Het monument
Vorm en materiaal
Het monument ‘Kamp De Fledders’ in Westervelde (gemeente Noordenveld) is een glasplaat, ingeklemd tussen twee betonnen, gebogen houders. Op de glasplaat is een tekst aangebracht. Tussen de regels is prikkeldraad verbeeld. Het gedenkteken staat op een gemetseld plateau, in de vorm van een davidster, die tussen de twee laagste banen prikkeldraad is aangebracht.
Tekst
De tekst op de glasplaat luidt:
‘EEN MONUMENT VOOR GISTEREN, VANDAAG EN MORGEN.
IN 1942 VERBLEVEN IN HET NABIJGELEGEN WERKKAMP
“DE FLEDDERS” 120 JOODSE MEDEBURGERS.
ZIJ KWAMEN NIET MEER TERUG.’
Hierboven is een gedicht van Jacqueline van der Waals aangebracht.
Symboliek
Het glaswerk staat symbool voor het bieden van perspectief. De twee houders refereren aan de hekken in de concentratiekampen. Het prikkeldraad symboliseert afscheiding. Met het monument wil men heden, verleden en toekomst met elkaar verbinden.
De geschiedenis
Het monument ‘Kamp de Fledders’ in Westervelde (gemeente Noordenveld) is opgericht ter nagedachtenis aan de 120 joodse dwangarbeiders die in de periode juli-oktober 1942 in dit werkkamp ondergebracht waren.
Rijkswerkkamp ‘De Fledders’ werd midden jaren dertig gebouwd. Het kamp deed toen dienst als verblijfplaats van gevluchte joden uit Duitsland en werklozen die werden aangesteld voor ontginningswerk. Tijdens de bezettingsjaren werd De Fledders een Joods werkkamp. In de periode juli-oktober 1942 werden er 120 Groningse joden tewerkgesteld. Op 2 en 3 oktober 1942 zijn zij allen door de bezetter overgeplaatst naar concentratiekampen. Geen van hen heeft de Tweede Wereldoorlog overleefd. Na de bevrijding werden er in het kamp NSB-ers gevangen gehouden. Eind jaren veertig werd ‘De Fledders’ gebruikt als opvangplaats voor Zuid-Molukkers. De laatste van de vier houten barakken werd omstreeks 1959 afgebroken.
De uit Hoogkerk afkomstige Thea Dop heeft enkele jaren geleden een briefwisseling van haar moeder Janny Hulleman met de in het kamp De Fledders gevangenen genomen Harry de Metz openbaar gemaakt. De briefwisseling geeft een aangrijpend beeld van de dagelijkse gang van zaken in het kamp. Historicus Jaap Ekhart bewerkte de brieven tot het boek ‘Een liefde, een oorlog’. Ekhart noemde de brieven menselijk, informatief en zeker ook voor kinderen erg toegankelijk.
Oprichting
De oprichting van het monument was een initiatief van de Historische Vereniging Norch.
Onthulling
Het monument is onthuld op 4 mei 2007 door Thea Dop. Zij werd hierbij geholpen door Lars Hidding en Luuk Steenbergen, leerlingen van de basisschool De Elsakker in Westervelde. Tijdens de onthulling las Thea Dop enkele citaten voor uit het boek van Jaap Ekhart: ‘Voor ons allen is nu het ergste aangebroken, n.l. de tijd van absolute afzondering van de buitenwereld. Liefste, het gehele kamp is omgeven met prikkeldraad, bewegingsvrijheid is er helemaal niet. Dus 0 uur per week vrij. Pakjes mogen we niet ontvangen, rookerskaarten afgenomen, eten heel weinig. Enfin Janny, je kunt je wel voorstellen hoe groot de sof is. Als we dit nog overleven, zullen we het ons gehele leven nooit meer kunnen vergeten. Het is natuurlijk een verlaten oord waar in de buurt geen huis te bekennen is, maar mogelijk is het nog dat we enige bewegingsvrijheid zullen krijgen. Het is allemaal zo vreemd en verlaten, we moeten helemaal wennen, en dat zal moeilijk zijn. Schat, we zullen ons lot met moed en volharding dragen en vertrouwen dat het niet te lang zal duren. Weest gegroet en vele kussen van mij, je liefhebbende Harry. Als je terug schrijft is het adres: H. de Mets, Kamer 2 R.W.K. ‘de Fledders’ Norg.’
Oorlogsslachtoffers
Er zijn nog geen personen uit de database van de Oorlogsgravenstichting gekoppeld aan dit monument.
De Oorlogsgravenstichting heeft een database met namen en verhalen van oorlogsslachtoffers. Veel van deze slachtoffers worden herdacht door middel van een monument. Wilt u ons helpen om de namen en verhalen van slachtoffers te koppelen aan het monument waarop hun naam vermeld staat? Kijk dan op de website van de Oorlogsgravenstichting, ziet u in de database een naam die ook voorkomt op dit monument? Maak dan een account aan en koppel de persoon uit de database aan dit monument. Enkele dagen na de koppeling verschijnt de naam van het slachtoffer op deze pagina.
Meer informatie
Locatie
Het monument bevindt zich in het weiland tussen Westervelde, Zuidvelde en Huis ter Heide (gemeente Noordenveld), aan de weg van Zuidvelde naar de Kolonievaart ter hoogte van de ingang van het voormalige Joodse werkkamp.
Bron
- Dagblad van het Noorden van 4 mei 2007;
- Joodse werkkampen.
Voor meer informatie
‘Een liefde, een oorlog’, Jaap Ekhart, Uitgeverij Passage, ISBN 90 5452 113 9.
