Het monument
Vorm en materiaal
Het Nederlandse Tramweg Maatschappij-monument te Drachten (gemeente Smallingerland) is een gedenksteen van witte natuursteen. De gedenksteen is geplaatst tussen twee gemetselde muurtjes.
Tekst
De tekst op de gedenksteen luidt:
‘YN’E TWADDE WRÂLDOARLOCH
BINNE FAN IT PERSONIEL FAN
DE NEDERLANDSE TRAMWEG MAATSCHAPPIJ
FALLEN:
R. AKKERMAN DRACHTEN * 10 JAN. 1897 ┼ 4 FEBR. 1943
H. V. KRANEN LEMMER * 8 MAEIJE 1895 ┼ 5 AUG. 1944
TJ. DE VRIES GRINS * 24 SEPT. 1893 ┼ 17 SEPT. 1944
G. V.D. VEER DRACHTEN * 2 OKT. 1891 ┼ 19 SEPT. 1944
H. NIJHOLT GRINS * 22 OKT. 1886 ┼ 26 OKT. 1944
D. DE VRIES DRACHTEN * 21 JUNI 1925 ┼ 19 NOV. 1944
G. WAGENAAR DRACHTEN * 28 DES. 1907 ┼ 21 NOV. 1944
HAR DEA ROPT US TA TROU
OAN WURK EN HEITELÂN.
DIREKSJE EN PERSONIEL
NED. TRAMWEG MAATSCHAPPIJ’.
Wijzigingen
Oorspronkelijk was de steen ingemetseld in de buitenmuur van het tramstation. Daaronder was een monumentale zitbank geplaatst, naar een ontwerp van Thijs Riemersma uit Drachten. Bij de afbraak van het tramstation werd de plaat uit de muur gehaald en opgesteld tussen twee muurtjes in het midden van de zitbank. Na reorganisatie van het terrein verdween de bank. Nu staat de gedenksteen op het parkeerterrein.
De geschiedenis
Het Nederlandse Tramweg Maatschappij-monument te Drachten (gemeente Smallingerland) is opgericht ter nagedachtenis aan zeven personeelsleden van de N.T.M. die tijdens de bezettingsjaren door oorlogshandelingen zijn omgekomen.
De namen van de zeven slachtoffers luiden:
R. Akkerman, H. van Kranen, H. Nijholt, G. van der Veer, D. de Vries, Tj. de Vries en G. Wagenaar.
R. Akkerman werd geboren op 10 januari 1897. Hij was conducteur. Op 4 februari 1943 werd de tram van Heerenveen naar Drachten, waarop hij dienst deed, bij De Knijpe door geallieerde vliegtuigen beschoten. Akkerman werd hierbij dodelijk getroffen.
Herman van Kranen werd geboren op 8 mei 1895 in Oosterbeek. Hij was conducteur, met als standplaats Lemmer. Bij de beschieting van een goederentram kwam Van Kranen op 5 augustus 1944 bij Follega om het leven. Hij werd begraven op de Algemene begraafplaats in Lemmer.
Hessel Nijholt werd geboren op 22 oktober 1886 in Sint-Nicolaasga. Hij was ploegbaas II, met als standplaats Groningen. Op 26 oktober 1944 werd hij in Groningen doodgeschoten, toen hij zich aan de door de verplichte tewerkstelling wilde onttrekken. Hij werd begraven op de R.K. begraafplaats in Groningen.
Gerke van der Veer werd geboren op 20 oktober 1891 in Eestrum. Hij was werkzaam als ambachtsman I, met als standplaats Drachten. Tijdens de spoor- en tramstaking kwam op 19 september 1944 een groep Landwachters de werkplaatsen van de N.T.M. binnen, om adressen te verzamelen van de ondergedoken machinisten. Van der Veer wilde zijn zieke vrouw inlichten over de gang van zaken. Hij stapte over het hekje dat zijn woning scheidde van het station, en werd zonder enige waarschuwing doodgeschoten. Hij werd begraven op de Algemene Zuiderbegraafplaats in Drachten.
Dirk de Vries werd geboren op 21 juni 1925 in Drachten. Hij was arbeider/nachtstoker, met als standplaats Drachten. Tijdens de spoor- en tramstaking viel hij in handen van de bezetter. Hij werd op 19 november 1944 met Hans Goudsmit en Jan Zorn bij wijze van represaille bij Menaldum gefusilleerd. De Vries werd begraven op de Algemene Zuiderbegraafplaats in Drachten.
Tjitze de Vries werd geboren op 24 september 1893 in Oosthem. Hij was machinist, met als standplaats Groningen. Op 16 september 1944 werd een goederentram bij Marum beschoten, waarbij De Vries ernstig gewond raakte. De volgende dag stierf hij aan zijn verwondingen. De Vries werd begraven op de N.H. begraafplaats in Lekkum.
Gerhardus Wagenaar werd geboren op 28 december 1907 in Drogeham. Hij was arbeider bij de N.T.M., met als standplaats Drachten. Ten gevolge van de spoor- en tramstaking was Wagenaar ondergedoken bij de familie De Vries op Legauke, onder Opeinde. Op 21 november 1944 werd hij samen met de broers Jan en Marten de Vries tijdens een vuurgevecht met de bezetter doodgeschoten. Hij werd begraven op de Algemene begraafplaats in Opeinde.
Onthulling
Het monument is onthuld in 1947.
Oorlogsslachtoffers
| Achternaam | Voornamen | Geboren | Overleden |
|---|
De Oorlogsgravenstichting heeft een database met namen en verhalen van oorlogsslachtoffers. Veel van deze slachtoffers worden herdacht door middel van een monument. Wilt u ons helpen om de namen en verhalen van slachtoffers te koppelen aan het monument waarop hun naam vermeld staat? Kijk dan op de website van de Oorlogsgravenstichting, ziet u in de database een naam die ook voorkomt op dit monument? Maak dan een account aan en koppel de persoon uit de database aan dit monument. Enkele dagen na de koppeling verschijnt de naam van het slachtoffer op deze pagina.
Meer informatie
Locatie
Het monument bevindt zich achter de FRAM-garage, in het parkje op de hoek van Haersmasingel en Stationsweg te Drachten (gemeente Smallingerland).
Bronnen
- Verzetsmuseum Friesland;
- www.pluskrant.nl
- Tekens aan de weg – Tekens aan de wand van C. Reitsma (Leeuwarden, 1980). ISBN 9033020009.
