Het monument
Vorm en materiaal
Het monument op de Algemene begraafplaats te Hoornaar (gemeente Molenlanden) is een ingemetselde gedenkplaat.
Tekst
De tekst op de gedenkplaat luidt:
‘GEVALLEN VOOR HET VADERLAND
JAN ALBERTUS PALS ARIE LEENDERT VERHOEF WOUTER SLOB’.
Tevens staan op de plaquette een aantal regels uit het gedicht Het Lied der Achttien Doden van Jan Campert:
‘WAT KAN EEN MAN OPRECHT EN TROUW
NOG DOEN IN ZULK EEN TIJD?
HIJ KUST ZIJN KIND, HIJ KUST ZIJN VROUW
EN STRIJDT DE IJD-LE STRIJD.’
De geschiedenis
Het monument op de Algemene begraafplaats te Hoornaar (gemeente Molenlanden) is aangebracht ter nagedachtenis aan drie medeburgers die tijdens de Tweede Wereldoorlog in de strijd tegen de bezetter zijn omgekomen.
De namen van de drie slachtoffers luiden:
Arie Leendert, Jan Albertus Pals en Wouter Slob.
Jan Albertus Pals werd geboren op 20 juni 1919 in Emmen. Hij was militair en woonde in Hoornaar. Toen de oorlog uitbrak, was hij met zijn onderdeel gelegerd in Noord-Brabant. Hij sneuvelde op maandag 13 mei 1940. Pals werd in Oisterwijk begraven.
Eind april 1943 werd door ‘Wehrmachtsbefehlshaber’ generaal F. Christiansen aangekondigd dat 300.000 Nederlandse militairen alsnog in krijgsgevangenschap zouden worden afgevoerd. Als protest tegen deze maatregel brak spontaan overal in Nederland de April-Meistaking uit. De werknemers van de Twentse machinefabriek Stork legden als eerste het werk neer. Op het platteland gingen met name de melkfabrieken plat. Ook in Gorinchem en Bleskensgraaf werd gehoor gegeven aan de oproep.
Toen ‘De Samenwerking’ in Giessen-Nieuwkerk op 1 mei nog in bedrijf was, trok een aantal jonge mannen uit Hardinxveen en Hoornaar naar Giessen-Nieuwkerk. Arie Verhoef en Wout Slob hadden stakingsoproepen bij zich en deelden die uit aan omstanders. Voor het huis van een NSB’er werd het Wilhelmus gezongen. De volgende dag verscheen de Sicherheitsdienst in het dorp. Na een aantal mensen te hebben verhoord, vertrokken de SD’ers richting Hoornaar. De verrader K.V. uit Hardinxveen was hun gids. ‘s Avonds laat werd een aantal mannen van hun bed gelicht. Arie Verhoef, Wout Slob, Hendrik Beems, Gerrit Verspui, Maarten Hooikaas, Martinus Kwakernaak en Wout de Ridder werden naar Rotterdam overgebracht en op het hoofdkwartier van de SD aan de Heemraadsingel verhoord. Beems, Hooikaas en Kwakernaak mochten weer naar huis. Verspui en De Ridder werden naar Vught gebracht en kwamen een paar maanden later weer vrij.
Op 3 mei maakte de Höhere SS- und Polizeiführer Nordwest bekend dat Verhoef en Slob als ‘raddraaiers bij een samenscholing en onruststokers in Giessen-Nieuwkerk’ ter dood waren veroordeeld. Het vonnis werd nog diezelfde dag voltrokken. Beiden kregen nog de gelegenheid een kort briefje aan hun familie te sturen.
Arie Verhoef: ‘Lieve vrouw en dochter ik ben helaas snel van u weggerukt en het standrecht heeft de doodstraf geëist. Lieve vrouw wilt u Willy altijd laten weten dat ik haar Vader ben geweest en belooft aan mij in gedachten dat u altijd aan mij zult blijven gedenken. […] Dag allemaal tot ziens in de hemel, daar hoop ik u te ontmoeten.’
Wouter Slob: ‘Over mij is deze middag de zwaarste straf, de dood, uitgesproken. […] ‘t Is toch wel een zeer onverwacht afscheid, maar ik was langzaamaan op alles voorbereid. Mag het ook innerlijk zo met me gesteld zijn, dat ik toch vredig de dood in kan gaan, omdat het is gaan naar een betere toekomst. […] Moeder wat zal deze tijding u zwaar vallen maar ga ook voor uzelf en voor mij met uw gebed tot God die kan troosten over de dood. Aller hartelijkst gegroet en moge het worden een weerzien in de hemel bij God.’
Oprichting
De gemeenteraad van Hoornaar stelde geld te beschikking voor het oprichten van een gedenksteen op zijn graf.
Onthulling
Het monument is onthuld in 1946.
Oorlogsslachtoffers
Er zijn nog geen personen uit de database van de Oorlogsgravenstichting gekoppeld aan dit monument.
De Oorlogsgravenstichting heeft een database met namen en verhalen van oorlogsslachtoffers. Veel van deze slachtoffers worden herdacht door middel van een monument. Wilt u ons helpen om de namen en verhalen van slachtoffers te koppelen aan het monument waarop hun naam vermeld staat? Kijk dan op de website van de Oorlogsgravenstichting, ziet u in de database een naam die ook voorkomt op dit monument? Maak dan een account aan en koppel de persoon uit de database aan dit monument. Enkele dagen na de koppeling verschijnt de naam van het slachtoffer op deze pagina.
Meer informatie
Locatie
De plaquette is ingemetseld in de muur van de Algemene begraafplaats te Hoornaar (gemeente Molenlanden).
Bronnen
- Historische Vereniging Hoogblokland, Hoornaar en Noordeloos;
- Drie dorpen in oorlogstijd (Historische Vereniging Hoogblokland, Hoornaar en Noordeloos, 1995). ISBN 90-900-82 69-7.
