Veendam, ‘Joods monument’

Vorm en materiaal
Het ‘Joods monument’ in Veendam bestaat uit natuurstenen brokstukken, afkomstig van de voormalige synagoge, die in de Tweede Wereldoorlog onherstelbaar is beschadigd. Rondom de stenen is een hoefijzervormige marmerbetonnen rand geplaatst. In de rand zijn metalen schildjes aangebracht, waarop de namen van de joodse slachtoffers uit Veendam en Wildervank zijn weergegeven.

Tekst
De tekst op het gedenkteken luidt:

‘DIT IS DE POORT TOT DE EEUWIGE
RECHTVAARDIGEN ZULLEN ER DOORKOMEN’.

‘DEZE RESTEN VAN DE OUDE SYNAGOGE
ZULLEN BLIJVEN GETUIGEN
VAN ISRAËLS GELOOF EN VERTROUWEN IN
DE VERLOSSING VAN AL ZIJN KINDEREN.’

Wijzigingen
De marmerbetonnen rand is in 2000 aan het monument toegevoegd, naar een ontwerp van R.R. Woltjes.

Digitaal Joods Monument
De joodse oorlogsslachtoffers die op dit gedenkteken vermeld staan, zijn tevens opgenomen in het ‘Digitaal Monument Joodse Gemeenschap in Nederland‘. Hierin vindt u meer informatie over deze personen met waar mogelijk een korte biografie, familierelaties en adresgegevens.

Onder het kopje ‘Geschiedenis’ op deze pagina kunt u op een persoonsnaam klikken om doorverwezen te worden naar het Digitaal Joods Monument.

Het ‘Joods monument’ in Veendam is opgericht ter nagedachtenis aan 93 joodse medeburgers die tijdens de bezettingsjaren zijn weggevoerd en omgebracht. De voormalige synagoge raakte tijdens de Tweede Wereldoorlog onherstelbaar beschadigd en is afgebroken in 1951.

De namen en sterfdata van de 93 slachtoffers luiden:

Regina Bargeboer-Dikker (12-2-1943), Philippus Bendik (10-2-1943), Mereltje Bendik-Levie (10-2-1942), Benjamin Broekema (7-5-1943), Roosje Broekema-From (7-5-1943), Abraham Jacob Broekema (7-5-1943), Herman Caneel sr. (30-9-1942), Johanna Kato Caneel (3-9-1943), Joseph Caneel (19-10-1944), Abraham Caneel (11-8-1942), Joseph Caneel jr. (18-10-1944), Jacob Cohen (28-5-1943), Minna Cohen-de Liever (28-5-1943), Samuël Cohen (28-5-1943), Esther Cohen-Klein (11-12-1942), Johan Cohen (23-11-1942), David van Delft jr. (28-2-1943), Mietje van Delft-West (23-11-1942), Joël van Delft sr. (17-8-1942), Sophia Frankforter-Goldsteen (12-2-1943), Abraham Gans (19-2-1943), Judith Gans (19-2-1943), Levie Gans (19-2-1943), Bertha Gans-van der Sluis (19-2-1943), Martijn Johan Gans (19-2-1943), Samson Gans (19-2-1943),

Sientje Klein (11-12-1943), Meijer Leman (11-12-1943), Luwina R. Leman-Meijers (23-11-1942), Aron Leman (23-11-1942), David Philippus de Levie (7-5-1943), Theresia de Levie-Goldsmid (23-11-1942), Sofia Magnus-de Levie (7-5-1942), Jonas Leezer (28-1-1944), Sara Leezer-Leviet (28-1-1944), Elsien Leezer (28-1-1944), Allegonda Leezer (22-10-1943), Daniël Leezer (21-5-1943), Regina Leezer-van Delft (21-5-1943), David Leezer (20-1-1943), Fieka Leezer (29-10-1942), Heiman Leezer jr. (13-8-1942), Gelle Johannes Leezer-Visser (23-11-1942), Roza Leezer (29-10-1942), Heiman Leviet (15-12-1942), Rachel Leviet-Mozes (15-12-1942), Bernard Leviet (15-12-1942), Izaäk Meijers (2-11-1942), Vroukje Engelina Meijers-Kats (2-11-1942),

Josephus Meijers (2-11-1943), Frouwke Meijers-Goldsmith (22-11-1942), Judith Meijers (2-11-1942), Maurits Meijers (2-11-1942), Joseph Pais (16-4-1943), Geiltje Pais Cohen (16-4-1943), Samuël Herman Polak (21-5-1943), Rachel Polak-Pais (21-5-1943), Nico Ies Polak (21-5-1943), Jozeph Polak (21-5-1943), Jacob van der Pool jr. (29-2-1943), Sientje v.d. Pool-Bargeboer (29-11-1942), Hiskia Mozes van der Pool (30-9-1942), Hartog van der Pool (30-9-1942), Simon van der Pool sr. (23-11-1942), Roelfien v.d. Pool (25-1-1943), Roza Bertha Sanders (28-5-1943), Sander Sanders jr. (28-5-1943), Roza Sanders-van Delft (28-5-1943), Hanna Sanders (28-5-1943), Isador Sanders sr. (21-5-1943), Naatje Ester Sanders-Brommet (21-5-1943), Halma Sanders (21-5-1943),

Erna Sanders (21-5-1943), Hanna Sanders-Tof (28-5-1943), Abraham Stoppelman (23-11-1942), Roosje Stoppelman-Philips (23-11-1942), Benjamin Tof (14-5-1943), Hanna Tof-Woudstra (16-4-1943), Jonas Vleesblok sr. (26-2-1943), Rosette Vleesblok-de Levie (26-2-1943), Simon Vleesblok (20-3-1943), Rosalia Vleesblok-Philips (20-3-1943), Elly Desira Vleesblok (20-3-1943), Grietje de Vries (30-11-1943), Herman de Vries (28-1-1944), Benjamin West (12-2-1943), Mietje West-Frankforter (12-2-1943), Salomon West (12-2-1943), Sophie Wilhelmina West (12-2-1943), Heiman West (9-11-1942), Aaltje West-Nieweg (9-11-1942), Hillegina West (9-11-1942) en Martha West (9-11-1942).

Op het monument zijn de sterfdata van enkele slachtoffers anders vermeld dan in het Digitaal Joods Monument.

Onthulling
Het monument is onthuld in 2002.

Bronnen

• Gemeente Veendam;
• Beelden van Veendam (Stichting Beeldende Kunst Veendam, 1992);
• Joodse oorlogsmonumenten in de provincie Groningen van H. Hamburger en J.C. Regtien, met medewerking van Fr. van Echten (Bedum, Uitgeverij Profiel, 1998). ISBN 90 5294 172 6;
• De kehille Veendam van Tammo Bakker (Veendam, 1998).