Feanwâlden, monument bij het ‘Talma Huis’

Vorm en materiaal
Het monument bij het ‘Talma Huis’ in Feanwâlden (Veenwouden) (gemeente Dantumadiel) is een wit natuurstenen gedenksteen, ingemetseld in een voetstuk van baksteen.

Tekst
De tekst op de gedenkplaat luidt:

‘1940 – 1945
TER NAGEDACHTENIS
AAN ONZE
OORLOGSSLACHTOFFERS

J.J. DE GROOT † 26-9-1941
B. JULIUS † 19-9-1944
JOH. PRINS † 19-9-1944
J. VIERSEN † 20-12-1943
TJ. TALMA † 15-4-1945′.

Wijziging
Oorspronkelijk was de gedenkplaat ingemetseld in een nis van het monumentale Schierstins. In verband met een renovatie is het monument verplaatst naar de tuin van het ‘Talma Huis’.

Het monument bij het ‘Talma Huis’ herinnert de inwoners van Feanwâlden (gemeente Dantumadiel) aan vijf medeburgers die tijdens de bezettingsjaren door oorlogshandelingen zijn omgekomen.

De namen van de vijf slachtoffers luiden:

J.J. de Groot, B. Julius, Joh. Prins, Tj. Talma en J. Viersen.

Jan Jacob de Groot werd geboren op 12 april 1918 in Anjum. Op 26 september 1941 is hij omgekomen ten gevolge van een luchtgevecht en een daaropvolgend bombardement op Groningen. De Groot studeerde aan de universiteit van deze stad. Hij werd begraven op de Algemene begraafplaats te Feanwâlden.

Berend Julius werd geboren op 28 juni 1884 in Beerta. Hij was stationschef in Feanwâlden.

Johannes Prins werd geboren op 17 september 1901 in Dokkum en was opperwachtmeester. Op 10 juli 1944 stationeerde de bezetter zich in Feanwâlden, waardoor vaak soldaten op de NS-perrons vertoefden. Na ‘Dolle Dinsdag’ (5 september 1944) sprak de bezetter over een snel vertrek uit Nederland, waarop Julius geantwoord zou hebben: ‘Dan laat ik de trein niet vertrekken.’ Bij dit gesprek was ook opperwachtmeester Johannes Prins aanwezig, maar die nam er geen deel aan. De uitspraak van Julius bereikte ook de Duitse commandant. Julius en Prins werden op 9 september 1944 gearresteerd en naar de Sicherheitsdienst in Leeuwarden gebracht. Prins werd in tegenstelling tot Julius niet mishandeld. Als represaillemaatregel werden de twee gevangenen op 19 september bij St.-Nicolaasga gefusilleerd. Een verzetsgroep had hier een tram naar Lemmer laten stoppen, in verband met de spoor- en tramwegstaking. Berend Julius werd begraven op de Algemene begraafplaats in Enkhuizen. Johannes Prins werd begraven op de N.H. begraafplaats in Feanwâlden. In dit dorp is een straat naar beide slachtoffers vernoemd.

Tjalling Talma werd geboren op 24 juli 1907 in Wouterswoude. Op de avond van 14 april 1945 kwam het bij het pompstation van de Intercommunale Waterleiding te Noordbergum tot een vuurgevecht tussen de zich terugtrekkende bezetter en enkele leden van de Binnenlandse Strijdkrachten. Evert Sijbesma van Tzummarum raakte ernstig gewond en overleed diezelfde nacht. Talma werd in het linker bovenbeen geschoten en raakte tevens gewond aan zijn hand. De wonden lieten zich aanvankelijk niet ernstig aanzien, maar ‘s nachts kreeg Talma hoge koorts en werd hij opgenomen in het noodziekenhuis in Bergum. Op 15 april, een dag voor de bevrijding, overleed hij aan zijn verwondingen. Talma werd begraven op de Algemene begraafplaats in Feanwâlden. In dit dorp is ook een straat naar hem vernoemd.

Jan Jacob Viersen werd geboren op 20 april 1923 in Groningen. Als ambtenaar op het distributiekantoor te Murmerwoude (thans Damwâld) werd Viersen aangewezen voor tewerkstelling in Duitsland. In 1943 keerde hij op Hemelvaartsdag terug in Feanwâlden. Kort daarop werd Viersen ernstig ziek. Op 20 december 1943 overleed hij in het Diaconessenhuis in Leeuwarden. Viersen werd begraven op de N.H. begraafplaats in Feanwâlden.

Onthulling
Het monument is onthuld op 5 mei 1955 door burgemeester P.T. v.d. Herberg.

Locatie
Het monument is geplaatst in de tuin van het ‘Talma Huis’, gelegen aan de Spoorlaan te Feanwâlden (gemeente Dantumadiel).

Bronnen

• Gemeente Dantumadiel;
• Verzetsmuseum Friesland: www.verzetsmuseum.nl;
• Tekens aan de weg – Tekens aan de wand van C. Reitsma (Leeuwarden, 1980). ISBN 9033020009.