Het monument
Vorm en materiaal
Het oorlogsmonument in Susteren (gemeenten Echt-Susteren) bestaat uit twee rechthoekige natuurstenen gedenkstenen op een natuurstenen basement. Op de gedenkstenen staat een witte tekst.
Teksten
De tekst op de linker gedenksteen luidt:
‘SLACHTOFFERS TWEEDE WERELDOORLOG
“IN BLIJVENDE HERINNERING”
[Hieronder volgen de namen van dertig oorlogsslachtoffers. De naam van J.L.Tönnessen is verkeerd gespeld]
“SPOREN DIE BLEVEN”
IN DE HERFST VAN 1944 WERDEN IN SUSTEREN EN DIETEREN
BIJ RAZZIA’S MANNEN OPGEPAKT EN
VOOR DWANGARBEID GEDEPORTEERD.
NIET IEDEREEN KEERDE TERUG’.
De tekst op de rechter gedenksteen luidt:
[Allereerst staan hier de namen van dertig oorlogsslachtoffers]
‘”OORLOG IS ONUITWISBAAR”
SUSTEREN WERD WEER OPGEBOUWD.
OP VELE STENEN ZIJN TRANEN GEVALLEN……’
De geschiedenis
Het monument in Susteren (gemeente Echt-Susteren) herinnert aan de burgers van Susteren die tijdens de Tweede Wereldoorlog om het leven zijn gekomen. Tevens herinnert het monument aan een reeks razzia’s in oktober en november 1944, waarbij de bezetter meer dan 3.000 jongens en mannen heeft opgepakt om gedwongen tewerk te stellen in de Duitse oorlogsindustrie. Ook in Dieteren werden mannen opgepakt. Van hen keerde niet iedereen terug.
Op het monument staan de namen van zestig oorlogsslachtoffers vermeld, waaronder een aantal joodse slachtoffers. De namen van de niet-joodse slachtoffers luiden:
P.H.A. Allertz, F. Allertz, P.J. van de Berg, J.L. Bokken, J.N. Bovend’Eerdt, N.H. Bovend’Eerdt, K. Emonds, G.H.W Flecken, J. Gruters, J. Gulikers, N.L. Hellebrekers, W. Hellebrekers, J.J. Herzig, H. Holtslag, J.H. Janssen, A.I. Mans, M.J. Meuleners-Wagemans, P.P. Montforts, J.J. Muijres, J. Muijres, M. Muijres-Opgenort, M.C. Muijres G. Muijres, J. Muijres, W.C. Muijres, M. Muijres, A. Muijres, L.G. Muijres, L. Muijres,
A.M. Muijres, T.M.C.H. Muijres, L. Muijres, M.C. Neutgens, J.H. Opgenort, M.C. Opgenort-Vergoossem, G.J. Pasman, J.H. Pasman, J.M.W. Pernot, J. Peeters, M.A. Peeters-Mentz, W.R.H. Peters C. Plitscher, J.G. Reijnders, M.C. Reijnders, K. Rours, M.C. Rours-Hellebrekers, J.H. Sanders, C. Schuren-Willems, A.M. Schwillens, J.L.H. Schrijen, M.J. Suijlen, P. Suijlen, J.L.Tönnessen, H. van Vierzen en J.P.L. Wanten.
De namen van de joodse slachtoffers luiden:
I.F. Mimetz, S.J. Mimetz-Elkan, I.M. Voss, S.M. Voss-Rosendahl en I.B. Voss.
Aan het einde van de Tweede Wereldoorlog waren vrijwel alle Duitse jongens en mannen ingelijfd in het leger. Daarom nam de bezetter in de herfst van 1944 de beslissing om ruim 3.000 jongens en mannen uit het gebied tussen Maas en Peel in Limburg verplicht tewerk te stellen in fabrieken, aan spoorwegen en op boerenbedrijven in Duitsland. Op zondag 8 oktober vond de eerste en grootste razzia plaats. Hierbij werden 2.000 jongens en mannen met geweld bijeengedreven en gearresteerd. Tijdens de kleinere razzia’s die volgden in de weken daarop zijn nog eens ruim 1.000 mannelijke inwoners uit het gebied tussen Maas en Peel opgepakt.
De situatie van de meeste dwangarbeiders was slecht: erbarmelijke huisvesting, honger, kou en slechte hygiëne. Daarnaast leefden zij in grote onzekerheid over hun eigen leven en dat van hun achtergebleven familieleden, en heerste er een permanente angst voor geallieerde bombardementen op de fabrieken waarin ze tewerkgesteld waren. Na de bevrijding, ruim een half jaar later, bleek dat 120 dwangarbeiders hun tewerkstelling niet overleefd hadden. De rest keerde, vaak geestelijk en fysiek gebroken, naar huis.
De razzia’s van oktober en november 1944 zijn de geschiedenis ingegaan als de Grote Kerkrazzia, omdat een groot deel van de mannen op zondagochtend 8 oktober werden opgepakt toen zij na afloop van de mis hun kerk verlieten. Ook zij die in de weken daarop door de bezetter van hun bed werden gelicht of van de straat werden gehaald behoren tot de groep slachtoffers van de Grote Kerkrazzia. Ter herinnering aan deze gebeurtenis en om erkenning van het leed dat de ruim 3.000 gedeporteerden werd aangedaan, is in 45 dorpen in Noord- en Midden-Limburg een monumentenreeks (bestaande uit plaquettes en een aantal monumenten) opgericht. Deze gebeurtenis is na de bevrijding namelijk een stuk vergeten oorlogstragedie geworden.
Oorlogsslachtoffers
| Achternaam | Voornamen | Geboren | Overleden |
|---|
De Oorlogsgravenstichting heeft een database met namen en verhalen van oorlogsslachtoffers. Veel van deze slachtoffers worden herdacht door middel van een monument. Wilt u ons helpen om de namen en verhalen van slachtoffers te koppelen aan het monument waarop hun naam vermeld staat? Kijk dan op de website van de Oorlogsgravenstichting, ziet u in de database een naam die ook voorkomt op dit monument? Maak dan een account aan en koppel de persoon uit de database aan dit monument. Enkele dagen na de koppeling verschijnt de naam van het slachtoffer op deze pagina.
Meer informatie
Digitaal Joods Monument
De joodse oorlogsslachtoffers die op dit gedenkteken vermeld staan, zijn tevens opgenomen in het ‘Digitaal Monument Joodse Gemeenschap in Nederland‘. Hierin vindt u meer informatie over deze personen met waar mogelijk een korte biografie, familierelaties en adresgegevens.
Onder het kopje ‘Geschiedenis’ op deze pagina kunt u op een persoonsnaam klikken om doorverwezen te worden naar het Digitaal Joods Monument.
Locatie
Het monument staat op het Raadhuisplein, naast het voormalige raadhuis van Susteren.
Bronnen
- www.kerkrazzia.nl;
- Mens & Dier in Steen & Brons door Peter en René van der Krogt.
