Westmaas, ‘De Traan’

Vorm en materiaal
Het monument ‘De Traan’ te Westmaas (gemeente Hoeksche Waard) bestaat uit een vier elementen van Belgisch hardsteen. Het grootste element is een zuil op een sokkel waarin de silhouette van een traan is uitgespaard. Voor dit element bevinden zich drie identieke kubussen met tekst. De elementen bevinden zich in een rechthoekig vlak dat is opgevuld met kiezelstenen.

Tekst
De tekst op de drie blokken luiden:

De tekst op de sokkel luidt:
‘1940 – 1945.’

Het oorlogsmonument is opgericht ter nagedachtenis aan tien slachtoffers die in de periode 10 mei 1940 en 15 augustus 1945 als slachtoffer als gevolg van de oorlog om het leven kwamen. Het zijn vijf inwoners van Westmaas en ‘De Vijf van Greup’, vijf mannen – niet allemaal inwoners van Westmaas – die zijn opgepakt en later gefusilleerd, na een razzia die in 1941 vlakbij de plaats van dit monument onder de mannelijke bevolking van het dorp werd gehouden.

Dichtbij de plaats van dit gedenkteken was tijdens de oorlog het schoolplein van de openbare school. Hier moesten in augustus 1941 alle mannelijke inwoners van Westmaas boven de 16 jaar zich verzamelen. De Duitse bezetters waren op zoek naar de mannen die de bemanning hadden geholpen van een Engelse bommenwerper, welke kort tevoren bij de Greup een noodlanding had gemaakt. Voor deze daad werden op 19 september 1941 vijf mannen op een onbekende plaats dood geschoten. Hun lichamen zijn nooit terug gevonden.

In september 2013 is op de hoek van de Stougjesdijk en de 1e Kruisweg in de gemeente Binnenmaas, dicht bij de plaats van de noodlanding, een monument onthuld ter nagedachtenis aan deze vijf mannen, ‘De Vijf van Greup’. 

Nicolaus Bout was als lid van de Binnenlandse Strijdkrachten actief in het verzet. Is in maart 1945 na verraad gearresteerd en op 3 april van dat jaar in Rotterdam gefusilleerd. Hij is begraven op de begraafplaats in Westmaas.

Jacob van Etten zat in het verzet en nam dienst bij de Binnenlandse Strijdkrachten. Hij werd op 4 mei 1945 gedood bij een poging om Duitse soldaten gevangen te nemen. Hij is begraven op de begraafplaats in Westmaas.

Johannes Kolf was politieman en sloot zich later in Friesland aan bij het verzet. Hij nam o.a. deel aan de beroemde overval op de Strafgevangenis van Leeuwarden waarbij 51 mensen werden bevrijd. Kolf werd op 29 januari 1945 na verraad op de vlucht dodelijk getroffen. Hij is begraven op de begraafplaats in Westmaas.

Bastiaan de Pee kwam op 20 maart 1945 om het leven bij een ongeluk met een ‘pantservuist”, een antitank wapen. Hij is begraven op de begraafplaats in Westmaas.

Jan Willem Witvliet was stoker 1e klasse op de Hr. Ms. Kruiser Java. Hij is op 27 februari 1942 gesneuveld tijdens de zeeslag op de Javazee tegen Japan. Hij heeft een zeemansgraf gekregen.

Oprichting
Het monument is opgericht op initiatief van de Oranjevereniging Koningin Wilhelmina te Westmaas. Het kon worden uitgevoerd dankzij bijdragen van particulieren, enkele instellingen en het gemeentebestuur van Binnenmaas. 

Onthulling
Het monument is onthuld op 14 april 2018 door de burgemeester en een tweetal leerlingen van de basisscholen CBS De Weerklank en OBS De Vlashoek.  

Locatie
Het monument bevindt zich naast de Dorpskerk aan de Breestraat te Westmaas (gemeente Hoeksche Waard).

Bronnen

• Oranjevereniging Koningin Wilhelmina te Westmaas;
• CBS De Weerklank;
• ‘s Gravendeel.net. ‘Plan voor oorlogsmonument Westmaas.’ 8 december 2017;