Het monument
Vorm en materiaal
Het verzetsmonument in Appelscha (gemeente Ooststellingwerf) is een zandstenen beeld van een knielende vrouwenfiguur. Het beeld is geplaatst op een gemetselde zuil. In de zuil bevinden zich twee hardstenen banden met tekst. Het beeld is ongeveer 1 meter 25 hoog. De zuil is 2 meter hoog, 50 centimeter breed en 50 centimeter diep.
Teksten
De tekst op de zuil luidt:
‘FALLEN FOAR IT HEITELÂN
JITSE KIEWIET 4 MEI ’43
ANNE DE BOER 4 MEI ’43
MELLE BRUINSMA 4 MEI ’43
ANDRIES LOK 20 MEI ’44
MARINUS VAN EMST 12 AUG. ’44’.
In het voetstuk van het beeld staat de naam van de beeldhouwer gegrift:
‘J. v. LUYN’.
Symboliek
De vrouwenfiguur geeft met haar houding uitdrukking aan verdriet en eenzaamheid.
De geschiedenis
Het verzetsmonument in Appelscha (gemeente Ooststellingwerf) is opgericht ter nagedachtenis aan het verzet tegen de bezetter en in het bijzonder aan vijf plaatselijke verzetsmensen die in de strijd voor vrijheid zijn gesneuveld.
De namen van de vijf slachtoffers luiden:
Anne de Boer, Melle Bruinsma, Marinus van Emst, Jitse Kiewiet en Andries Lok.
Tijdens de Meistaking zijn op 4 mei 1943 de landarbeiders Jitse Kiewiet, Anne de Boer en Melle Bruinsma doodgeschoten. Zij stonden met een groep mensen bij een brug te kijken, toen de bezetter vanuit een overvalwagen het vuur op de menigte opende. Bruinsma werd geboren op 20 november 1923, De Boer op 4 augustus 1907 en Kiewiet op 7 april 1922 te Appelscha. Bruinsma, De Boer en Kiewiet werden begraven op begraafplaats Oostersehof in Appelscha.
Andries (Anje) Lok werd geboren op 8 december 1903 in Siegerswoude. Hij was hoofd van de Openbare Lagere school te Appelscha 3e wijk (thans Ravenswoude). Tijdens de bezetting hielp hij onderduikers aan onderdak en voorzag hij hen van bonkaarten. Ook had hij het joodse jongetje Hans Slosch in huis. Met een NSB’er in de buurt werd het steeds moeilijker voor Lok om zijn illegale werk voort te zetten. Lok vond voor het jongetje een ander onderduikadres, maar weigerde zelf onder te duiken. De band met zijn gezin en de school waren daarvoor te hecht. In de nacht van 19 op 20 mei 1944 werd er bij Lok aangebeld. Twee mannen vroegen of Lok mee wilde gaan om een getuigenverklaring af te leggen in Assen. Terwijl zijn vrouw en twee kinderen hem nakeken, werd Lok in de tuin van zijn woning (naast de school) doodgeschoten. Deze Silbertanne-moord, waarbij willekeurige Nederlanders zonder vorm van proces werden neergeschoten, was een vergelding voor een aanslag op landwachter Kees Harterhof. Anje Lok werd gecremeerd in Driehuis-Westerveld. Zijn urn werd later begraven op het Ereveld Loenen (gemeente Apeldoorn). In Ravenswoud zijn een straat en de Openbare Basisschool naar Anje Lok genoemd.
Marinus van Emst werd geboren op 12 januari 1894 in Vierhouten. De boswachter was raadslid voor de CHU in de gemeente Ooststellingwerf. Hij was medewerker van de Landelijke Organisatie voor hulp aan Onderduikers. Als felle tegenstander van de bezetter en het nationaal-socialisme moest hij tijdens de oorlog onderduiken. Toen hij voor de verjaardag van zijn vrouw thuiskwam, heeft de bezetter hem op 12 augustus 1944 opgehaald en gefusilleerd. Van Emst werd begraven op de N.H. begraafplaats in Appelscha. In deze stad is een straat en een plein naar Van Emst genoemd.
Onthulling
Het monument is onthuld op 4 mei 1951.
Oorlogsslachtoffers
| Achternaam | Voornamen | Geboren | Overleden |
|---|
De Oorlogsgravenstichting heeft een database met namen en verhalen van oorlogsslachtoffers. Veel van deze slachtoffers worden herdacht door middel van een monument. Wilt u ons helpen om de namen en verhalen van slachtoffers te koppelen aan het monument waarop hun naam vermeld staat? Kijk dan op de website van de Oorlogsgravenstichting, ziet u in de database een naam die ook voorkomt op dit monument? Maak dan een account aan en koppel de persoon uit de database aan dit monument. Enkele dagen na de koppeling verschijnt de naam van het slachtoffer op deze pagina.
Meer informatie
Locatie
Het monument is geplaatst in het plantsoen aan de Bruggelaan te Appelscha.
Bronnen
- Gemeente Ooststellingwerf;
- Verzetsmuseum Friesland;
- Tekens aan de weg – Tekens aan de wand, C. Reitsma (Leeuwarden, 1980). ISBN 9033020009;
- Kunst in de klas,(intergemeentelijke werkgroep Heemkunde van Oost- en Weststellingwerf, i.s.m. de S.K.V.F.);
- Verzet en Bevrijding in Ooststellingwerf, (Gemeente Ooststellingwerf, afdeling Onderwijs, i.s.m. het Comité 4 mei).
Voor meer informatie
Vijf jaar na vijftig jaar. Kroniek van de Tweede Wereldoorlog in de Stellingwerven e.o., W.H. de Vries (Wolvega, 1995).
