Het monument
Vorm en materiaal
De plaquette in de Bijenkorf te Amsterdam is cirkelvormig en uitgevoerd in natuursteen. Op de plaquette zijn in reliëf twee figuren en een zon aangebracht.
Tekst
De tekst op de gedenkplaat luidt:
'HERDENKEN EN VERNIEUWEN
1940-1945'.
De geschiedenis
De plaquette in de Bijenkorf te Amsterdam herinnert aan het leed dat de Tweede Wereldoorlog heeft voortgebracht, aan de medewerkers van het warenhuis die slachtoffer zijn geworden van oorlogshandelingen en aan de herwonnen vrijheid.
Het Amsterdamse warenhuis De Bijenkorf werd voor het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog geleid door een joods bestuur. Het bedrijf had een groot aantal joodse burgers in dienst. In 1940 maakte de joodse directie formeel plaats voor niet-joodse directieleden om uit handen van de bezetter te blijven. De voormalige directieleden bleven echter in de praktijk actief achter de schermen.
Gedurende het eerste jaar van de bezetting ondervond het warenhuis nauwelijks problemen. Dit veranderde echter na de februaristaking in 1941, waar het Bijenkorf-personeel actief aan mee had gedaan. Als represaille werd het bestuur onder curatele gesteld van een Duitse bewindvoerder, dr. Brandt. Onder zijn leiding werden vanaf mei 1941 maandelijks tientallen joodse werknemers ontslagen.
Door de schaarste die tijdens de Tweede Wereldoorog heerste, slonk het assortiment van het warenhuis dusdanig dat het nauwelijks klanten meer trok. In de hongerwinter van 1944 was er vrijwel niets meer te koop. Het bestuur maakte zich sterk voor zijn personeel en probeerde op allerhande manieren aan voedsel voor de werknemers te komen. De overgebleven artikelen uit het assortiment werden ingeruild voor voedingsmiddelen.
Voor het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog was ongeveer eenderde van het personeel van de Bijenkorf joods. Van hen keerde maar een tiende terug.
Oorlogsslachtoffers
Er zijn nog geen personen uit de database van de Oorlogsgravenstichting gekoppeld aan dit monument.
De Oorlogsgravenstichting heeft een database met namen en verhalen van oorlogsslachtoffers. Veel van deze slachtoffers worden herdacht door middel van een monument. Wilt u ons helpen om de namen en verhalen van slachtoffers te koppelen aan het monument waarop hun naam vermeld staat? Kijk dan op de website van de Oorlogsgravenstichting, ziet u in de database een naam die ook voorkomt op dit monument? Maak dan een account aan en koppel de persoon uit de database aan dit monument. Enkele dagen na de koppeling verschijnt de naam van het slachtoffer op deze pagina.
Meer informatie
Locatie
De plaquette bevindt zich in het trappenhuis naar de eerste etage van de Bijenkorf aan de Dam in Amsterdam.
Bron
Vertel de verhalen, Frans Heddema en Margit Willems (Stadsdeel Amsterdam-Centrum, 2005). ISBN: 90-9019166-6.
