Bij het 4 en 5 mei Denkboek – dat ieder jaar in een oplage van 235.000 onder leerlingen van de bovenbouw van het primair onderwijs wordt verspreid – is vanaf 2021 een kinderwebsite beschikbaar: denkboek.nl. Op deze website kunnen kinderen zelfstandig werken met de thema’s van het Denkboek: de Tweede Wereldoorlog, herdenken, vieren en vrijheid.
De website denkboek.nl is ontwikkeld als aanvulling op het 4 en 5 mei Denkboek, maar kan ook op zichzelf bekeken worden. De website bestaat uit vier modules. Leerlingen leren in deze modules over de Tweede Wereldoorlog, herdenken, vieren en vrijheid. Ook zijn er filmpjes van ooggetuigen van de oorlog te vinden, kunnen kinderen naar de podcast Op houten banden luisteren en zijn er polls waarin kinderen hun mening kunnen geven over herdenken en het vieren van vrijheid. Voor leerkrachten en ouders/verzorgers is een speciale omgeving gemaakt met extra informatie, zoals de docentenhandleiding en aanvullend lesmateriaal.
Interactieve tijdlijn
Op de website is een interactieve tijdlijn te vinden waarin op speelse wijze uitleg en achtergrondinformatie wordt gegeven over de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog. De tijdlijn uit het boekje dient als basis, maar is in deze interactieve versie verrijkt met bewegend beeld en geluid. Hoe klonk koningin Wilhelmina? Hoe zag D-day eruit? Afhankelijk van hun eigen behoeften kunnen kinderen kiezen voor verdiepende informatie en aansprekend historisch beeldmateriaal. Zo komt de tijdlijn meer tot leven en gaan de leerlingen zelf (exploratief) aan de slag. De interactieve tijdlijn is ook uitermate geschikt om klassikaal op het digibord te behandelen, bijvoorbeeld als start van de lessen uit het Denkboek.
Interactieve kijkwijzer herdenking op de Dam
De tweede opdracht op de kinderwebsite gaat over de Nationale Herdenking op de Dam op 4 mei. Wat gebeurt er op de Dam rond acht uur en wat doen al die mensen daar precies? En waarom zijn we eigenlijk twee minuten stil en niet één of drie? In de interactieve kijkwijzer over de Dam ontdekken kinderen allerlei wetenswaardigheden over de herdenking. Ze worden hierbij aan de hand genomen door (het fictieve personage) Rosa, die hen uitlegt wat ze zien tijdens de herdenking op de Dam.
Zelf een herdenking vormgeven bij een monument
In deze opdracht kiezen kinderen uit vijf oorlogsmonumenten en ontdekken ze de verhalen achter die monumenten. Hiermee staan ze stil bij wie en wat we eigenlijk herdenken op 4 mei. Vervolgens leren ze wat een ritueel is en welke rituelen bij een herdenking horen. Daarna gaan ze zelf aan de slag en mogen ze hun eigen rituelen kiezen en hiermee hun eigen herdenking vormgeven bij het door hen gekozen oorlogsmonument.
Vrijheidswijzer
De vierde opdracht gaat over vrijheid. Vrijheid is een moeilijk begrip. In deze tool worden kinderen op een interactieve manier uitgedaagd stil te staan bij wat leven in vrijheid of onvrijheid betekent. Door middel van stellingen over vrijheid en onvrijheid krijgen deze begrippen meer betekenis. Kinderen worden uitgenodigd om hun eigen mening over vrijheid te vormen en deze goed onder woorden te brengen. Ook komt een Ambassadeur van de Vrijheid 2021 aan het woord: wat betekent vrijheid voor hem/haar eigenlijk?
Over het 4 en 5 mei Denkboek
Met het 4 en 5 mei Denkboek wil het Nationaal Comité 4 en 5 mei leerlingen uit de bovenbouw van het primair onderwijs laten nadenken over de Tweede Wereldoorlog, herdenken, vieren, vrijheid en democratie. In editie 2021 krijgt het Denkboek een make-over, zowel qua vormgeving als inhoud. Kinderen gaan in het nieuwe Denkboek nóg actiever aan de slag met de thema’s.
Er is meer ruimte voor kinderen om er een persoonlijk boekje van te maken, bijvoorbeeld met de uitklapper in het boekje. De leerlingen kunnen hierin laten zien wat zij al weten over oorlog, herdenken en vieren én nadenken over wat ze nog meer zouden willen weten. Ook is er ruimte om informatie over oorlog, herdenken en vieren uit hun eigen omgeving op te schrijven en is er aandacht voor het doorgeven van (familie)verhalen. Zo worden deze onderwerpen betekenisvoller, meer van nu en relevanter voor hun eigen leefwereld. Het Denkboek blijft een bron van informatie over de Tweede Wereldoorlog, maar met een grote focus op zelf nadenken over de verschillende thema’s én met aandacht voor het heden. Met een oplage van 235.000 exemplaren is het 4 en 5 mei Denkboek het grootste onderwijsproduct over herdenken en vieren in het basisonderwijs.
Dit artikel verscheen eerder in NC Magazine nr. 19 (voorjaar 2021). Het artikel is geschreven door Sarah Feirabend, de foto is van Freepic / Nationaal Comité 4 en 5 mei.