Herdachte groepen: Burgerslachtoffers
Ontwerper: N.V. Metaalgieterij Holland
Onthulling: 7 mei 1947
Adopteer dit monument.
Het monument
Vorm en materiaal
Het monument '7 mei 1945' in Amsterdam is een bronzen plaquette.
Tekst
De tekst op de gedenkplaat luidt:
'TER HERINNERING
VAN DE BURGERS
DIE 7 MEI 1945
OP DE DAM GEVALLEN ZIJN'.
De slachtoffers van deze gebeurtenis worden ook herdacht op het in 2016 onthulde 'Memorial Damslachtoffers 7 mei 1945' te Amsterdam.
De geschiedenis
Het monument '7 mei 1945' herinnert de inwoners van Amsterdam aan de 31 burgers die in afwachting van de viering van de bevrijding op de Dam zijn neergeschoten door een aantal Duitse soldaten. De gevechten op de Dam hebben aan 19 mensen het leven gekost en er raakten 117 mensen gewond.
Op 7 mei 1945 wachtten duizenden mensen op de Dam op de intocht van de Canadese bevrijders. In het gebouw de Groote Club op de hoek van de Kalverstraat en de Dam zat de Kriegsmarine. Het gebouw was afgezet met prikkeldraad, en op de stoep stonden vele woedende burgers. In de Paleisstraat hadden enkele leden van de Binnenlandse Strijdkrachten twee Duitse mariniers aangehouden. Een van hen weigerde zijn wapen af te geven en loste een schot. Hierop gingen de ramen en balkondeuren van de Groote Club open en verschenen er Duitse soldaten op het dak. Vanaf het gebouw werd er met machinegeweren geschoten op de menigte op de Dam, de Paleisstraat en de Nieuwezijds Voorburgwal. Een uur lang werd er met tussenpozen geschoten door de Duitse soldaten en circa honderd leden van de Binnenlandse Strijdkrachten.
Majoor B.S. Overhoff realiseerde zich dat een gewapend treffen tussen de gecapituleerde Duitse troepen en de BS zich als een olievlek over de stad zou uitbreiden, en dat alleen met de hulp van een Duitse officier getracht kon worden erger te voorkomen. Op het moment dat de eerste schoten werden gelost stond Overhoff met zijn motor met zijspan in de Warmoesstraat. Hij gaf zijn bestuurder, wachtmeester Jan de Jongh, opdracht hem naar het Museumplein te rijden, alwaar de Ortskommandantur van de Duisters was gevestigd. Hier kreeg majoor Overhoff Hauptmann Bergmann zo ver met hen mee te gaan naar de Dam. De drie mannen forceerden de prikkeldraadversperring voor de Groote Club en binnen aangekomen wist de Hauptmann het vuur tot zwijgen te brengen. De gevechten op de Dam hebben aan 19 mensen het leven gekost en er raakten 117 mensen gewond.
Onthulling
Het monument is onthuld op 7 mei 1947.
Locatie
De plaquette is bevestigd op de gevel van het pand op de hoek Kalverstraat/Paleisstraat te Amsterdam.
Bronnen
- Sta een ogenblik stil... Monumentenboek 1940/1945 van Wim Ramaker en Ben van Bohemen. (Kampen, Uitgeversmaatschappij J.H. Kok Matrijs, 1980). ISBN 90 242 0185 3;
- Om nooit te vergeten - Amsterdamse monumenten en gedenktekens ter herinnering aan de Tweede Wereldoorlog van Mies Bouhuys en Boris Klatser. (Bussum, Produktie Uitgeverij Thoth, 1995). ISBN 90 6868 124 9;
- Vertel de verhalen van Frans Heddema en Margit Willems, uitgegeven door Stadsdeel Amsterdam-Centrum (2005). ISBN 90-9019166-6;
- Krantenartikel in Het Parool van 4 mei 1983;
- Stichting Memorial 2015 voor Damslachtoffers 7 mei 1945.