Herdachte groepen: Verzet Nederland
Ontwerper: Gerrit Bolhuis (1908)
Onthulling: 18 september 1954
Adopteer dit monument.

Het monument

Vorm en materiaal
'De Gevallen Hoornblazer' in Amsterdam is een natuurstenen beeld van een liggende mannenfiguur met een hoorn in de hand. Het beeld is geplaatst op een stenen voetstuk met twee goudkleurige gedenkplaten.

Tekst
De tekst op de eerste gedenkplaat luidt:

'FUSILLADEPLAATS IN DE 2E WERELDOORLOG
OP 12 MAART 1945 WERDEN HIER 30 POLITIEKE GEVANGENEN
IN EEN REPRESAILLE-AKTIE DOOR DE DUITSE BEZETTER TER DOOD GEBRACHT'.

De tweede gedenkplaat bevat de namen van de gefusilleerde gevangenen.

Wijziging
De gedenkplaten zijn op 4 mei 1996 aan het monument toegevoegd.

De geschiedenis

'De Gevallen Hoornblazer' in Amsterdam is een eerbetoon aan de 36 politieke gevangenen die hier op 12 maart 1945 bij wijze van represaille door bezetter zijn gefusilleerd.

Op 10 maart 1945 viel de Sicherheitsdienst een pand aan de Amsterdamse Stadhouderskade binnen. Hier bevond zich de centrale post van de Groep 2000, een illegale verzetsgroep opgericht door mej. J.J. van Tongeren. Alle leden van de groep hadden een codenummer dat was vastgelegd in een register. De 'sleutel' voor het register was in de tuin van het pand begraven. Om te voorkomen dat de bezetter de 'sleutel' zou vinden, drongen enkele verzetsleden op 11 maart 1945 het pand binnen. Daarbij ontstond een vuurgevecht, waarbij de SS Hauptscharführer Ernst Wehner (Kriminal Oberassistent van het Einsatzkommando Amsterdam) dodelijk werd getroffen.

Als vergelding werden de volgende dag 30 gevangenen uit het Huis van Bewaring overgebracht naar het Eerste Weteringplantsoen, tegenover het pand. Voor de ogen van honderden Amsterdammers die van de bezetter moesten toekijken, werden de gevangenen met drie salvo’s geëxecuteerd. De aan de Stadhouderskade wonende predikant dr. J. Koopman werd, kijkend vanuit zijn huis, eveneens dodelijk getroffen. De stoffelijke overschotten bleven nog lange tijd als waarschuwing liggen, voordat ze op een open vrachtwagen werden afgevoerd.

Oprichting
Het gedenkteken is een geschenk van de Heineken Brouwerij.

Onthulling
Het monument is onthuld op 18 september 1954 door toenmalig burgemeester d'Ailly. De gedenkplaten zijn onthuld op 4 mei 1996.

Bronnen

• Informatie afkomstig uit een krantenartikel in de Binnenkrant van april 2003, nr. 21;
• Om nooit te vergeten - Amsterdamse monumenten en gedenktekens ter herinnering aan de Tweede Wereldoorlog van Mies Bouhuys en Boris Klatser. (Bussum, Produktie Uitgeverij Thoth, 1995). ISBN 90 6868 124 9;
• Sta een ogenblik stil... Monumentenboek 1940/1945 van Wim Ramaker en Ben van Bohemen. (Kampen, Uitgeversmaatschappij J.H. Kok Matrijs, 1980). ISBN 90 242 0185 3;
• Vertel de verhalen van Frans Heddema en Margit Willems (Stadsdeel Amsterdam-Centrum, 2005). ISBN 90-9019166-6.