Groesbeek, ‘Canadian War Cemetery’

Vorm en materiaal
De ‘Canadian War Cemetery’ in Groesbeek (gemeente Berg en Dal) herbergt de graven van 2617 militairen van het Britse Gemenebest, die tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn gesneuveld. Op de ‘Canadian War Cemetery’ staat bij de ingang van de begraafplaats het ‘Memorial’. Dit is een namenwand van witte natuursteen waarop de personalia van vermiste militairen zijn aangebracht. Zij kwamen om tijdens diverse acties in het noordwesten van Europa, nadat in augustus 1944 de Franse rivier de Seine was overgestoken. Van deze gesneuvelden is geen graf bekend. Met dit gedenkteken worden in totaal 1047 vermisten herdacht, te weten: 942 Britten, 102 Canadezen, twee Zuid-Afrikanen en een Britse vliegenier. Centraal op het ereveld staat een uit Portland natuursteen vervaardigd ‘Cross of Sacrifice’ (offerkruis), waaraan een bronzen zwaard is bevestigd. Bij elk graf is een identieke zerk van witte natuursteen geplaatst. Op de voorgrond van de begraafplaats staat ‘De steen van herinnering’.

Teksten
De Latijnse tekst op de bovenrand van het ‘Memorial’ luidt:

‘PRO AMICIS MORTUI AMICIS VIVIMUS’.

De vertaling van deze tekst luidt:

‘We leven in de harten van vrienden waarvoor wij stierven.’

‘VERENIGD KONINKRIJK 942
CANADA 102
ZUID-AFRIKA 2

DEZE MUREN DRAGEN DE NAMEN VAN DE SOLDATEN VAN HET BRITSE GEMENEBEST EN IMPERIUM DIE SNEUVELDEN IN DE OPMARS VAN DE RIVIER DE SEINE DOOR DE LAGE LANDEN EN IN DUITSLAND MAAR AAN WIE HET LOT VAN DE OORLOG EEN HERKENBAAR EN GEËERD GRAF HEEFT ONTHOUDEN.

30 AUGUSTUS 1944 – 5 MEI 1945

WIJ LEVEN IN HET HART VAN VRIENDEN VOOR WIE WE GESTORVEN ZIJN
– SEINE – SCHELDE – MAAS – RIJN – ELBE -‘.

De tekst op ‘De steen van herinnering’ luidt:

‘THEIR NAME LIVETH
FOR EVERMORE’.

De inrichting van Britse erevelden is uniform in alle 140 landen waar de Commonwealth War Graves Commission verantwoordelijk is voor het onderhoud van de oorlogsgraven.

Symboliek
Het offerkruis staat symbool voor de Britse militairen die tijdens de Tweede Wereldoorlog in Nederland zijn gesneuveld.

Wijziging
In 1956 werd het ‘Memorial’ onthuld.

De ‘Canadian War Cemetery’ herinnert de inwoners van Groesbeek (gemeente Berg en Dal) aan de 2.617 militairen van het Britse Gemenebest die hier liggen begraven. Middels het ‘Memorial’ worden de Engelse, Canadese en Zuidafrikaanse militairen die tijdens de opmars vanuit Frankrijk in de periode van 30 augustus 1944 tot 5 mei 1945 zijn gesneuveld herdacht. Hun lichamen zijn nooit gevonden of geïdentificeerd.

Dit is het grootste begraafplaats van het Britse Gemenebest in Nederland. Uitzonderlijk is dat vele doden die hier begraven liggen, zijn overgebracht vanuit Duitsland. Voorzover kan worden vastgesteld, zijn alle Canadese soldaten (op een na, die begraven ligt op het Reichswald Forest War Cemetery in Duitsland) die zijn omgekomen tijdens operatie ‘Veritable’, hier herbegraven. Generaal Crerar, commandant van de Canadese landmacht in Europa, gaf een order uit dat er geen Canadese doden begraven zouden worden in Duitsland. Dit betrof alleen de landmacht en niet omgekomen personeel van de lucht- en zeemacht.

Met operatie ‘Veritable’ (8 februari – 10 maart 1945) wilden de geallieerden het Rijngebied veroveren. Aan deze grootscheepse aanval namen meer dan 300.000 Britse en Canadese militairen deel. Na een inleidend bombardement met circa 800 bommenwerpers op Kleve en Koch ging operatie ‘Veritable’ van start vanaf de frontlijn Mook-Groesbeek-Ooij. Tijdens deze actie landden 1922 parachutisten van het 508ste Regiment op ‘dropzone T’ (ten noordoosten van Groesbeek, dicht bij de Duitse grens). Buitendien kwam er veertig man van het 325ste Glider Infanterie Regiment, 544 man van de 376ste batterij Veldartillerie, 52 ton materiaal en 12 houwitsers neer. Als sluitstuk van de landingen daalden 38 gliders bij de Bruuk te Groesbeek neer. Hier werd het hoofdkwartier van Generaal Frederic ‘Boy’ Browning (inclusief 105 man personeel) gevestigd. Voor het eerst in de geschiedenis werd een compleet korpshoofdkwartier met radioapparatuur door de lucht vervoerd en midden in het actiegebied neergezet. Na anderhalf uur was de commandopost van Brownings Eerste Geallieerde Luchtlandingkorps operationeel.

Door de felle tegenstand van de bezetter en de slechte weersomstandigheden werd het offensief een uitputtingsslag die ruim een maand zou voortduren. Toen de operatie ‘Veritable’ op 10 maart 1945 afgesloten werd (het geallieerde leger stond toen voor de Rijn), waren er 15.600 Britten en Canadezen gesneuveld.

De geallieerde militairen die in Groesbeek begraven liggen hebben de volgende nationaliteit:
– Canada: 2339
– Verenigd Koninkrijk: 267
– België: 3
– Australië: 2
– Polen: 2
– Nieuw-Zeeland: 1
– Nederland: 1
– Rusland: 1
– Joegoslavië: 1

Onthulling
Het monument is onthuld op 4 november 1947 door koningin Wilhelmina. Het ‘Memorial’ is in 1956 onthuld.

Aangezien dit ereveld een zogenaamde ‘open begraafplaats’ is, kan het aantal graven in de loop der jaren iets zijn toegenomen. Regelmatig worden er nog stoffelijke resten van soldaten gevonden en hier herbegraven. Het ereveld staat onder bescherming van de Commonwealth War Graves Commission.

Bronnen

• home.planet.nl/~heus0067/;
• Ter nagedachtenis en ter bezinning – Oorlogs- en verzetsmonumenten in Nijmegen en omgeving van Margreet Janssen Reinen, Miep Janssen Reinen-Wannet en Ab Uijen. (Molenhoek 1994). ISBN 90-71832-25-2.