Het monument
Vorm en materiaal
Het ‘Monument van Verdraagzaamheid’ in Haelen is een bronzen beeld in de vorm van een gebogen zuil met naar alle windstreken wegvliegende meeuwen. Het beeld is geplaatst op een cirkelvormig voetstuk van maaskeien en baksteen. Het beeld is 3 meter hoog, 50 centimeter breed en 50 centimeter diep. Het voetstuk heeft een doorsnee van 5 meter.
Tekst
De tekst op het monument luidt:
‘DE GESCHIEDENIS IS
DE LEERMEESTER VAN HET LEVEN’.
In het hart van het monument is een cd-rom geplaatst met informatie over de strijd die tijdens de bezettingsjaren in het Leudalgebied is geleverd. In het Leudalmuseum zijn deze gegevens te raadplegen. Ook worden de namen van 687 gesneuvelde militairen van elf nationaliteiten vermeld.
Symboliek
Het monument staat symbool voor verdraagzaamheid en vrijheid. De halve boog symboliseert het goddelijke. De meeuwen staan voor vrijheid. Op het beeld is een zwaard met een lauwerkrans en ineengeslagen handen ingekerfd, deze verwijzen naar de strijd die gestreden is en naar de verbroedering die ook na de dood voortleeft. Het aantal keien in het voetstuk duidt op alle militairen die hier omkwamen. De elf rode stralen in het plaveisel symboliseren de nationaliteiten van de gesneuvelden.
De geschiedenis
Het ‘Monument van Verdraagzaamheid’ herinnert de inwoners van Haelen aan de Tweede Wereldoorlog en aan de 687 militairen van elf nationaliteiten die toen in het Leudalgebied zijn omgekomen: het Verenigd Koninkrijk, Australië, Nieuw-Zeeland, Canada, de Verenigde Staten,Tsjechië, Noorwegen, Duitsland, Oostenrijk, België en Nederland.
Op 10 april 1941 vond het eerste luchtgevecht boven het Leudalgebied plaats. Een Engelse bommenwerper en een Duitse nachtjager schoten elkaar naar beneden. Drie Engelsen en één Duitser zijn hierbij verongelukt. Eén Engelsman kon tijdig uit vliegtuig springen en kwam met zijn parachute in een boom terecht bij het St.-Jobskapelletje in Nuhnen. Bewoners hielpen hem uit de boom en wilden hem verstoppen, maar iemand had de bezetter al gewaarschuwd. De soldaat werd als krijgsgevangene naar de kazerne in Roermond gebracht. In het Leudalgebied zijn tijdens de Tweede Wereldoorlog dertig vliegtuigen verongelukt: 97 bemanningsleden werden gedood, 27 werden gevangen genomen en twaalf konden via pilotenhulplijnen ontsnappen.
De bevrijding van West-Europa ging op 6 juni 1944 van start toen de geallieerden in Normandië aan land gingen.
Na een voorspoedige opmars door Noord-Frankrijk en België waren de Amerikanen van de 30ste infanterie ‘Old Hickory’ erin geslaagd het grootste deel van Zuid-Limburg te bevrijden. Vervolgens wilden de geallieerden op 17 september 1944 met een groot offensief (operatie ‘Market Garden’) vanuit België een bruggenhoofd over de grote rivieren in Nederland veroveren, door met luchtlandingstroepen in een bliksemsnelle aanval bruggen in Noord-Brabant en Gelderland veilig te stellen. Vanuit België moesten grondtroepen over de veroverde bruggen naar het IJsselmeer optrekken.
Er werden drie complete divisies gedropt: de 101ste US Airborne Divisie bij Eindhoven en Veghel, de 82ste US Airborne Divisie bij Grave en Groesbeek en de 1ste Britse Airborne Divisie bij Arnhem en Oosterbeek. Bij de Amerikanen verliep alles vrij goed. De bruggen over de Maas en het Maas-Waalkanaal bij Heumen en de meeste bruggen nabij Eindboven vielen in hun handen en na harde strijd ook de Waalbrug bij Nijmegen. Maar de Rijnbrug bij Arnhem bleek een brug te ver. De Britse para’s werden verrast door Duitse pantsertroepen en moesten zich onder zware verliezen terugtrekken in de Betuwe.
Nadat de Slag om Arnhem werd verloren, is de aanval gestokt. Op 19 september stagneerde ook de Amerikaanse opmars in Zuid-Limburg, enkele kilometers ten noorden van Sittard. De bezetter was erin geslaagd in stelling te gaan bij twee door de geallieerde opmars ontstane bruggenhoofden: één op de westelijke Maasoever in Noord- en Midden-Limburg, en één in het gebied tussen Roermond en Susteren, begrensd door de Roer en de Maas (de ‘Roerdriehoek’). Op 25 september 1944 kwam de frontlijn in Midden-Limburg langs de kanalen Wessem-Nederweert en de Noordervaart tot stilstand. De bevrijding van het Leudalgebied ging op 14 november 1944 van start. Tijdens de zware en bloedige strijd in dit gebied zijn in totaal 488 geallieerde en Duitse soldaten omgekomen. Ook onder de burgerbevolking in die streek vielen in het laatste oorlogsjaar tientallen slachtoffers als gevolg van beschietingen, bombardementen, mijnen, door gebrek aan medische voorzieningen en door razzia’s. Tijdens zo’n klopjacht werden 800 mannen tussen 16 en 80 jaar opgepakt en naar Duitsland afgevoerd. Vierentwintig van hem kwamen niet terug. Anderen hebben met gevaar voor eigen leven onderduikers, vliegeniers, krijgsgevangenen en joodse landgenoten geholpen uit handen van de bezetter te houden. Sommigen betaalden dat met hun leven.
Oprichting
In het jaar 2000 is de Stichting Herdenkingsmonument Militairen opgericht met als doel de realisatie van het Monument van Verdraagzaamheid en een Militair Historische Gids. Het monument en de gids dienen ter herinnering aan de oorlogsgebeurtenissen in de jaren 1940-1945 en de honderden militairen die daarbij in het Leudalgebied om het leven zijn gekomen. De Militair Historische Gids bevat beschrijvingen van de oorlogsgebeurtenissen in het Leudalgebied en informatie over de monumenten in de omgeving.
Onthulling
Het monument is onthuld op 8 maart 2001 door de Stichting Herdenkingsmonument Militairen. De voorzitter, de heer Wijnands, benadrukte in zijn toespraak bij de onthulling het belang van verdraagzaamheid: ” Die bedoeling maakt dit monument uniek in Europa. Het spoort alle levenden aan om begrip te hebben voor de ander, om te beseffen dat wij allen gestuurd worden door onze omgeving en door onze opvoeding. Het doet ons beseffen dat in de dood iedereen gelijk is. Nu, na een halve eeuw, kunnen wij oprecht zeggen, wat gebeiteld staat in de voet van het monument: ‘De geschiedenis is de leermeester van het leven’.”
Het ontwerp is naar een idee van de heer John Wagemans.
Oorlogsslachtoffers
| Achternaam | Voornamen | Geboren | Overleden |
|---|
De Oorlogsgravenstichting heeft een database met namen en verhalen van oorlogsslachtoffers. Veel van deze slachtoffers worden herdacht door middel van een monument. Wilt u ons helpen om de namen en verhalen van slachtoffers te koppelen aan het monument waarop hun naam vermeld staat? Kijk dan op de website van de Oorlogsgravenstichting, ziet u in de database een naam die ook voorkomt op dit monument? Maak dan een account aan en koppel de persoon uit de database aan dit monument. Enkele dagen na de koppeling verschijnt de naam van het slachtoffer op deze pagina.
Meer informatie
Locatie
Het monument staat in het hart van het Leudalgebied, nabij het NME-centrum Elisabethhof en het Leudalmuseum aan de Roggelseweg in Haelen.
Bronnen
- Gemeente Haelen;
- Bedreigd Bezet Bevrijd – Gids ter herinnering aan 5 jaar oorlog in het Leudalgebied van Chris Clout, Cor Jansen, Harrie Mintjens (Haelen, Stichting Herdenkingsmonument Militairen), ISBN 90-901 4704-7.
Voor meer informatie
www.leudalmonument.nl
