Nationaal Vrijheidsonderzoek 2022
Zowel de Nationale Herdenking als Bevrijdingsdag worden nog steeds door het grootste deel van de Nederlandse bevolking belangrijk of heel belangrijk gevonden. Maar liefst 83% van de Nederlanders geeft aan de Nationale Herdenking (heel) belangrijk te vinden. Als het gaat om Bevrijdingsdag is dat 75%. Vergeleken met vorig jaar is het belang dat men hecht aan de Nationale Herdenking gelijk gebleven. De respondenten die na de Russische inval in Oekraïne hebben deelgenomen aan het onderzoek, noemen oorlog als het thema waar men zich het meeste zorgen over maakt (64%). Dit blijkt uit het jaarlijkse Nationaal Vrijheidsonderzoek uitgevoerd door Centerdata in opdracht van het Nationaal Comité 4 en 5 mei.
De herdenking en Bevrijdingsdag worden belangrijk gevonden vanwege voornamelijk de volgende redenen: men is van mening dat het belangrijk is om stil te staan bij de vrijheid en diegenen die daarvoor hun leven hebben gegeven; omdat de dagen een gevoel van saamhorigheid geven; en omdat het belangrijk is ons te realiseren dat zoiets als de Tweede Wereldoorlog niet meer zou mogen plaatsvinden. Mensen vinden Bevrijdingsdag iets minder belangrijk dan vorig jaar.
De Nationale Herdenking werd in 2021 opnieuw door veel mensen via radio, tv of online gevolgd en de twee minuten stilte is nog steeds volgens velen met afstand het belangrijkste ritueel. De aanwezigheid van politici tijdens 4 mei sprak mensen in 2021 aanzienlijk minder aan dan in de jaren hiervoor. De toespraak van André van Duin was een succes: deze sprak in dezelfde mate aan als die van de koning in 2020.
Nederlandse geschiedenis
De respondenten zijn in het onderzoek ook uitgebreid bevraagd naar hun kijk op de Nederlandse geschiedenis en de emoties die ze daarbij voelen. Ongeveer één op de vijf mensen voelt dankbaarheid en trots bij de geschiedenis van Nederland, gevolgd door respect en fascinatie (18% en 17%). Men voelt zich dankbaar voor de bevrijding, de bevrijders en om in Nederland te mogen wonen. Men is er trots op dat we als klein land zo groot konden zijn, en men denkt daarbij o.a. aan de Gouden Eeuw en het bedwingen van water.
Eén op de tien respondenten ervaart schaamte. Hier noemt men vaak het koloniale en slavernijverleden. Er zijn aanzienlijke verschillen tussen mensen uit verschillende herkomstgroepen. Zo voelen mensen met een Indonesische achtergrond het vaakst de emotie schaamte bij de Nederlandse geschiedenis. Mensen met een Antilliaanse of Surinaamse achtergrond voelen vaker boosheid.
Beleving van vrijheid
Als het gaat om de beleving van vrijheid in 2022, zien we dat de vrijheid van meningsuiting gezien wordt als één van de belangrijkste rechten uit de Nederlandse grondwet. Mensen uit verschillende herkomstgroepen hebben hierover gemiddeld genomen wel een andere mening. Mensen met een Turkse of Marokkaanse achtergrond vinden bijvoorbeeld de vrijheid van godsdienst belangrijker dan andere herkomstgroepen.
Als wordt gevraagd over welke onderwerpen die wereldwijd spelen mensen zich het meeste zorgen maken komen klimaatverandering (43%) en oorlog (38%) hier het meest naar voren. Er bestaan forse verschillen tussen generaties. Jongeren maken zich meer zorgen over een economische crisis, terwijl ouderen zich meer zorgen maken over migratie. Bij de groep die na de Russische inval in Oekraïne heeft deelgenomen aan het onderzoek, komt oorlog als het thema naar voren waar men zich het meeste zorgen over maakt (64%).
Achtergrond
Voor de jaarlijkse meting van het Nationaal Vrijheidsonderzoek wordt vanaf 2020 gebruik gemaakt van het LISS panel van Centerdata. Het LISS panel bestaat uit ongeveer 5.000 huishoudens, verspreid over heel Nederland. Voor dit onderzoek is daarvan een steekproef genomen: uiteindelijk hebben ruim 1.300 personen aan het onderzoek meegedaan. Hiervan heeft een groot deel van de respondenten ook meegedaan aan de vorige metingen (91% nam ook deel aan de meting van 2021, 86% aan de meting van 2020). De vragenlijst is net als vorig jaar voorgelegd in de maand februari. De vragen over de Nationale Herdenking en Bevrijdingsdag gaan over 4 en 5 mei 2021. De LISS panelleden worden de komende jaren gevolgd. Zij krijgen voor een deel steeds dezelfde vragen over 4 en 5 mei, maar er komen ook wisselende thema’s aan bod.