Gennep, ‘De Barmhartige Samaritaan’

Vorm en materiaal
Het monument 'De Barmhartige Samaritaan' in Gennep is een bronzen beeld van een mannenfiguur te paard met een gewonde strijder op zijn schoot. Het beeld is geplaatst op een bakstenen voetstuk, waarin een perkamenten oorkonde met de namen van 54 verzets- en oorlogsslachtoffers uit Gennep is gemetseld. Het gedenkteken is 3 meter hoog.

Tekst
Op de sluitsteen staat een tekst van prof. Anton van Duinkerken:

'HET LEVEN DAT ZIJ
VOOR DE VRIJHEID
GAVEN
VERBIEDT ONS TE
LEVEN ALS ANG-
STIGE SLAVEN'.

Symboliek
Ontwerper Jacob Maris wilde met het beeld niet het leed van de slachtoffers uitbeelden: 'Hij had de overtuiging dat het niet goed is dat naastbestaanden en achtergeblevenen telkens door een aanschouwelijk beeld herinnerd worden aan de verschrikkelijke smarten die hun verscheiden dierbaren hadden moeten doorstaan, en dat het daarentegen beter is dat zij door een beeldengroep herinnerd zouden worden aan de grote verdiensten die zij zich voor het vaderland hebben verworven en dan de vergelding, die daarop voor hen is gevolgd.' Het beeld is volgens Maris een eerbetoon aan de slachtoffers: 'De gevallen helden, in oorlog en verzet, kunnen niet beter worden geëerd dan voor hen op te richten een monument, een standbeeld van de offerzin en van de naastenliefde.'

Wijziging
Oorspronkelijk was het beeld vervaardigd uit witte natuursteen, maar in 1993 is het vervangen door een bronzen exemplaar.

Het monument 'De Barmhartige Samaritaan' in Gennep is opgericht ter nagedachtenis aan 54 plaatselijke verzets- en oorlogsslachtoffers, te weten: twee officieren, drie soldaten, vier verzetsmensen, 24 geïnterneerden en 21 burgers. Het beeld is geplaatst bij de Niersbrug, zodat iedereen die Gennep binnenkomt of verlaat, het monument ziet.

In het voorjaar van 1945 keerden vrijwel alle Limburgers terug van hun Noord-Nederlandse opvangadressen. Zij kwamen bij Mook het noordelijke topje van de provincie binnenrijden, veelal in een legertruck of een particuliere vrachtwagen. Bij dit dorp stonden de paters van het Passionistenklooster aan de rand van de weg tussen stapels ongebruikte granaten om chocolade en sigaretten aan de terugkerende evacués uit te delen.

In die dagen direct na de oorlog is er in Gennep en Milsbeek een aantal trieste gebeurtenissen voorgevallen. De Gennepenaren verkeerden in een roes van blijdschap vanwege de bevrijding, maar de verwoeste omgeving was minder veilig dan het leek. Toen een Milsbeeks gezin na maanden van afwezigheid weer thuiskwam en een ronde door de vertrekken van hun huis maakte, wilde een van hen in de keuken de waterpomp proberen. Bij het uithalen van de zwengel deed zich een harde explosie voor. Vier leden van het gezin (vader, moeder en twee kinderen) werden dodelijk getroffen. Zij waren het slachtoffers van een Duitse boobytrap die met een draadje aan de pomp verbonden was geweest.

In Gennep was een kapper bezig met het opruimen van zijn gehavende salon. Toen hij een leren scheerstoel weer in gereedheid wilde brengen, ontdekte hij een draadje dat onder de zitting verdween. Hij volgde het met zijn ogen en zag een raar ding onder de zetel. Hij riep zijn buurman erbij. Die werd krijtwit en stamelde: 'Afblijven, dat is een mijn.'

In een ander geval werd een Gennepse familie van hun opvangadres tot aan de voordeur van hun eigen huis gebracht. Toen de chauffeur bij aankomst uit zijn cabine sprong en de laadbak van de vrachtwagen wilde openen, trapte hij op een mijn. De chauffeur werd op slag gedood. Vanuit de resten van de vrachtauto werden even later vier zwaargewonde Gennepenaren gehaald.

Na terugkeer uit Friesland constateerde een groepje Gennepse jongens dat het voetbalveld van Vitesse in een stuk maanlandschap was veranderd. Om toch te kunnen voetballen, trokken de jongens met de enige voetbal die de oorlog in Gennep had overleefd naar een stuk weiland aan de Heyenseweg aan de zuidkant van het Niersstadje. Zo'n twee weken lang speelden zij daar dagelijks een partijtje voetbal. Op een dag kregen zij enorm op hun donder van enkele toevallig langslopende Schotse bevrijders. Wat bleek, ze hadden al die dagen in een compleet mijnenveld gespeeld. De toen 15-jarige Wiel van Dinther: 'Ja, we hadden die schijven en kistjes wel zien liggen hier en daar, maar och, er lag toen zoveel oorlogsrommel in Gennep…'

Gennep was maandenlang een uitgestorven stadje geweest. Bij terugkeer troffen de evacués vele verwoeste huizen aan. Het torentje van het oude stadhuis lag als een reuze-ui tegen de zijgevel. Daar vlakbij staat het monument 'De Barmhartige Samaritaan'.

Oprichting
Het geld voor het monument is bijeengebracht door de groep oud-verzetslieden in Gennep.

Onthulling
Het monument is onthuld op 20 juni 1953 door mevrouw Chr. Hermsen-Van Kempen (koerierster uit het voormalige Gennepse verzet).