Het monument
Vorm en materiaal
De gedenksteen in boerderij ‘De Oerwinning’ te Opeinde (gemeente Smallingerland) is uitgevoerd in natuursteen. In reliëf wordt een uit de vlammen herrijzende Nederlandse leeuw afgebeeld.
Tekst
Op de gedenksteen luidt:
‘1948’.
De geschiedenis
De gedenksteen in boerderij ‘De Oerwinning’ herinnert de inwoners van Opeinde (gemeente Smallingerland) aan de hoeve van de familie De Vries die op 21 november 1944 door de bezetter in de brand werd gestoken.
De boerderij was tijdens de Tweede Wereldoorlog het onderkomen van leden van de Knokploeg uit de gemeente Smallingerland. Tevens diende de hoeve als opvangcentrum voor neergeschoten geallieerde vliegers.
In de vroege morgen van 21 november 1944 overvielen vijf Duitse militairen de boerderij van de familie De Vries. Jan en Marten de Vries waren aan het melken toen de bezetter binnendrong. Om de anderen die nog op bed lagen, te waarschuwen, schreeuwden de broers: ‘Duitsers’ en renden met Gerard Wagenaar (een staker van de Nederlandse Tramweg Maatschappij, die op het erf was ondergedoken) naar het voorhuis, waar ze alle drie werden doodgeschoten.
De stakende tramconducteur Willem Westerhof kon zich achter het vee in veiligheid brengen. In de boerderij waren nog zes KP’ers aanwezig, die door de Duitse commandant werden ontdekt, waarop hij direct het vuur opende. De KP’ers schoten terug en verwondden de commandant dodelijk. De overgebleven vier soldaten schoten door het trapgat naar boven, terwijl de KP’ers naar beneden schoten. Tijdens dit vuurgevecht ging de bezetter op de vlucht. Er waren dertien overlevenden. Vader Reinder de Vries en zoon Roel, mevrouw Wagenaar (die met haar man was ondergedoken), Willem Westerhof, mevrouw Straatsma met twee kinderen uit Rinsumageest en zes KP’ers. Huishoudster Aaf van der Heide was niet meer in de boerderij aanwezig. Zij was in verwarring op weg gegaan om hulp te halen.
Toen de bezetter de boerderij had verlaten, vluchtten de overlevenden, diep geschokt door de gebeurtenis. Aan de Smalle Ee lag een roeiboot, waarmee ze op weg gingen totdat ze een kleine vrachtboot konden enteren. Hiermee voer de groep naar Warga, waar voorlopig onderdak werd gevonden.
Inmiddels was de bezetter een grootscheepse aanval op de boerderij begonnen. Er was echter geen mens meer aanwezig. De veestapel werd weggevoerd en de boerderij ging in vlammen op nadat alles van waarde uit het woongedeelte was geroofd. De gewaarschuwde KP’ers zagen dit van een afstand gebeuren, maar konden tegen deze overmacht niets uitrichten.
Gerhardus Wagenaar werd geboren op 28 december 1907 in Drogeham. Jan de Vries werd geboren op 17 november 1919 te Opeinde en Marten de Vries op 7 juli 1921 te Opeinde. Alle drie de slachtoffers werden begraven op de Algemene begraafplaats in Opeinde.
Onthulling
In 1948 is op dezelfde plaats een nieuwe boerderij gebouwd. Als herinnering aan 21 november 1944 werd in de voorgevel van het woongedeelte een gedenksteen ingemetseld.
Oorlogsslachtoffers
Er zijn nog geen personen uit de database van de Oorlogsgravenstichting gekoppeld aan dit monument.
De Oorlogsgravenstichting heeft een database met namen en verhalen van oorlogsslachtoffers. Veel van deze slachtoffers worden herdacht door middel van een monument. Wilt u ons helpen om de namen en verhalen van slachtoffers te koppelen aan het monument waarop hun naam vermeld staat? Kijk dan op de website van de Oorlogsgravenstichting, ziet u in de database een naam die ook voorkomt op dit monument? Maak dan een account aan en koppel de persoon uit de database aan dit monument. Enkele dagen na de koppeling verschijnt de naam van het slachtoffer op deze pagina.
Meer informatie
Locatie
Het monument is ingemetseld in de voorgevel van het woongedeelte van boerderij ‘De Oerwinning’ aan het Opeinder Kanaal te Opeinde (gemeente Smallingerland)
Bronnen
- Verzetsmuseum Friesland;
- Tekens aan de weg – Tekens aan de wand, C. Reitsma (Leeuwarden, 1980). ISBN 9033020009.
- Overzicht Wederopbouwboerderijen.
