Het monument
Vorm en materiaal
Het verzetsmonument in Kollumerpomp (gemeente Noardeast-Fryslân) is een wit natuurstenen beeld van een zittende mannenfiguur met in zijn rechterhand een geweer. Tussen zijn knieën staat een jong meisje. De linkerhand van de man rust beschermend op de schouder van het kind. Man en kind kijken blij, maar waakzaam vooruit over het Friese land. Links op de zetel van de man is het wapen van de voormalige gemeente Kollumerland aangebracht en rechts het wapen van de provincie Friesland. Achterop de zetel is een afbeelding van de Nederlandse Leeuw ingebeiteld. Het beeld is geplaatst op een zuil van oude kloostermoppen, waarin een oorkonde is gemetseld. Ook is onder aan de zuil een witte natuurstenen band met opschrift ingemetseld. Het beeld is 2 meter 30 hoog, 98 centimeter breed en 1 meter 12 diep. De zuil is 2 meter 80 hoog.
Teksten
De tekst op de voorzijde luidt:
‘ALDFAERS ERF
WY WEITSJE
OER DY’.
De tekst op de linkerzijde luidt:
‘DEZE WORSTELING BEREIKTE
EEN HOOGTEPUNT
IN DE BEVRIJDINGSDAGEN
14-16 APRIL
BIJ DE STRIJD OP DOKKUMER N. ZIJLEN’.
De tekst op de achterzijde luidt:
‘ZIJ STREDEN ALS FRIEZEN
VOOR VRIJHEID, WAARHEID EN RECHT
TER BEVRIJDING VAN
HET VADERLAND
1940-1945’.
De tekst op de rechterzijde luidt:
‘GERRIT BLEEKER 15/4
HEINE DE BRUIN 16/4
JACOB DE GRAAF 15/4
PIETER POSTMA 15/4
VAN DE BINNENLANDSE STRIJDKRACHTEN’.
De geschiedenis
Het verzetsmonument in Kollumerpomp (gemeente Noardeast-Fryslân) is opgericht ter nagedachtenis aan vier leden van de Nederlandse Binnenlandse Strijdkrachten die in de strijd tegen de bezetter zijn omgekomen.
De namen van de vier slachtoffers luiden:
Gerrit Bleeker, Heine de Bruin, Jacob de Graaf en Pieter Postma.
In de nacht van 13 op 14 april 1945 namen de strijders van de Nederlandse Binnenlandse Strijdkrachten (NBS) in de gemeente Kollumerland de sluizen bij Dokkumer Nieuwe Zijlen in bezit met de opdracht deze te beveiligen. Ongeveer een kilometer ten zuiden van de sluizen bezetten een viertal groepen van de NBS de driesprong. Zij hielden ruim 36 uur stand. In het kader van deze actie werd op de Soensterdijk een autobus van de bezetter, die naar het westen probeerde te ontkomen, aangevallen. Hierbij ontstond een hevig gevecht, waarbij Pieter Postma dodelijk werd getroffen.
Toen op zondag 15 april op de Soensterdijk uit de richting van Kollumerpomp een SS’er op een motor kwam aanrijden, stak hij bij de confrontatie met de NBS’ers zijn handen omhoog als teken van overgave. De ontwapening van de SS’er nam nogal wat tijd in beslag. Plotseling kwam er een vrachtauto opdagen met zwaar bewapende soldaten. Er ontstond een vuurgevecht, waarbij Gerrit Bleeker en Jacob de Graaf om het leven kwamen.
Op maandag 16 april 1945 was de aflossingsploeg op weg naar de verzetsgroep aan de Soensterdijk, toen twee auto’s uit de richting Kollumerpomp kwamen aanrijden. De bewaking van de post Soensterdijk veronderstelde dat het Canadezen waren, wat een fatale vergissing bleek te zijn. Het was de bezetter. Commandant Heine de Bruin werd dodelijk getroffen.
Gerrit Bleeker werd geboren op 20 februari 1909 in Leeuwarden. De kandidaat-notaris te Kollum werd begraven op de Algemene begraafplaats te Kollum. In dit dorp is een straat naar hem vernoemd.
Jacob de Graaf werd geboren op 5 november 1902 in Kollum. De landbouwer werd begraven op de Algemene begraafplaats te Kollum. In Kollumerpomp is een straat naar hem vernoemd.
Heine de Bruijn werd geboren op 2 maart 1920 in Oudwoude. De veehouder werd begraven op de N.H. begraafplaats te Oudwoude. In dit dorp is een straat naar hem vernoemd.
Pieter Postma werd geboren op 2 april 1913 in Buitenpost. De huisschilder werd begraven op de N.H. begraafplaats te Kollumerzwaag. In dit dorp is een straat naar hem vernoemd.
Onthulling
Het monument is onthuld op 14 april 1950 door de Commissaris van de Koningin in Friesland, mr. H.P. Linthorst Homan. Het gedenkteken werd ontworpen door Nico Onkenhout uit Amsterdam, die tijdens de oorlogsjaren in Kollum was ondergedoken.
Oorlogsslachtoffers
| Achternaam | Voornamen | Geboren | Overleden |
|---|
De Oorlogsgravenstichting heeft een database met namen en verhalen van oorlogsslachtoffers. Veel van deze slachtoffers worden herdacht door middel van een monument. Wilt u ons helpen om de namen en verhalen van slachtoffers te koppelen aan het monument waarop hun naam vermeld staat? Kijk dan op de website van de Oorlogsgravenstichting, ziet u in de database een naam die ook voorkomt op dit monument? Maak dan een account aan en koppel de persoon uit de database aan dit monument. Enkele dagen na de koppeling verschijnt de naam van het slachtoffer op deze pagina.
Meer informatie
Locatie
Het monument is geplaatst aan de Willem Loreweg niet ver van de kruising met de Soensterdijk te Kollumerpomp (gemeente Noardeast-Fryslân).
Bronnen
- Gemeente Kollumerland en Nieuwkruisland, tegenwoordig Noardeast-Fryslân;
- Verzetsmuseum Friesland: www.verzetsmuseum.nl;
- Tekens aan de weg – Tekens aan de wand, C. Reitsma (Leeuwarden, 1980). ISBN 9033020009;
- Sta een ogenblik stil… Monumentenboek 1940/1945, Wim Ramaker, Ben van Bohemen. (Kampen, Uitgeversmaatschappij J.H. Kok Matrijs, 1980). ISBN 90 242 0185 3.
- Leeuwarder Courant van 5 mei 2001.
Voor meer informatie
Tussen Sennaer en Lauwers van S. Hogendorp en H. Veenstra (1972).
