Als Ambassadeurs van de Vrijheid koos het zangduo Suzan & Freek ervoor om een verhaal te maken over actuele vrijheid. Samen met Stichting Vluchteling reisden zij naar Lesbos en Athene om in contact te komen met vluchtelingen. Een indrukwekkende reis waarbij ze met eigen ogen zagen hoe deze mensen gediscrimineerd en buitengesloten worden. Maar ook met hoopvolle ontmoetingen met vrijwilligers die zich met hart en ziel voor de ander inzetten
Suzan & Freek braken in 2019 door met hun hit Als het Avond is. In 2020 zorgde het programma Beste Zangers voor landelijke bekendheid. Ze zijn zeer vereerd dat ze als Ambassadeur van de Vrijheid zijn gevraagd. Allebei komen ze uit de Achterhoek, de grensstreek met Duitsland, waar de Tweede Wereldoorlog nog altijd erg leeft. Suzan: “Ik weet van mijn oma dat ze onderduikers hadden op de boerderij en in een bunker vlak bij het ouderlijk huis. We hebben de oorlogsverhalen beiden meekregen en zijn ons ervan bewust hoe belangrijk 5 mei is.” Het zangduo mocht een documentaire maken over het thema ‘vrijheid’ en kwam op het onderwerp van vluchtelingen die in Griekenland zijn gestrand, omdat het zo’n groot en actueel probleem is.
Kinderschoentjes op het strand
Samen met Stichting Vluchteling reisden ze naar Lesbos en Athene, waar ze werden begeleid door een vluchteling die nu werkzaam is als tolk. Freek: “Nazanin kwam uit Afghanistan en heeft via een lange omweg zelf tien maanden in kamp Moria gezeten, dat inmiddels is afgebroken. Zij weet uit eigen ervaring hoe het is om alles achter je te laten.” Suzan voegt toe: “Het was voor haar heel beladen om terug te gaan, en voor ons heftig om alles via haar ogen te beleven. Ze ging niet mee naar het strand waar alle vluchtelingen aankwamen, die plek was nog te confronterend.” Op dat strand ontmoetten Suzan en Freek een Griekse visser die vertelde dat hij de afgelopen twee jaar ‘geen vissen meer vangt, maar mensen.’ Freek: “Hij heeft zoveel mensen uit de zee gehaald, levend en dood, dat hij nachtmerries heeft van alles wat hij heeft gezien. Er liggen ook kinderschoentjes op het strand, het is een plek waar alles heel tastbaar wordt.”
Beelden uit Moria
Freek: “Het is onmenselijk wat daar gebeurt, dat je zover gedreven wordt dat je op zo’n bootje stapt. Je ziet dit soort beelden op het journaal, maar het blijft dan een beetje een ver-van-je-bedshow.” “Op tv sluit je je ervoor af”, vult Suzan aan. “Tijdens deze reis hebben we ons opengesteld, alles binnen laten komen en echt naar de mensen geluisterd.” Nazanin werkt inmiddels voor een organisatie die dagbesteding verzorgt voor vluchtelingen; ze krijgen er Engelse les of kunnen sporten. Zelf wil ze documentairemaakster worden, ze liet beelden zien die de vluchtelingen hebben gemaakt in kamp Moria. Suzan: “Dat is heel heftig, je ziet van binnenuit hoe het is. Na elke regenbui stroomt het water door de tent en is alles een grote modderpoel.” Freek: “Er zijn ook beelden van het moment dat de brand begon in kamp Moria. Deze mensen waren gevlucht voor hun leven en hebben trauma’s opgelopen. Vervolgens wordt hun kamp in de fik gezet. De paar bezittingen die ze hadden, zijn weg. Ze moeten weer opnieuw beginnen.”
Mensen zoals jij en ik
Na Lesbos vervolgden ze de reis naar Athene, waar ze in contact kwamen met vluchtelingen die op straat of in armoedige huizen leven en al jaren in afwachting zijn van hun verblijfstatus. Sommigen gaan in de prostitutie om nog wat geld bij elkaar te krijgen. Suzan: “Dat zijn mensen van onze leeftijd – super hippe, toffe mensen. Alleen: hun leven staat stil. Ze kunnen niet werken of studeren, niks opbouwen. Ik vond die persoonlijke gesprekken heel heftig.” Freek vertelt: “Het wordt deze mensen zo moeilijk gemaakt, ze worden buiten de maatschappij geplaatst. We spraken met Afghaanse jongens van 18 jaar die geen kant op kunnen, maar toch goede moed houden. Dat is bewonderenswaardig. Het zijn geen gelukszoekers, in hun eigen land worden ze bedreigd. Je laat niet zomaar alles en iedereen achter en waagt je leven in een bootje.”
Hoopvol
Naast alle ellende waren er ook mooie dingen. Freek daarover: “In Athene zijn we bij een punt geweest waar vrijwilligers voedsel en kleding uitdelen. Een hele community was daar ontstaan, heel fijn om te zien dat mensen zelf het heft in handen nemen.” Suzan: “Het geeft hoop dat er goede mensen zijn die een steentje bijdragen, zoals die visser op het strand. Je moet maar hopen dat dit soort mensen op je pad komen als je in nood bent.” Freek vult aan: “We voelden ons machteloos, wat kunnen we doen om te helpen?” Suzan: “Het is zo oneerlijk dat de plek waar je geboren bent zoveel bepaalt. Het enige wat we kunnen doen, is hun verhaal vertellen, zodat ze gehoord worden. Wij hebben hun pijn een beetje kunnen voelen, ik hoop dat meer mensen dat ervaren en dat het iets teweegbrengt. Al is het maar op kleine schaal. Onze boodschap is dat deze mensen net zo zijn als wij.” Freek: “Zoals onze gids Nazanin, dat is een vrouw zoals Suus, van dezelfde leeftijd. Een slimme meid met dromen en doelen voor de toekomst. Wij willen op 5 mei, op basis van deze ervaring, vertellen dat iedereen dezelfde kansen zou moeten krijgen. Vrijheid is er voor iedereen, eigen het je niet toe.”
Dit artikel verscheen eerder in NC Magazine nr.21 (voorjaar 2022). Het artikel is geschreven door Dorine van der Wind, de foto bovenaan is van het Nationaal Comité 4 en 5 mei. De foto in de tekst is van B. Snijder.