Het monument
Vorm en materiaal
Het gedenkteken aan de Rondweg in Borne is een graf met een eenvoudig kruis van Franse kalksteen en een gedenksteen. Het kruis is 1 meter hoog, 50 centimeter breed en 10 centimeter diep.
Tekst
Het opschrift op de gedenksteen luidt:
'CORNELIS BRASSER GEBOREN 2 AUGUSTUS 1892
JOHANNES HENDRIKUS JANSEN GEBOREN 22 MEI 1894
MARINUS GERARDUS NEURDENBURG GEBOREN 1 MAART 1904
GEFUSILLEERD DOOR DE BEZETTER OP 4 MEI 1943'.
De geschiedenis
Het gedenkteken aan de Rondweg in Borne is opgericht ter nagedachtenis aan Cornelis Brasser, Johannes Hendrikus Jansen en Marinus Gerardus Neurdenburg, die hier in de nacht van 3 op 4 mei 1943 door de bezetter zijn gefusilleerd.
Op 29 april 1943 maakte de bezetter bekend dat alle soldaten van het voormalige Nederlandse leger opnieuw in krijgsgevangenschap werden genomen en als dwangarbeider tewerk werden gesteld in de oorlogsindustrie. Tegen deze oproep kwam de Nederlandse bevolking massaal in verzet. In Hengelo (Overijssel) bij de machinefabriek van de Gebroeders Stork braken spontaan de eerste stakingen uit, die zich als een olievlek in Twente uitbreidden. Na Stork volgden ook de textielfabriek Spanjaard en de firma Jonge Poerink in Borne.
De bezetter wilde het verzet zo spoedig mogelijk breken, zodat de staking tot Twente beperkt zou blijven. 'Höherer SS- und Polizeiführer' Hanns Albin Rauter kondigde het politiestandrecht af voor vier provincies, waaronder Overijssel. Militaire rechtbanken konden na een summier onderzoek doodvonnissen vellen, die vaak onmiddellijk werden voltrokken. Dit standrecht was voor de bezetter een effectief middel om de bevolking te intimideren. Ook werd er een avondklok ingesteld.
In Borne werd in hotel 'De Keizerskroon' onder leiding van luitenant Anton Wüscher een compagnie, bestaande uit circa 30 manschappen, ingekwartierd. Werknemers van de textielfabriek Spanjaard kregen van Wüscher een ultimatum. Degenen die op 30 april om 7.00 uur het werk niet hadden hervat, zouden worden doodgeschoten. De plaatselijke bevolking trok zich van dit dreigement aanvankelijk niets aan. De staking breidde zich zelfs uit.
Toch vreesde men dat de bezetter zijn dreigementen waar zou maken, waardoor op 1 mei naar schatting 200 werknemers naar de fabriek kwamen. Er werd echter niet gewerkt. Maar na een groot aantal arrestaties werd in de ochtend van 3 mei het werk wel hervat. Als vergelding voor de staking werden op bevel van Wüscher in de nacht van 3 op 4 mei twee chefs van Spanjaard en een slager uit Almelo door de Ordnungspolizei opgepakt en gefusilleerd.
Onthulling
Het monument is onthuld in januari 1957.
Oorlogsslachtoffers
| Achternaam | Voornamen | Geboren | Overleden |
|---|
De Oorlogsgravenstichting heeft een database met namen en verhalen van oorlogsslachtoffers. Veel van deze slachtoffers worden herdacht door middel van een monument. Wilt u ons helpen om de namen en verhalen van slachtoffers te koppelen aan het monument waarop hun naam vermeld staat? Kijk dan op de website van de Oorlogsgravenstichting, ziet u in de database een naam die ook voorkomt op dit monument? Maak dan een account aan en koppel de persoon uit de database aan dit monument. Enkele dagen na de koppeling verschijnt de naam van het slachtoffer op deze pagina.
Meer informatie
Locatie
Het monument bevindt zich aan de Rondweg (provinciale weg), nabij de Welemansbrug in Borne.
Bronnen
- Gemeente Borne;
- In Verdrukking, Verzet en Vrijheid van drs. G.P. ter Braak, drs. M.F.S. Kienhuis en H. Noordhuis. (Hengelo, Drukkerij Twentsche Courant B.V., 1990).
