgedwaalde koe bij herhaling tegen een struikeldraad was aangelopen, waaraan explosieven waren gekoppeld.
Oprichting
De oprichting van het gedenkteken was een initiatief van de toenmalige gemeente Thorn.
Onthulling
Het monument is onthuld op 9 september 1982 door burgemeester Smeets en de heer Baeten, voorzitter van de federatie van oud-strijders. De onthulling vond plaats toen het Bataljon Bevrijding uit Leopoldsburg (verwant aan de Brigade Piron) tijdens de jaarlijkse herdenkingstocht traditiegetrouw Thorn aandeed.
Oorlogsslachtoffers
Er zijn nog geen personen uit de database van de Oorlogsgravenstichting gekoppeld aan dit monument.
De Oorlogsgravenstichting heeft een database met namen en verhalen van oorlogsslachtoffers. Veel van deze slachtoffers worden herdacht door middel van een monument. Wilt u ons helpen om de namen en verhalen van slachtoffers te koppelen aan het monument waarop hun naam vermeld staat? Kijk dan op de website van de Oorlogsgravenstichting, ziet u in de database een naam die ook voorkomt op dit monument? Maak dan een account aan en koppel de persoon uit de database aan dit monument. Enkele dagen na de koppeling verschijnt de naam van het slachtoffer op deze pagina.
Meer informatie
Locatie
Het monument is geplaatst bij de Abdijkerk, gelegen aan de Kerkberg te Thorn (gemeente Maasgouw).
Bronnen
- Limburgse monumenten vertellen 1940-1945 van H.J. Mans en A.P.M. Cammaert. (Maastricht, Stichting Historische Reeks Maastricht, 1994). ISBN 90 70356 67 8;
- Mens & Dier in Steen & Brons door Peter en René van der Krogt.
