Het monument
Vorm en materiaal
Het monument langs Klein Amerika in Groesbeek (gemeente Berg en Dal) is een gedenksteen met twee ingemetselde plaquettes van zwart marmer.
Teksten
De tekst op de linker plaat luidt:
‘KLEIN AMERIKA DZ LZ-N
DUIZENDEN PARA’S LANDDEN HIER:
GEN JAMES GAVIN EN DE ALL AMERICAN DIVISIE
17 & 18 SEP 1944, IN OPERATIE MARKET GARDEN
WANT EUROPA STAK IN DIEPE NOOD
BEZOEKER, HEB ALS DIE BEVRIJDERS UW LEVEN
VEIL WAAR MENSEN IN NOOD VERKEREN’.
De tekst op de rechter plaat luidt:
‘IN DE WINTER VAN 1944/1945
BEWAAKTEN HIER TIENDUIZENDEN MILITAIREN
VAN CRERAR’S EERSTE CANADESE LEGER
DE FRONTLINIE TUSSEN MAAS EN WAAL
BEZOEKER, WAAK OVER AL WAT U HEILIG IS’.
De geschiedenis
Het monument langs Klein Amerika herinnert de inwoners van Groesbeek (gemeente Berg en Dal) aan de landing van 2291 man van het Amerikaanse 505de Para Infanterie Regiment van de 82ste Airborne Divisie in het kader van operatie ‘Market Garden’.
Van 17 tot 26 september 1944 wilden de geallieerden met een groot offensief (operatie ‘Market Garden’) een bruggenhoofd over de grote rivieren in Nederland creëren. In een bliksemsnelle aanval moesten luchtlandingstroepen bruggen veilig stellen. Grondtroepen moesten daarna vanuit België over deze bruggen oprukken naar het IJsselmeer. Bij de Amerikanen verliep alles vrij goed. De bruggen over de Maas en het Maas-Waalkanaal bij Heumen en de meeste bruggen in de omgeving van Eindhoven vielen in hun handen en na harde strijd ook de Waalbrug bij Nijmegen. Maar de Rijnbrug bij Arnhem bleek een brug te ver. De Engelse para’s werden verrast door Duitse pantsertroepen en moesten zich onder zware verliezen terugtrekken naar de Betuwe.
De 2.291 Amerikaanse para’s die op Klein Amerika (‘dropzone N’) landden, stonden onder leiding van generaal James M. Gavin. Die winter werd het gebied dat in de frontlinie lag, bewaakt door H. Crerars Eerste Canadese Leger. Onder leiding van commandant John D. Frost slaagde het 2de bataljon van de 1ste Parachutisten Brigade van de 1ste Airborne Divisie erin om de noordelijke oprit van de oude Rijnbrug te bezetten en deze oprit tijdens de daaropvolgende strijd dagenlang onder controle te houden. Maar de Rijnbrug bij Arnhem bleek een brug te ver. De Engelse para’s werden verrast door Duitse pantsertroepen en moesten zich onder zware verliezen terugtrekken in de Betuwe.
Nadat de Slag om Arnhem werd verloren, is de aanval gestokt. Wel was dankzij de samenwerking van Amerikaanse en Engelse soldaten een deel van Noord-Brabant en Gelderland in geallieerde handen terechtgekomen. Vanuit deze strook vrij gebied van Eindhoven naar Arnhem (‘de Corridor’ genaamd) werd in de maanden daarna de rest van Brabant bevrijd.
Tijdens operatie ‘Market Garden’ zijn boven Nederland 35.000 parachutisten gedropt, waarvan circa 11.000 bij Arnhem zijn geland. Slechts 2.400 man is het gelukt om de overkant van de Rijn te bereiken. De overige soldaten raakten gewond, werden gedood of zijn krijgsgevangen gemaakt. In totaal zijn meer dan 17.000 militairen van de luchtlandings- en grondtroepen gesneuveld, gewond geraakt of vermist. Dit aantal verloren manschappen was groter dan tijdens de invasie in Normandië (D-Day).
Onthulling
Het monument is onthuld op 16 september 1990.
Oorlogsslachtoffers
Er zijn nog geen personen uit de database van de Oorlogsgravenstichting gekoppeld aan dit monument.
De Oorlogsgravenstichting heeft een database met namen en verhalen van oorlogsslachtoffers. Veel van deze slachtoffers worden herdacht door middel van een monument. Wilt u ons helpen om de namen en verhalen van slachtoffers te koppelen aan het monument waarop hun naam vermeld staat? Kijk dan op de website van de Oorlogsgravenstichting, ziet u in de database een naam die ook voorkomt op dit monument? Maak dan een account aan en koppel de persoon uit de database aan dit monument. Enkele dagen na de koppeling verschijnt de naam van het slachtoffer op deze pagina.
Meer informatie
Bronnen
- De heer Teun van Grinsven;
- members.lycos.nl/september1944;
- Ter nagedachtenis en ter bezinning – Oorlogs- en verzetsmonumenten in Nijmegen en omgeving van Margreet Janssen Reinen, Miep Janssen Reinen-Wannet en Ab Uijen. (Molenhoek 1994). ISBN 90-71832-25-2;
- In het spoor van Market Garden – Monumenten en gedenktekens Noord-Brabant van Jacq van Eekelen e.a. (Den Dungen, Market Garden Comité, 1998);
- Contactblad van de Stichting 1940-1945 van oktober 2002;
- www.oorlogsmusea.nl
