Het monument
Vorm en materiaal
Het monument voor Hanna van de Voort in Tienray (gemeente Horst aan de Maas) is een bronzen beeldengroep van drie kinderen die schuilen voor de regen. Het beeld is geplaatst op een voetstuk van beton. Bij het beeld staat een bronzen schaal waarin het vredesvuur ontstoken kan worden. Het beeld is 2 meter hoog, 2 meter breed en 2 meter diep.
Tekst
De naam op een steen bij het beeld luidt:
‘HANNA V.D. VOORT’.
In maart 1994 werd een tekst toegevoegd:
‘VEEL JOODSE KINDEREN VONDEN HIER
BESCHERMING TEGEN VERVOLGING
TIJDENS DE TWEEDE WERELDOORLOG’.
Symboliek
Het beeld van de drie schuilende kinderen staat symbool voor de 123 joodse kinderen die Hanna van de Voort tijdens de Tweede Wereldoorlog onder haar hoede heeft genomen.
Wijziging
In 1994 werd een een plaquette op het voetstuk geplaatst.
De geschiedenis
Het monument voor Hanna van de Voort in Tienray (gemeente Horst aan de Maas) is opgericht ter nagedachtenis aan deze verzetsvrouw, die ervoor zorgde dat in 1943 meer dan honderd joodse kinderen in diverse dorpjes in de omgeving van Tienray bij pleegouders konden worden ondergebracht, zodat ze vrijwel allemaal de oorlog hebben overleefd.
Hanna van de Voort uit Tienray was kraamverzorgster in de Noord-Limburgse dorpjes langs de Maas in de voormalige gemeente Meerlo. Via de in Amsterdam studerende Venlonaar Karel Ex en Joe Russell uit Tegelen werd Hanna in mei 1943 benaderd met de vraag pleeggezinnen voor joodse kinderen in Limburg te vinden. Zij vroeg haar hulpbehoevende moeder Marie van de Voort – Everts om raad. Zij zei: ‘Duizend kinderen, Hanna! Die moeten we helpen!’ Samen met de joodse onderduiker Kurt Loewenstein en de ondergedoken student Nico Dohmen organiseerde Hanna de hulp aan joodse onderduikertjes in het Limburgse plaatsje Tienray. Loewenstein sprak Duits en Engels en heeft samen met Jan van Leest in de omgeving illegale bladen verspreid. De opgevangen kinderen waren bijna allemaal door de verzetsgroep van Piet Meerburg uit de crèche tegenover de Hollandsche Schouwburg in Amsterdam gesmokkeld. In die schouwburg werden joden voor deportatie verzameld. Het eerste kind werd in juli 1943 door Meerburg zelf naar Tienray gebracht. Dit kind was Simon Cohen, die in augustus dat jaar bij de ouders van Nico Dohmen in Kampen werd ondergebracht. Op 20 augustus 1943 arriveerden de eerste kinderen per trein in Venray. Daar stapten ze met de vader van Hanna, genaamd Anselm, op de bus naar Tienray, waar de kinderen eerst een paar dagen bij de familie Van de Voort bleven om aan de onderduiksituatie te wennen. Vervolgens werden ze verspreid over pleeggezinnen in tien verschillende Noord-Limburgse gemeenten. ‘Tante Hanna’ en ‘Oom Nico’ – zoals ze werden genoemd – bleven contact houden met de onderduikertjes.
Tussen augustus 1943 en het midden van 1944 slaagde de groep Meerburg erin 123 joodse kinderen in Limburg onder te brengen. De studente Mieke Mees speelde daarbij als koerierster een belangrijke rol. Aanduiding van een transport geschiedde in code. Jongens werden aangeduid als pakjes koffiesurrogaat en meisjes als theesurrogaat. De joodse kinderen kregen een schuilnaam en een identiteitskaart van het Centraal Bureau voor Kinderuitzending uit het gebombardeerde Rotterdam. Ze gingen gewoon naar school en speelden op straat. Hele dorpen kenden hun achtergrond, maar de mensen bleken betrouwbaar en zwegen.
In de zomer van 1944 leidde verraad tot een eerste razzia op joodse onderduikers in Helenaveen. Ook in Oirlo vond op 6 juli een razzia plaats. Korte tijd later sloeg ook het noodlot in Tienray toe. De Nederlandse Staatspolitie lichtte zeven joodse kinderen van hun bed in Tienray, Broekhuizenvorst en Venray. Ze zouden alle zeven sterven in het concentratiekamp Auschwitz. In totaal zijn er tussen de tien en vijftien kinderen opgepakt. Ook Hanna van de Voort werd gearresteerd, samen met twee hulpverlenende echtparen uit Horst-America en drie hoofden van pleeggezinnen uit Tienray. Allen verklaarden ze niet beter te weten dan dat ze aan Rotterdamse evacuétjes onderdak hadden verleend. Dat konden ze aantonen met evacuatiebewijzen, die tevoren deskundig achterover waren gedrukt en officieel gestempeld.
Een dag na de arrestatie waren alle Noord-Limburgers weer vrij, op Hanna na. Nico Dohmen gaf dit nieuws door aan Meerburg in Amsterdam, die de aantrekkelijke koerierster Mieke Mees naar de Sicherheitspolizei in Eindhoven stuurde. Een Duitse functionaris bezweek voor haar charmes en Hanna van de Voort werd vrijgelaten. Eenmaal thuis pakte Hanna de draad van haar illegale werk meteen weer op. De organisatie had diverse koeriers; Piet Meerburg, Mieke Mees, Hansje van Lochem, Alice Brünner, Ans van Dam, Ietje van Dijk, Tineke Haak en Wouter Zeytveld. Hanna van de Voort overleed in 1956. Ze werd in 1987 voor haar verzetswerk postuum geëerd met een Yad Vashem-onderscheiding.
Onthulling
Het monument is op 4 mei 1989 onthuld door burgemeester G. Hahn en enkele familieleden van Hanna van de Voort.
Oorlogsslachtoffers
Er zijn nog geen personen uit de database van de Oorlogsgravenstichting gekoppeld aan dit monument.
De Oorlogsgravenstichting heeft een database met namen en verhalen van oorlogsslachtoffers. Veel van deze slachtoffers worden herdacht door middel van een monument. Wilt u ons helpen om de namen en verhalen van slachtoffers te koppelen aan het monument waarop hun naam vermeld staat? Kijk dan op de website van de Oorlogsgravenstichting, ziet u in de database een naam die ook voorkomt op dit monument? Maak dan een account aan en koppel de persoon uit de database aan dit monument. Enkele dagen na de koppeling verschijnt de naam van het slachtoffer op deze pagina.
Meer informatie
Bronnen
- Gemeente Meerlo-Wansum;
- www.joods.nl;
- Sta een ogenblik stil… Monumentenboek 1940/1945 van Wim Ramaker en Ben van Bohemen. (Kampen, Uitgeversmaatschappij J.H. Kok Matrijs, 1980). ISBN 90 242 0185 3;
- Dhr. Harrie Raaijmakers.
