Het monument
Vorm en materiaal
Het Mausoleum op de Paasberg in Ede is een gemetseld grafmonument, waarin 29 gesneuvelde verzetsmensen begraven liggen. Op de voorgevel zijn in de lengte veertig gedenkplaten van natuursteen aangebracht.
Aan de rechterzijde is een bakstenen kolom geplaatst, waarop een bronzen beeld van een half opgerichte mannenfiguur is aangebracht. In deze kolom is een natuurstenen gedenkplaat ingemetseld.
Links van de voorgevel staat een tweede kolom, waarin een reliëf is ingemetseld met het wapen van Ede. Tevens bevindt zich aan de linkerzijde een vlaggenmast. Voor het grafmonument zijn vijf banken geplaatst. Het monument is 2 meter 50 hoog, 15 meter breed en 2 meter diep. Het beeld is 3 meter hoog.
Teksten
De tekst op het monument luidt:
‘GESTEUND DOOR HET RECHT STREDEN ZIJ VOOR DE VRIJHEID’.
Op de veertig gedenkplaten zijn de namen en de geboorte- en overlijdensdata van verzetsmensen uit Ede aangebracht.
De bijbeltekst op de rechterplaat luidt:
‘IS DIT GESCHIED IN UWE DAGEN,
OF OOK IN DE DAGEN UWER VADREN?
VERTELT UWEN KINDEREN DAARVAN
EN LAAT HET UWE KINDEREN HUNNEN
KINDEREN VERTELLEN, EN DERZELVER
KINDEREN AAN EEN VOLGEND GESLACHT.
JOEL 1 VERS 2 EN 3.’
De tekst op het reliëf luidt:
‘1940-1945
DE DANKBARE
BEVOLKING
VAN EDE.’
Symboliek
De mannenfiguur staat symbool voor de ‘gevallen strijder’ die zich weer verheft.
Wijziging
In 1961 is aan de rechterzijde van de ingang van het Mausoleum een gedenksteen voor ‘gevallenen overzee’ geplaatst. Van november 2017 tot en met februari 2018 is het mausoleum gerenoveerd.
De geschiedenis
Het Mausoleum op de Paasberg in Ede is opgericht ter nagedachtenis aan 44 plaatselijke verzetsmensen die tijdens de Tweede Wereldoorlog in de strijd tegen de bezetter zijn gesneuveld. In het grafmonument liggen 30 oorlogsslachtoffers begraven.
Oprichting
Kort na de bevrijding ontstond in de kringen van de voormalige verzet het denkbeeld om een blijvende herinnering aan de verzetsstrijd in het leven te roepen en daarmee de in de strijd gevallen vrienden te eren. Oud-districtscommandant van de Binnenlandse Strijdkrachten D. Wildeboer en de toenmalige wethouder Zwerus de Nooij stelden een comité samen. Het comité vergaderde voor het eerst op 31 mei 1945. Tot 1960 droeg het de naam Comité Heldenmonument. Leden waren Z. de Nooij, voorzitter, E.J. van Spankeren, secretaris, en 35 ‘gewone’ leden, waaronder burgemeester Middelberg.
Een geldinzameling waarbij oud-illegalen als collectanten werden ingeschakeld maakte de bouw van het Mausoleum mogelijk. Zij haalden binnen een korte tijd fl. 70.000,- op.
Op 12 december 1945 werd in Ede een dag van algemene rouw afgekondigd. Met een plechtige ceremonie werd één stoffelijk overschot, als symbolische vertegenwoordiging van de overige gesneuvelden, in het Mausoleum bijgezet. De in Ede gelegerde 7de Canadese Infanterie Brigade heeft geholpen met de bouw van dit grafmonument.
Onthulling
Het monument is onthuld op 2 augustus 1947 door Zijne Koninklijke Hoogheid Prins Bernhard. Met een plechtige ceremonie werd daarbij één stoffelijk overschot, als symbool van alle gesneuvelden, in het Mausoleum bijgezet.
Oorlogsslachtoffers
| Achternaam | Voornamen | Geboren | Overleden |
|---|
De Oorlogsgravenstichting heeft een database met namen en verhalen van oorlogsslachtoffers. Veel van deze slachtoffers worden herdacht door middel van een monument. Wilt u ons helpen om de namen en verhalen van slachtoffers te koppelen aan het monument waarop hun naam vermeld staat? Kijk dan op de website van de Oorlogsgravenstichting, ziet u in de database een naam die ook voorkomt op dit monument? Maak dan een account aan en koppel de persoon uit de database aan dit monument. Enkele dagen na de koppeling verschijnt de naam van het slachtoffer op deze pagina.
Meer informatie
Locatie
Het Mausoleum staat op de Paasberg, bij de hoek Vossenakker/Arnhemseweg in Ede.
Bronnen
- Gemeente Ede;
- De heer Bert de Vos;
- EdeStad.nl. ‘Restauratie Mausoleum gestart.’ 21 november 2017.
Voor meer informatie
Herinneringen voor de toekomst van Jan Durk Tuinier (Utrecht, Stichting Comité Nationale Feestdagen Gemeente Ede en Stichting Vredeseducatie, 1995);
- Ede 1940-1945 van Vincent Lagerwij, Gert Plekkringa (Barneveld, BDU, 1985);
- Ede in beeld (Ede, Koninklijke BDU Uitgeverij, 1999).
