Het monument
Vorm en materiaal
Het monument aan de Plantage Kerklaan in Amsterdam is een plaquette van natuursteen.
Tekst
De tekst op de plaquette luidt:
'27 MAART 1943
VERNIELING
BEVOLKINGSREGISTER
W.J.C. ARONDEUS
RUDOLF BLOEMGARTEN
KARL GROEGER
COOS HARTOCH
SAM VAN MUSSCHENBROEK
GUUS REITSMA
HENRI HALBERSTADT
DR. JOHAN BROUWER
KOEN LIMPERG
SJOERD BAKKER
C.L. BARENTSEN
CORNELIS ROOS
ZIJ STREDEN EN VIELEN
VOOR DE VRIJHEID
1 JULI 1943.'
De geschiedenis
Het monument aan de Plantage Kerklaan herinnert de inwoners van Amsterdam aan de vernieling van het bevolkingsregister op 27 maart 1943. Twaalf mensen kwamen bij deze verzetsdaad om het leven.
De namen van de twaalf slachtoffers luiden:
W.J.C. Arondeus, Sjoerd Bakker, C.L. Barentsen, Rudolf Bloemgarten, Dr. Johan Brouwer, Karl Groeger, Henri Halberstadt, Coos Hartoch, Koen Limperg, Sam van Musschenbroek, Guus Reitsma en Cornelis Roos.
De Amsterdamse beeldhouwer Gerrit van der Veen was oprichter van het blad De Vrije Kunstenaar en van de Persoonsbewijzen Centrale. Zijn atelier stond aan de Zomerdijkstraat, waar hij met vrienden van zijn verzetsgroep plannen smeedde tegen de bezetter. Zijn verzetsgroep overviel onder meer de Landsdrukkerij in Den Haag. Op 27 maart 1943 is onder zijn leiding een gewapende overval gepleegd op het Amsterdamse bevolkingsregister in de vroegere concertzaal van Artis. Tijdens deze verzetsdaad raakte door een ontploffing een deel van de kantoren in brand. Het water waarmee de brandweer het vuur bluste heeft een groot deel van de namen in de kaartenbakken onleesbaar gemaakt. Twaalf leden van de verzetsgroep die aan deze actie hadden deelgenomen, werden door de bezetter opgepakt en op 1 juli 1943 gedood.
Gerrit van der Veen wist te ontkomen en zette zijn illegale werk voort vanuit onderduikadressen. Bij een overval op het Huis van Bewaring aan de Weteringschans werd Van der Veen tijdens een vuurgevecht met Duitse soldaten door een kogel in zijn rug getroffen. Vrienden wisten hem te verbergen, maar de jacht op zijn groep ging door. Uiteindelijk heeft de bezetter de schuilplek van Van der Veen ontdekt. Hij werd gearresteerd en op 10 juni 1944 samen met drie van zijn vrienden in de duinen bij Wassenaar gefusilleerd. In Amsterdam is een straat naar Gerrit van der Veen genoemd. Ook herinneren de monumenten aan de Zomerdijkstraat en op het Max Euweplein aan de gesneuvelde verzetsman.
Onthulling
Het monument is onthuld op 4 augustus 1945.
Oorlogsslachtoffers
| Achternaam | Voornamen | Geboren | Overleden |
|---|
De Oorlogsgravenstichting heeft een database met namen en verhalen van oorlogsslachtoffers. Veel van deze slachtoffers worden herdacht door middel van een monument. Wilt u ons helpen om de namen en verhalen van slachtoffers te koppelen aan het monument waarop hun naam vermeld staat? Kijk dan op de website van de Oorlogsgravenstichting, ziet u in de database een naam die ook voorkomt op dit monument? Maak dan een account aan en koppel de persoon uit de database aan dit monument. Enkele dagen na de koppeling verschijnt de naam van het slachtoffer op deze pagina.
Meer informatie
Locatie
Het gedenkteken is aangebracht op de gevel van het voormalig Bevolkingsregister, gevestigd aan de Plantage Kerklaan te Amsterdam.
Bronnen
- Om nooit te vergeten – Amsterdamse monumenten en gedenktekens ter herinnering aan de Tweede Wereldoorlog van Mies Bouhuys en Boris Klatser. (Bussum, Produktie Uitgeverij Thoth, 1995). ISBN 90 6868 124 9;
- Sta een ogenblik stil… Monumentenboek 1940/1945 van Wim Ramaker en Ben van Bohemen. (Kampen, Uitgeversmaatschappij J.H. Kok Matrijs, 1980). ISBN 90 242 0185 3;
- Vertel de verhalen van Frans Heddema en Margit Willems, uitgegeven door Stadsdeel Amsterdam-Centrum (2005). ISBN 90-9019166 6.
