Zwart oorlogskind in een wit land

Half wit, half zwart. Kroeshaar in het katholieke zuiden. Enkele tientallen kinderen in Limburg die kort na de oorlog werden geboren, zagen er heel anders uit dan de andere kinderen. Een documentaire vertelt hun verhaal.

Stelt u zich voor: Zuid-Limburg in de jaren vijftig. Katholiek, behoudend en vooral wit. De gastarbeiders uit Marokko en Turkije kwamen pas later, Molukkers uit voormalig Nederlands-Indië ook. Mensen met een andere huidskleur waren een zeldzaamheid. Cor vertelde ons dat kinderen aan hem zaten, zijn haar wilden voelen, hem vroegen of die kleur eraf ging. Cor had een donkere huidskleur. 

Researcher Eric van den Berg (41) en regisseur Bram Endedijk (32) kwamen Cor Linssen op het spoor in hun zoektocht naar kinderen van zwarte Amerikaanse militairen. Van den Berg: Bram en ik hadden een documentaire gemaakt over vier Nederlandse oorlogskinderen die werden herenigd met hun vader die ze nooit hadden gekend, soldaten van elders uit Europa. Daarna bleek dat er ook zwarte oorlogskinderen zijn. 

Hun vaders kwamen uit de Verenigde Staten om in 1944 Limburg te bevrijden. In het Amerikaanse leger deden de zwarte soldaten het zware, onaanzienlijke handwerk. Ze ruimden puin na het bombardement van Roermond, ze groeven de graven op de begraafplaats in Margraten. Endedijk: Toen ze na de oorlog thuiskwamen moesten ze nog een keer een oorlog uitvechten, voor hun gelijkwaardigheid. 
 
DNA 
De documentaire is het verhaal van een zoektocht. Naar een vader, dat allereerst. DNA-banken hebben inmiddels zoveel profielen, vertelt Van den Berg, dat vrijwel iedereen er een verwant kan vinden. Maar je vader? Het was monnikenwerk: de vader vinden van Cor Linssen en Wanda van der Kleij, de twee zwarte Limburgse kinderen over wie de documentaire gaat. Je vindt naaste familieleden, je benadert hen, pluist hun stamboom uit, zoekt verder. En dan, ineens, weten Cor en Wanda wie hun vader was. Dat was voor hen, maar ook voor de Amerikaanse familie heel emotioneel. 

De documentairemakers kwamen met de twee Limburgers in contact via Mieke Kirkels, Zij is de grote kracht achter de stichting Black Liberators en heeft zwarte Amerikaanse militairen die hebben geholpen met de bevrijding, een gezicht gegeven. Op de militaire begraafplaats in Margraten zijn 172 van hen begraven. Ook schreef ze Kinderen van zwarte bevrijders, een verzwegen geschiedenis (2017). Twee van die kinderen, Cor en Wanda, gingen met de documentairemakers mee naar Amerika. 

Cor Linssen (76): “Ik had het eigenlijk opgegeven. Ik heb jaren geprobeerd uit te vinden wie mijn vader was. Ik heb blanke ouders en blanke broers, maar de spiegel vertelde mij dat ik anders was. Op de kermis liep het hele dorp uit om naar mij te kijken.” De ontmoeting met zijn familie in Amerika heeft hem diep ontroerd. “Ik ga deze zomer met mijn vrouw daarheen, dat is toch fantastisch?”

Een nare jeugd heeft hij allerminst gehad, vertelt Linssen. De man die hem heeft opgevoed, de vader van zijn broers, maakte geen onderscheid. “Dat is er een van mij, zei hij gewoon, als mensen vragen stelden.” De enige periode in zijn leven waarin hij baalde van zijn uiterlijk was de puberteit. “Ik kon met mijn kroeshaar nooit een kuif maken zoals Elvis Presley had.”

Identiteit
In de documentaire wordt niet alleen gezocht naar vaders, maar ook naar identiteit. Endedijk: “Voor iedereen in het verhaal speelt huidskleur een rol. De zwarte soldaten gingen mee om Europa te bevrijden, maar ze waren ondergeschikt aan hun witte kameraden. Het Amerikaanse leger was nog volledig gesegregeerd. Zij mochten het zware werk doen. Toen ze thuiskwamen, moesten ze weer achter in de bus zitten. En hun kinderen in Limburg, die werden bekeken als attractie. We laten zien wat dat betekende voor hun identiteit.”

En de moeders? Konden zij helpen de kinderen wegwijs te maken? Van den Berg: “De moeder van Cor en ook de moeder van Wanda hebben nooit iets verteld. Het was taboe. Cor vertelde dat hij zijn moeder op haar sterfbed heeft gevraagd wat het verhaal was. ‘Niks’, zei ze. Het was te beladen.”

De documentaire Half an American, kinderen van zwarte bevrijders is een productie van WNL en wordt op 5 mei uitgezonden op NPO 2 om 22.10 uur. 


Dit artikel verscheen eerder in NC Magazine nr. 20 (najaar 2021). Het artikel is geschreven door Monique van Hoogstraten, de foto’s zijn van Omroep WNL.

Tooltip contents