Apeldoorn, ‘Marechaussee-monument’

Vorm en materiaal
Het ‘Marechaussee-monument’ in Apeldoorn is een beeldengroep van Franse kalksteen op een gemetselde sokkel van bakstenen. De beeldengroep bestaat uit een half opgerichte, stervende man die de brandende toorts overdraagt aan een bij hem neerknielende man. Deze kameraad blikt vastberaden en moedig in de toekomst. Op de sokkel is een plaquette bevestigd. Aan de achterzijde van het monument bevindt zich een beukenhaag in een halfronde vorm.

Tekst
De tekst op de plaquette luidt:

‘AAN HEN DIE VIELEN

KONINKLIJKE MARECHAUSSEE
KORPS POLITIE TROEPEN
KORPS MILITAIRE POLITIE.’

Symboliek
De toorts staat symbool voor het licht van de vrijheid.

Wijzigingen
In 1949 was er op de sokkel een andere plaquette bevestigd.

De tekst op deze plaquette luidde:
‘IN MEMORIAM
AAN
DE GEVALLEN MILITAIREN
DER
KONINKLIJKE MARECHAUSSEE
EN
POLITIETROEPEN
1940-1945

ZONDER VREES EN ZONDER BLAAM.’

In 1950 werd een vervangende plaquette aangebracht waarop ook zij die van 1946 tot 1951 in Indonesië het leven hebben gelaten werden geëerd. In de jaren negentig werd deze plaquette vervangen door de huidige plaquette. De reden hiervoor was dat men van mening was dat het monument een herdenkingsplaats zou moeten zijn voor alle omgekomen leden van de Koninklijke Marechaussee, ook na 1950.

Het ‘Marechaussee-monument’ in Apeldoorn is opgericht ter nagedachtenis aan de leden van de Koninklijke Marechaussee en het Korps Politietroepen, die in de Tweede Wereldoorlog of tijdens de koloniale oorlog in Indonesië in het voormalige Nederlands-Indië zijn gesneuveld.

Vanouds wordt in Apeldoorn de Koninklijke Marechaussee opgeleid. In de bezettingstijd zijn 118 leden omgekomen. Hun namen staan vermeld in het Gulden Boek, dat op iedere vestiging van de marechaussee is in te zien. Een deel van de marechaussee uit de zuidelijke provincies en een honderdtal leden van het Korps Politietroepen vluchtten naar Engeland. Deze zogeheten Engelandvaarders kwamen per parachute weer in Nederland terug om inlichtingen- en sabotagewerk te verrichten.

Na de Tweede Wereldoorlog begon de Indonesische onafhankelijkheidsstrijd. Bij de koloniale oorlog in Indonesië zijn dertien leden van de Koninklijke Marechaussee omgekomen.

Oprichting
Kolonel der Koninklijke Marechaussee, jonkheer D.J.H.N. den Beer Poortugael, nam in 1949 het initiatief om een monument op te richten voor de tijdens de Tweede Wereldoorlog omgekomen leden van het Wapen der Koninklijke Marechaussee en het Korps Politietroepen. Op 1 oktober 1949 verleende het Ministerie van Wederopbouw en Volkshuisvesting toestemming voor de oprichting bij de Koning Willem-III-kazerne.

Onthulling
Het monument is onthuld op 26 oktober 1949 door Hare Majesteit Koningin Wilhelmina. Deze datum was de 135e verjaardag van de Koninklijke Marechaussee. Met een aangeboden zilveren schaar onthulde zij door het doorknippen van een lint het monument.

Herdenking
Bij het monument vindt jaarlijks een herdenking plaats rond 26 oktober.

Locatie
Het monument bevindt zich bij de oude hoofdpoort van de koning Willem III-kazerne, gelegen aan de Frankenlaan te Apeldoorn.

Bronnen

• Koninklijke Marechaussee;
• De heer Jelle Reitsma;
• Apeldoorn Monumenten van L.P. van Oppen e.a. (Apeldoorn, 1990);
• www.apeldoornendeoorlog.nl;
• Apeldoorn ’40-’45, het verhaal achter de Apeldoornse oorlogsmonumenten van Jan Heerze en Jelle Reitsma (Apeldoorn, 2006).