Het monument
Vorm en materiaal
Het monument aan de Marnixstraat te Amsterdam is een naakte mannenfiguur van brons. De man heeft een boze gelaatsuitdrukking en heft zijn linkerarm als teken van verontwaardiging. Het beeld is geplaatst op een pilaster van witte natuursteen.
Tekst
De tekst op het voetstuk luidt:
'OP DEZE PLEK ZIJN OP
6 JANUARI 1945
VIJF NEDERLANDERS
AAN HET
DUITSCHE SCHRIKBEWIND
TEN OFFER GEVALLEN
UIT WRAAK VOOR
EEN DAAD
VAN VOORBEELDIGE
VADERLANDSLIEFDE
WELKE OP DEZELFDE
PLAATS
WAS VOLBRACHT'.
Wijzigingen
In september 1967 bleek het beeld van zijn sokkel gebroken en
meegenomen te zijn. Kunstenaar Hildo Krop goot een nieuw beeldje in de
oude mal, dat vervolgens op 4 mei 1968 opnieuw is onthuld. In 1970 werd het oorspronkelijke beeld, na een anonieme tip, alsnog in het struikgewas van het Vondelpark teruggevonden.
Vanwege de renovatie van het Nieuwe DeLaMar Theater is het monument op 17 november 2006 door de gemeente Amsterdam tijdelijk verwijderd en opgeslagen voor een periode van drie jaar. Het monument is anno 2010 weer aan de gevel geplaatst.
De geschiedenis
Het monument aan de Marnixstraat te Amsterdam is opgericht ter nagedachtenis aan de vijf verzetsmensen die hier op 6 januari 1945 door de bezetter zijn gefusilleerd.
De voormalige Spieghelschool aan de Marnixstraat (thans het DeLaMar Theater) was in de winter van 1944-1945 ingericht als aanmeldingsbureau voor de beruchte 'Arbeitseinsatz'. Alle Nederlandse mannen tussen de 16 en 40 jaar moesten zich hier verplicht registreren, om vervolgens in Duitsland de lege arbeidsplaatsen op te vullen die waren ontstaan door de inzet van Duitsers aan het front. In het aanmeldingsbureau werkten alleen NSB'ers, aangezien de andere ambtenaren van het Gemeentelijke Arbeidsbureau dit werk hadden geweigerd.
Op 5 januari 1945 werden vijf NSB'ers in hun huis doodgeschoten door verzetsmensen, drie anderen raakten zwaar gewond. In een poging de werkzaamheden van de bezetter te vertragen werd die avond de Spieghelschool door zeven leden van de verzetsgroep KP (Knokploegen) in brand gestoken. Als vergelding heeft de bezetter een dag later 26 Nederlanders gefusilleerd, waaronder de vijf verzetsmensen die bij de aanslag op de Arbeitseinsatz betrokken waren.
Onthulling
Het monument is onthuld in 1947.
Oorlogsslachtoffers
| Achternaam | Voornamen | Geboren | Overleden |
|---|
De Oorlogsgravenstichting heeft een database met namen en verhalen van oorlogsslachtoffers. Veel van deze slachtoffers worden herdacht door middel van een monument. Wilt u ons helpen om de namen en verhalen van slachtoffers te koppelen aan het monument waarop hun naam vermeld staat? Kijk dan op de website van de Oorlogsgravenstichting, ziet u in de database een naam die ook voorkomt op dit monument? Maak dan een account aan en koppel de persoon uit de database aan dit monument. Enkele dagen na de koppeling verschijnt de naam van het slachtoffer op deze pagina.
Meer informatie
Locatie
Het monument is bevestigd op de gevel van het DeLaMar Theater, gevestigd aan de Marnixstraat te Amsterdam.
Bronnen
- Om nooit te vergeten – Amsterdamse monumenten en gedenktekens ter herinnering aan de Tweede Wereldoorlog van Mies Bouhuys en Boris Klatser. (Bussum, Produktie Uitgeverij Thoth, 1995). ISBN 90 6868 124 9;
- Sta een ogenblik stil… Monumentenboek 1940/1945 van Wim Ramaker en Ben van Bohemen. (Kampen, Uitgeversmaatschappij J.H. Kok Matrijs, 1980). ISBN 90 242 0185 3;
- Vertel de verhalen van Frans Heddema en Margit Willems, uitgegeven door Stadsdeel Amsterdam-Centrum (2005). ISBN: 90-9019166-6.
