Vfonds: een aangescherpte visie

Nu het herdenkingsjaar 75 jaar vrijheid achter ons ligt, breekt voor vfonds, Nationaal Fonds voor Vrede, Vrijheid en Veteranenzorg, een nieuwe fase aan. Directeur Lisette Mattaar: “Midden in dat spannende jaar is het gelukt om – met input vanuit het werkveld – een nieuw beleidsplan en subsidiekader te ontwikkelen.” Wat betekent een en ander voor toekomstige projecten, geïnitieerd of ondersteund door vfonds?

Een nieuwe koers wil Mattaar het niet noemen, wél een aangescherpte en geactualiseerde visie. “Wij vonden het belangrijk om onze uitgangspunten, overwegingen en ambities in één verhaal te benoemen. Vfonds kende zijn eigen rol en functie goed, maar een heldere, samenhangende missie was niet eerder geformuleerd. Kort samengevat luidt die missie nu: het versterken van de democratische rechtsstaat en de vreedzame samenleving. Dat doen we vanuit vier doelstellingen: het vergroten van kennis van oorlog en conflict; het vergroten van waardering voor de democratische rechtsstaat; de waardering voor veteranen en politie; en het vergroten van vaardigheden om actief bij te dragen aan de vreedzame samenleving. We onderscheiden ons van andere fondsen door onze oorsprong: het erfgoed van de Tweede Wereldoorlog en de aandacht voor veteranen. Die wortels zullen we nooit uit het oog verliezen.”

Politie
Vfonds werkt op drie manieren: projecten over onderbelichte thema’s initiëren en daar een geschikte partner bij zoeken; het leggen van verbindingen tussen partijen of projecten in het veld; en het beheren van een fonds voor projectaanvragen. Mattaar: “De nieuwe binnenkomende projectaanvragen gaan we langs de meetlat van ons nieuwe subsidiekader leggen. We zullen ze vooral bevragen op actuele maatschappelijke relevantie. Een zuiver historisch verhaal is niet genoeg, het moet werkelijk een vertaalslag naar de samenleving van nu bevatten. Dat kan op allerlei manieren. Het vergroten van kennis van oorlog en conflict kan bijvoorbeeld heel mooi in een projectvorm waarin het vertellen van oorlogsverhalen centraal staat. Waarbij verhalen niet alleen verteld worden, maar ook beluisterd en besproken.

Opvallend is de toevoeging van de politie als doelgroep naast de veteranen. Waarom wil vfonds bijdragen aan hun waardering? Mattaar: “Omdat de politie een cruciale rol speelt in het beschermen van de democratische rechtsstaat en de vreedzame samenleving. Zeker in deze onrustige tijden. Helemaal nieuw is het niet: vfonds heeft al eerder politieprojecten ondersteund, zoals de Stichting WEP (Waardering Erkenning Politie) en het PIT Veiligheidsmuseum in Almere. En voor de toekomst? Het Veteraneninstituut heeft bijvoorbeeld het initiatief ‘Veteraan in de klas’. Ik kan me ‘Agent in de klas’ ook heel goed voorstellen!”

Maatschappelijke urgentie
Toenemende polarisatie en afnemende sociale cohesie en tolerantie in de samenleving: vfonds benoemt het als actueel gevaar. Mattaar: “Ja, dat is een schrijnende constatering. Daarom zoeken we naar projecten met een uitgesproken maatschappelijke urgentie die mensen samenbrengen: letterlijk en figuurlijk, fysiek en mentaal. Met meer inhoud dan alleen een buurtbarbecue – hoewel samen eten wél een perfect middel is. Ik hoop dat de Vrijheidsmaaltijden op 5 mei een jaarlijkse nationale traditie worden. Dat lijkt me echt fantastisch.”

Is de vierde doelstelling, het vergroten van vaardigheden om actief bij te dragen aan de vreedzame samenleving, specifiek gericht tegen de polarisatie? En welke vaardigheden kunnen dat zijn? Mattaar: “Ja, denk aan de zogenaamde soft skills: vaardigheden om een dialoog aan te gaan, om te luisteren, om je te verplaatsen in een ander in plaats van alleen gehoord te willen worden en je gelijk te krijgen. Debatcentrum De Balie heeft afgelopen jaar met onze steun Het Nationaal Gesprek over Vrijheid gerealiseerd. Op 75 mbo-scholen vonden ontmoetingen plaats tussen 75 politici, CEO’s, burgemeesters en andere topbestuurders. Samen gingen ze met elkaar in gesprek over de waarde van vrijheid en democratie: wat betekent vrijheid eigenlijk? Hoe draag je hieraan bij en waarom is dat belangrijk? Onder anderen Khadija Arib, Ank Bijleveld, Paul Blokhuis, Klaas Dijkhoff en Rob Jetten deden mee. Het zat altijd vol, in sommige gevallen zelfs in het weekend.”

Intentieverklaring
Vfonds is afgestemd op de samenwerking met andere partijen zoals musea, producenten, provincies, culturele ondernemers. En al jaren is het Nationaal Comité een belangrijke strategische partner. Onlangs werd opnieuw een intentieverklaring tussen beide organisaties ondertekend. Was dat nodig? Mattaar: “In die zin, dat we onze samenwerking opnieuw hebben beklonken. In het herdenken en vieren van vrijheid zit onze verbondenheid waar we wederom vorm aan gaan geven, en waarbij we samen ook op zoek gaan naar nieuwe vormen. Na ‘75 jaar vrijheid’ moesten we allemaal even bijkomen en terug naar ‘normaal’. Onze bijdragen aan de Bevrijdingsfestivals en Adopteer een Monument zijn vaste waarden binnen onze samenwerking. We zijn betrokken bij de manieren waarop deze projecten de doelstelling over vrijheid, rechtsstaat en vreedzaamheid waarmaken.”

Verantwoorde impact
Nieuw in het subsidiekader 2021-2025 is ook de verschijningsvorm waarin projecten hun beslag kunnen krijgen. Mattaar: “We hadden de sprong gewaagd om een grote oorlogsfilm voor de bioscoop te realiseren: De Slag om de Schelde. Films, series en games bepalen voor een belangrijk deel de beeldvorming over de oorlog, zeker bij jongeren. Dat is tricky, want spannende publieksfilms hebben hun eigen wetten en games zijn vaak gewelddadig. Maar die media bieden ook grote kansen om op een verantwoorde manier impact te hebben. Daarom is het nu niet meer uitgesloten om subsidie voor filmproducties en documentaires bij ons aan te vragen. Dat geldt ook voor egodocumenten en monumenten, hoewel ze aan scherpe voorwaarden gebonden blijven. We verlangen altijd die concrete en urgente relevantie voor het heden. De eerste aanvraagronde onder het nieuwe beleidsplan zit er inmiddels op en we zijn verheugd om te zien wat voor inventieve en relevante initiatieven er zijn. Dat geeft echt vertrouwen: dankzij en met hen kunnen we samen verschillende generaties inspireren en hen stimuleren zich actief in te zetten voor een sterke democratische rechtsstaat en vreedzame samenleving.”

 


Dit artikel verscheen eerder in NC Magazine nr. 19 (voorjaar 2021). Het artikel is geschreven door Alex Bakker, de foto is van Ben Houdijk.

Tooltip contents