Het monument
Vorm en materiaal
Het monument voor Karel Gerard in Hengelo is een kruis. Voor het kruis is een wit natuurstenen gedenksteen geplaatst.
Tekst
De tekst op de gedenksteen luidt:
‘HIER VIEL
BIJ DE BEVRIJDING
DEZER STAD
OP 3 APRIL 1945
H.K. GERARD
LID VAN DE
B.S. S.G.
IN DEN STRIJD TEGEN
DE OVERWELDIGERS.’
De geschiedenis
Het monument voor Karel Gerard in Hengelo is opgericht ter nagedachtenis aan de verzetsman die vlak voor de bevrijding op 1 april 1945 in de strijd tegen de bezetter is omgekomen.
Op 6 juni 1944 begon de geallieerde invasie in Normandië. D-day (decision day = dag van de beslissing) luidde de val in van het Derde Rijk van Hitler. Vervolgens ging op 17 september 1944 operatie ‘Market Garden’ van start, een grootscheeps offensief van 17 tot 26 september 1944 waarmee de geallieerden een bruggenhoofd over de grote rivieren in Nederland wilden veroveren door met luchtlandingstroepen in een bliksemsnelle aanval bruggen in Noord-Brabant en Gelderland veilig te stellen. Hierna zouden Britse grondtroepen deze bruggen gebruiken om door te storen naar het IJsselmeer.
Er werden drie complete divisies gedropt: de 101ste US Airborne Divisie bij Eindhoven en Veghel, de 82ste US Airborne Divisie bij Grave en Groesbeek en de 1ste Britse Airborne Divisie bij Arnhem en Oosterbeek. Bij de Amerikanen verliep alles vrij goed. De bruggen over de Maas en het Maas-Waalkanaal bij Heumen en de meeste bruggen nabij Eindboven vielen in hun handen en na harde strijd ook de Waalbrug bij Nijmegen. Maar de Rijnbrug bij Arnhem bleek een brug te ver. De Britse para’s werden verrast door Duitse pantsertroepen en moesten zich onder zware verliezen terugtrekken in de Betuwe.
Nadat de Slag om Arnhem werd verloren, is de aanval gestokt. Wel was dankzij de samenwerking van Amerikaanse en Engelse soldaten een deel van Noord-Brabant en Gelderland in geallieerde handen terechtgekomen, de zogeheten ‘Corridor’. In het deel van Nederland dat nog niet bevrijd was, kreeg de bevolking het tijdens de hongerwinter van 1944-1945 zwaar te verduren. Uiteindelijk kwam rond maart 1945 de bevrijding toch naderbij.
Hengelo
Ook in Hengelo maakte men zich op voor de komst van de geallieerden. De Nederlandse Binnenlandse Strijdkrachten probeerden door middel van sabotageacties de geallieerden zoveel mogelijk bij te staan.
Op terugtocht naar het oosten werden in Hengelo door Duitse troepen de Oelerbrug, de Boekelosebrug en de brug bij de sluis opgeblazen. Ook de oude boerderij ‘De Waarbeek’ werd compleet verwoest. De gevechtslinie kwam in de buurt van het kanaal te liggen. Zowel de geallieerden als de bezetter zochten dekking in de mangaten aan weerszijden van het kanaal. Op 3 april 1945 rukten de Engelse tanks op, waarmee het Duitse verzet snel werd gebroken. Toen de bevrijders de stad binnenreden, werden zij door de bevolking uitbundig toegejuicht.
Enkele uren voor de bevrijding is op de hoek van de Haaksbergerstraat en de Breemarsweg de verzetsstrijder Karel Gerard om het leven gekomen. Hij maakte deel uit van een verzetsgroep die de bezetter vanuit de slagerij Leverink bevocht. Nadat Karel Gerard door een scherpschutter is doodgeschoten, werd ook de Duitse militair omgebracht. Zo waren deze twee mensen de laatste slachtoffers van Hengelo.
Oorlogsslachtoffers
Er zijn nog geen personen uit de database van de Oorlogsgravenstichting gekoppeld aan dit monument.
De Oorlogsgravenstichting heeft een database met namen en verhalen van oorlogsslachtoffers. Veel van deze slachtoffers worden herdacht door middel van een monument. Wilt u ons helpen om de namen en verhalen van slachtoffers te koppelen aan het monument waarop hun naam vermeld staat? Kijk dan op de website van de Oorlogsgravenstichting, ziet u in de database een naam die ook voorkomt op dit monument? Maak dan een account aan en koppel de persoon uit de database aan dit monument. Enkele dagen na de koppeling verschijnt de naam van het slachtoffer op deze pagina.
Meer informatie
Locatie
Het monument is geplaatst in de groenstrook langs de Breemarsweg, ter hoogte van nummer 359, te Hengelo. Op deze plaats stierf de verzetsman Karel Gerard.
Bronnen
- Brochure Oorlogsmonumenten Route (naar aanleiding W.O. II) Hengelo van 3 april-5 mei 1995;
- In het spoor van Market Garden – Monumenten en gedenktekens Noord-Brabant van Jacq van Eekelen e.a. (Den Dungen, Market Garden Comité, 1998).
