Het monument
Vorm en materiaal
Het monument voor Anthony M. Stefanich in Groesbeek (gemeente Berg en Dal) bestaat uit zes ingemetselde reliëfs van witte natuursteen. Op drie van de gevelstenen is een afbeelding aangebracht, te weten: een varken en een lezende monnik, een kangoeroe en Sint-Joris die de draak doodt.
Teksten
Op de drie andere gevelstenen is een tekst aangebracht. De teksten luiden:
‘SICILIE – ITALIE
NORMANDIE
NEDERLAND
BELGIE – ARDENNEN v DUITSLAND’.
‘THIS MEMORIAL IS
ERECTED TO CAPT.
ANTHONY STEFANICH
C-CIE, 505 P.I.REG.
82nd. AIRB.DIV.’
‘HE WAS KILLED IN ACTION
ON 18.9.1944 NEAR HET HOF
SINT JANSBERG WHILE DE-
FENDING THE LANDING
ZONE N 13.6.1979 – C – CIE.’
Symboliek
Het verhaal van Sint-Joris en de draak is een vroeg-christelijke legende uit de vijfde eeuw. Sinds de elfde eeuw staat deze vertelling symbool voor de strijd tussen goed (Sint-Joris) en kwaad (de draak). Veelal wordt deze bijbelse voorstelling gebruikt om het oorlogsgebeuren vast te leggen. Het gevecht ging tegen de hel, opgeroepen door de waanzin van het fascisme.
De geschiedenis
Het monument voor Anthony M. Stefanich in Groesbeek (gemeente Berg en Dal) is opgericht ter nagedachtenis aan de commandant van de C-compagnie van het Amerikaanse 505de Para Infanterie Regiment van de 82ste Airborne Divisie die tijdens het verdedigen van landingszone ‘N’ bij de Sint-Jansberg op 18 september 1944 om het leven is gekomen.
In het kader van operatie ‘Market Garden’ werden op 17 en 18 september 1944 in de buurt van Groesbeek 2.291 para’s gedropt. Met dit grote offensief van 17 tot 26 september 1944 wilden de geallieerden een bruggenhoofd over de grote rivieren in Nederland vestigen. Luchtlandingstroepen moesten in een bliksemsnelle aanval bruggen in Noord-Brabant en Gelderland veilig stellen en grondtroepen moesten vanuit België via deze bruggen oprukken naar het IJsselmeer. Er werden drie complete divisies gedropt: de 101ste US Airborne Divisie bij Eindhoven en Veghel, de 82ste US Airborne Divisie bij Graven en de 1ste Britse Airborne Divisie bij Arnhem en Oosterbeek.
De 2291 Amerikaanse para’s die op Klein Amerika (‘dropzone N’) landden, stonden onder leiding van generaal James M. Gavin. De C-compagnie van commandant Stefanich had de opdracht landingszone ‘N’ te verdedigden. Een dag na de luchtlandingen werd commandant Stefanich dodelijk getroffen door een kogel van een Duitse sluipschutter toen hij in de buurt van Het Hof, Sint-Jansberg, de bemanning van een verongelukte glider (die tussen vijandelijke troepen was geland) probeerde te ontzetten. Terwijl hij stierf was, zei hij tegen de soldaten die hem omringden: ‘We hebben samen een lange weg afgelegd.’ Hij doelde hiermee op de mars door de landen waar ze van 1943-1944 hebben gestreden.
Bij ‘Den Heuvel’ en Plasmolen sneuvelden nog meer leden van de C-compagnie van het Amerikaanse 505de Para Infanterie Regiment van de 82ste Airborne Divisie, te weten: Roger F. Coffin, Stanley Creswick, Raymond J. Dionne, Walter Faranfontoff, Russel O. Meade en J.P. Shelton. Bij Groesbeek sneuvelden Guy E. Belcher, Alpheus E. Fowlkes, Kenneth H. Lau en Sonnie J. Rockford.
Nadat de Slag om Arnhem werd verloren, is de aanval gestokt. Wel was dankzij de samenwerking van Amerikaanse en Engelse soldaten een deel van Noord-Brabant en Gelderland in geallieerde handen terechtgekomen. Vanuit deze strook vrij gebied van Eindhoven naar Arnhem (‘de Corridor’ genaamd) werd in de maanden daarna de rest van Brabant bevrijd.
Tijdens operatie ‘Market Garden’ zijn boven Nederland 35.000 parachutisten gedropt, waarvan circa 11.000 bij Arnhem zijn geland. Slechts 2.400 man is het gelukt om de overkant van de Rijn te bereiken. De overige soldaten raakten gewond, werden gedood of zijn krijgsgevangen gemaakt. In totaal zijn meer dan 17.000 militairen van de luchtlandings- en grondtroepen gesneuveld, gewond geraakt of vermist. Dit aantal verloren manschappen was groter dan tijdens de invasie in Normandië (D-Day).
Onthulling
Het monument is onthuld op 13 juni 1979. Het gedenkteken is bekostigd door de Amerikaanse para’s en de Nederlandse Airborne Friends.
Oorlogsslachtoffers
Er zijn nog geen personen uit de database van de Oorlogsgravenstichting gekoppeld aan dit monument.
De Oorlogsgravenstichting heeft een database met namen en verhalen van oorlogsslachtoffers. Veel van deze slachtoffers worden herdacht door middel van een monument. Wilt u ons helpen om de namen en verhalen van slachtoffers te koppelen aan het monument waarop hun naam vermeld staat? Kijk dan op de website van de Oorlogsgravenstichting, ziet u in de database een naam die ook voorkomt op dit monument? Maak dan een account aan en koppel de persoon uit de database aan dit monument. Enkele dagen na de koppeling verschijnt de naam van het slachtoffer op deze pagina.
Meer informatie
Locatie
De plaquette is aangebracht op de gevel van de R.K. kerk, gelegen aan de Sint-Antoniusweg te Groesbeek (gemeente Berg en Dal).
Bronnen
- Contactblad van de Stichting 1940-1945 van oktober 2002;
- In het spoor van Market Garden – Monumenten en gedenktekens Noord-Brabant van Jacq van Eekelen e.a. (Den Dungen, Market Garden Comité, 1998);
- Ter nagedachtenis en ter bezinning – Oorlogs- en verzetsmonumenten in Nijmegen en omgeving van Margreet Janssen Reinen, Miep Janssen Reinen-Wannet en Ab Uijen. (Molenhoek 1994). ISBN 90-71832-25-2;
- Sta een ogenblik stil… Monumentenboek 1940/1945 van Wim Ramaker en Ben van Bohemen. (Kampen, Uitgeversmaatschappij J.H. Kok Matrijs, 1980). ISBN 90 242 0185 3.
