Antoon, Zoë Tauran, Rondé en S10 vliegen op 5 mei 2025 als Ambassadeurs van de Vrijheid door Nederland om op te treden op de Bevrijdingsfestivals en samen met de bezoekers stil te staan bij het belang van vrijheid. Een begrip dat voor ieder van hen weer een andere betekenis en lading heeft.
‘Het is goed om in te zien dat trauma zo kan doorwerken’
Antoon, de artiestennaam van zanger Tijn Verkerk (22 jaar), begon zijn carrière als dj en producer. Zijn eerste single Hyperventilatie werd meteen een hit. In voorbereiding op zijn rol als Ambassadeur van de Vrijheid verdiept Antoon zich in zijn familiegeschiedenis. Zijn opa zat als kind in een Japans interneringskamp en dat heeft een grote impact gehad op de hele familie.
Antoon maakt een persoonlijke documentaire over zijn zoektocht naar de oorlogservaringen van zijn opa en hoe die van invloed waren op de volgende generaties. “Hiervoor was ik me er nooit zo bewust van dat een oorlog zo lang zou doorwerken en dat zijn ervaringen ook impact op mijn leven zouden hebben. Maar dat is mij nu wel duidelijk geworden.”
Zijn opa heeft als kind in een Japans interneringskamp in voormalig Nederlands-Indië geleerd om zijn gevoelens te onderdrukken, en vooral niet te klagen. “Dit gaf hij door aan mijn vader, en mijn vader vervolgens weer aan mij. Het draaide bij ons thuis altijd om hard werken en doorgaan. Op een gegeven moment merkte ik dat dit niet goed was voor mijn mentale gezondheid. Ik heb ook mezelf allerlei doelen gesteld na de dood van mijn moeder, maar toen ik die had bereikt, bleef ik met een verdrietig gevoel achter.”
Kindertekeningen uit het kamp
Antoon had een sterke band met zijn opa. “Ik draag zijn ring, die heeft hij op zijn sterfbed aan mij gegeven, we waren echt beste vrienden.” Ook woont hij nu in dezelfde straat als waar zijn opa heeft gewoond toen hij ging studeren in Amsterdam. Zijn opa sprak niet veel over de oorlog, maar er is wel een map met tekeningen die hij heeft gemaakt over wat hij heeft meegemaakt in het kamp. “Dat zijn hele heftige dingen, zeker voor een 7-jarige. In mijn ogen was hij een grote sterke man, die kant liet hij mij zien.” Maar nu heeft Antoon ontdekt dat zijn opa daarnaast ook kapot was van binnen, hij moest stoppen met werken omdat hij last had van PTSS. In die periode heeft hij bij Centrum ’40-’45 als therapie deze tekeningen gemaakt.
Zijn opa kon nooit over zijn gevoel praten. “Mijn vader en ik doen dat wel. Onze band was al anders sinds het overlijden van mijn moeder, maar die is nu nog dieper. Als voorbereiding op het ambassadeursschap voer ik veel goede gesprekken met mijn vader.”
Gaan en staan waar je wilt
Antoon hoopt dat zijn zoektocht ook anderen helpt. “Dat je ziet dat je niet de enige bent. Het is goed om ervoor open te staan en te zien dat trauma zo kan doorwerken. Op 5 mei zal ik hierbij stilstaan, maar met mijn liedjes wil ik vooral gewoon vieren dat we vrij zijn. Voor mij is vrijheid dat we kunnen gaan en staan waar we willen. Dat ik mag kiezen hoe en met wie ik het liefste mijn tijd doorbreng. Ik heb van dit hele proces geleerd dat je van succes niet gelukkig wordt. Dat de kern van mijn geluk zit in tijd doorbrengen met mijn familie, mijn vader, zussen en oma. Daar kom ik altijd bij terug.”
‘Het voelt fijn om de nalatenschap van mijn opa Max voort te zetten’
De eerste solo single Therapie van zangeres Zoë Tauran (27 jaar) was direct een hit, mede dankzij TikTok. Als Ambassadeur van de Vrijheid onderzoekt ze haar Molukse afkomst en de geschiedenis van de Molukkers in Nederland.
Zoë’s vader is Moluks, haar opa (Max) heeft vanaf het moment dat hij verplicht naar Nederland moest verkassen, gestreden voor rechtvaardigheid voor het Molukse volk. “Dat is er tot op heden niet van gekomen. Mijn opa was erg teleurgesteld in de Nederlandse regering omdat die haar belofte, een terugkeer naar de Molukken, niet is nagekomen. Mijn opa is er helaas niet meer, maar het voelt fijn om zijn nalatenschap voort te zetten. Het is van groot belang om de Molukse geschiedenis door te geven, want ik merk dat veel mensen hier nauwelijks iets over weten.”
Verplicht vertrek
“Elke maandag kwam hij bij ons thuis en vertelde verhalen. Opa was erg emotioneel en verdrietig als hij over zijn verleden sprak. Mijn opa en oma woonden in Nieuw-Guinea, waar mijn opa was gestationeerd bij de Militaire Politie. In 1962 wilden de Indonesiërs ook een deel van Nieuw-Guinea met geweld annexeren waardoor mijn oma onverwacht met haar kinderen zonder medeweten van mijn opa moest vertrekken, in haar geval naar Nederland.”
Zoë kan het zich niet voorstellen hoe het is om je familie achter te laten zoals haar grootouders overkwam. “Mijn opa is later ook naar Nederland gekomen om zijn gezin te zoeken. Ze zijn uiteindelijk in het Drentse dorp Roden beland. Als gekleurd gezin was je een bezienswaardigheid, maar daar trok mijn opa zich niets van aan. De Nederlandse buren ontvingen hen hartelijk, en sommigen werden zelfs vrienden. De hoop dat het verblijf in Nederland tijdelijk zou zijn en dat ze terug konden naar Nederland is nog steeds niet weg, maar mijn opa en oma hebben gekozen om de (vergeten) geschiedenis van de Molukkers door te geven.”
Sterke familiebanden
Zoë groeide op in een hechte familie. “We zien elkaar vaak. Ik weet niet beter dan dat er altijd familie over de vloer is.” Naarmate ze ouder wordt en meer andere gezinnen leert kennen, vallen haar de cultuurverschillen op. “Dan hoor ik mijn vrienden zeggen: ‘Ik moet echt weer eens bij mijn ouders op visite, ben al zolang niet geweest.’ Dat is voor mij echt ondenkbaar. Samen muziek maken, samen eten, en respect voor ouderen is ook essentieel.”
Voor Zoë betekent vrijheid dat ze bij haar familie kan zijn. “Daar voel ik me veilig en gehoord, ik leef niet in angst dat ik ze niet kan zien of spreken. Ik kan wonen waar ik wil, zonder te hoeven vluchten of alles achter te laten in de hoop terug te keren.” Deze vrijheid viert ze 5 mei met haar muziek waarin ook een boodschap zit. In oktober bracht Zoë haar meest persoonlijke nummer uit: De Laatste Keer Dat Ik Huil. Dat gaat over het feit dat ze niet over haar problemen praatte, maar dat die knop nu omgaat. “Ik hoop dat anderen zich hier in kunnen herkennen en er iets aan hebben.”
‘Vrijheid is jezelf kunnen zijn, je vrij kunnen uiten, en gaan en staan waar je wil’
Zangeres Rikki Borgelt (34 jaar) en gitarist Armel Paap (31 jaar) vertellen namens de band RONDÉ over hun ambassadeurschap. Met hun muziek willen ze een brug slaan naar mensen die dagelijks te maken hebben met een gebrek aan vrijheid. Vooral de vluchtelingencrisis heeft hun speciale aandacht.
De bandleden van RONDÉ willen graag in contact komen met mensen die zijn gevlucht. Rikki: “We willen hun verhalen horen en praten over hun dromen en passies. Onze passie is muziek, voor sommigen van hen is muziek waarschijnlijk een uitlaatklep.” Het idee is om samen muziek te maken in de aanloop naar 5 mei. Armel vult aan: “Ik zag gisteren nog een video van iemand die het risico liep om in de gevangenis te belanden door te zingen. Dat is zo absurd en niet te bevatten.” De bandleden hopen dat muziek als verbindende factor kan werken, ook als je elkaars taal niet spreekt.
Voor Rikki voelt dit als het juiste moment om iets te doen en zich uit te spreken. “Het lijkt alsof alle platen van de wereld aan het verschuiven zijn. We praten er binnen de band veel over en gaan echt de diepte in. Dat vind ik mooi, juist in een tijd waarin sociale media alleen maar de perfecte levens van mensen laten zien. Terwijl er ondertussen miljoenen mensen op de vlucht zijn die vrezen voor hun leven.”
De band wil juist jongere generaties aanspreken en bewust maken. Armel: “Onze grootouders hebben de Tweede Wereldoorlog meegemaakt, maar veel jongeren hebben die connectie niet meer. Daardoor voelt het verder weg. Mijn opa nam me mee naar voormalig Kamp Amersfoort, waar hij vertelde over de verschrikkingen die hij als kind in de oorlog meemaakte. Ik zag hem bijna breken toen hij het vertelde. Dat heeft me diep geraakt.”
Ook Rikki’s familie heeft geleden in de oorlog. “Ik hoorde de verhalen over de Hongerwinter, dat er niets te eten was. Maar wat me vooral is bijgebleven, is de enorme destructie en de gigantische nasleep die de oorlog heeft achtergelaten. Mensen zijn nog generaties lang mentaal beschadigd.” Een bezoek aan het Anne Frank Huis een paar jaar geleden maakte ook diepe indruk. “Ik voelde me zo verdrietig en leeg op die plek; het liet me stil achter.”
Binnen de band hebben ze besproken wat vrijheid voor hen betekent. Het antwoord was eensgezind: “Vrijheid is voor ons veiligheid, rust en ruimte. Het is jezelf kunnen zijn, je vrij kunnen uiten, en gaan en staan waar je wilt. Zonder de constante dreiging voor jezelf of je dierbaren. In die veiligheid voelen wij de ruimte om muziek te maken, onze dromen na te jagen, en die te delen met anderen. Zonder angst voor consequenties.”
Rikki benadrukt hoe vanzelfsprekend vrijheid in Nederland vaak lijkt: “Wij hebben onszelf nooit de vraag hoeven stellen: als we deze muziek uitbrengen, worden we dan opgepakt?” Armel voegt toe: “Onze enige zorg is: vinden mensen onze liedjes leuk? Wij zijn vrij om te doen wat we het liefste doen, en dat is een enorm voorrecht.”
‘Ik geloof in muziek als verbindende factor’
Zangeres Stien den Hollander (24 jaar) is bekend onder haar artiestennaam S10. Ze veroverde vele harten met haar persoonlijke verhalen. Met haar deelname aan het Eurovisie Songfestival brak ze door bij het grote publiek . Met haar muziek wil ze mensen verbinden en bijdragen aan een dialoog over het Israëlisch-Palestijns conflict.
Als Ambassadeur van de Vrijheid vraagt zij aandacht voor de slachtoffers van het Israëlisch-Palestijns-conflict. “Het is een zeer gevoelig onderwerp en het gesprek is snel verhit. Dat vind ik lastig. Het is spannend om hierover te spreken, maar ik wil het gesprek aangaan. Ik vind het zo erg wat er nu gebeurt in Palestina, dus dit voelt als het juiste moment om mijn stem te laten horen.”
S10 heeft zich altijd vrij gevoeld, nooit het gevoel gehad dat de politiek iets bracht dat haar leven negatief beïnvloedde. “Maar nu, voor het eerst in mijn volwassen leven, voel ik me onveilig door onze politiek. Het kabinet doet veel te weinig om het enorme leed in Gaza te stoppen en te erkennen.” Dat roept bij haar angst en afkeer op.
Tijd om zichzelf uit te spreken
Als artiest ziet zij het als haar verantwoordelijkheid om zich uit te spreken over maatschappelijke thema’s. “Er is zoveel ellende in de wereld. Dat raakt me en baart me zorgen. Als witte vrouw in Nederland beïnvloedt het leed mijn leven niet op dagelijkse basis, maar daar voel ik me schuldig over. Zeker nu, in een tijd waarin zoveel mensen op de vlucht zijn voor bombardementen. Ik kan me niet voorstellen hoe heftig dat moet zijn.”
Juist in deze tijd, stelt S10, is het vieren van vrijheid cruciaal. “We moeten beseffen hoe snel een situatie kan escaleren en onmenselijk kan worden. Voor mij betekent vrijheid muziek maken. Zingen voelt bevrijdend. Vrijheid is ook jezelf leren kennen, in je eigen tempo. Het is vaak het meest voelbaar als het ontbreekt.”
Muziek als medicijn
Voor S10 staat muziek altijd voor hoop. Muziek maken werd voor haar belangrijk tijdens een donkere periode in haar leven. “ Het luisteren naar muziek en het bijwonen van concerten heeft me toen enorm geholpen. Nu mag ik zelf muziek maken en optreden, waarmee ik anderen hoop en steun bied. Die zwarte periode ligt ver achter me, maar heeft een plek in mijn nummers gekregen. Ik denk dat mensen daar iets in kunnen herkennen dat betrekking heeft op hun eigen leven.”
S10 kijkt uit naar de optredens op 5 mei. “Ik geloof in muziek als verbindende kracht, zelfs in de meest ellendige situaties.” Van haar donkere periodes heeft ze geleerd dat jezelf als je beste vriend zien bevrijdend werkt. “Als je plezier uit jezelf kunt halen en je hoofd zonniger wordt, geeft dat zoveel kracht. Het helpt je geluk minder buiten jezelf te zoeken. Vrijheid zit in kleine dingen, in het vieren van het leven. Vrolijkheid vind je vaak juist tussen de regels door.”
Dit artikel verscheen eerder in NC Magazine nr. 27 (voorjaar 2025). Het artikel is geschreven door Dorine van der Wind, de foto’s zijn van Jaap Scheeren.