Het monument
Vorm en materiaal
Het monument in het Verenigingsgebouw te Berltsum (Berlikum) (gemeente Menaldumadeel) is een in kleur uitgevoerde tekening met het portret van Sijbren Lautenbach. Ook staan op de prent een brandende fakkel en een hakenkruis afgebeeld.
Tekst
De tekst op de tekening luidt:
'TSJIN 'T BRÚT GEWELD
SYN LIBBEN STELT.
TROCH FIJANS WOEDE
YN GODS HOEDE.
FALLEN YN'E STRIID TSJIN UNRJOCHT EN SLAVERNIJ
DAT WIJ YN FREDE FOAR RJOCHT EN FRIJDOM WEITSJE
SIJBREN LAUTENBACH
GEB. 5 NOVEMBER 1919 TE DRONRIJP OVERL. 25 APRIL 1945 TE BERGEN BELSEN
AS TANKBER OANTINKEN OANBEAN TROCH:
ALD LEDEN J.F. OP G.G. 'EBEN HAËZER' EN MEIWURKERS L.O. 15 FEBR. 1950'.
Symboliek
De brandende fakkel staat symbool voor het vuur van het verzet.
De geschiedenis
Het monument in het Verenigingsgebouw te Berltsum (gemeente Menaldumadeel) is opgericht ter nagedachtenis aan een omgekomen verzetsman.
De naam van het slachtoffer luidt:
Sijbren Lautenbach.
Siebren (Sijbren) Lautenbach werd geboren op 5 november 1919 in Donrijp. Hij was een ongehuwde landbouwer in Berlikum. In de Tweede Wereldoorlog was hij medewerker van de Landelijke Organisatie voor hulp aan Onderduikers in zijn woonplaats. Tijdens en na de Meistaking in 1943 hielp hij verschillende onderduikers aan een veilige schuilplaats. Nadat Lautenbach merkte dat de bezetter hem van illegaal werk verdacht, vertrok hij begin september 1943 naar Den Haag. In deze stad en in het Westland opereerde hij in de L.O., onder de schuilnaam 'Koos'. Hij verspreidde daar onder andere het illegale weekblad Voor God en de Koning en werd mede-uitgever van het weekblad Voor God, Nederland en Oranje. Deze naam werd later veranderd in Op Wacht. Het blad werd in de provincies Zuid-Holland, Noord-Holland, Utrecht en Friesland verspreid.
Op 9 augustus 1944 bezocht Lautenbach in Delft een adres dat bezet was door twee NSB-politiemannen. Lautenbach wist op zijn fiets te springen, maar werd door een van de agenten in zijn rug geschoten. Na fouillering, waarbij bezwarende papieren werden gevonden, werd hij opgenomen in een Delfts ziekenhuis. Zijn rugwond was niet ernstig, zodat hij nog diezelfde dag werd overgebracht naar de Sicherheitsdienst in Rotterdam. Na verhoor kwam Lautenbach in kamp Vught terecht. Omstreeks september 1944 werd hij op transport gesteld naar het concentratiekamp Sachsenhausen. Later is hij overgebracht naar Neuengamme en op 18 april 1945 naar Bergen-Belsen. Zeven dagen later stierf Lautenbach ten gevolge van uitputting.
Onthulling
Het monument werd op 15 februari 1950 aangeboden door de oud-leden van de Jongelingsvereniging op gereformeerde grondslag 'Eben Haëzer' en oud-medewerkers van de L.O.
Oorlogsslachtoffers
Er zijn nog geen personen uit de database van de Oorlogsgravenstichting gekoppeld aan dit monument.
De Oorlogsgravenstichting heeft een database met namen en verhalen van oorlogsslachtoffers. Veel van deze slachtoffers worden herdacht door middel van een monument. Wilt u ons helpen om de namen en verhalen van slachtoffers te koppelen aan het monument waarop hun naam vermeld staat? Kijk dan op de website van de Oorlogsgravenstichting, ziet u in de database een naam die ook voorkomt op dit monument? Maak dan een account aan en koppel de persoon uit de database aan dit monument. Enkele dagen na de koppeling verschijnt de naam van het slachtoffer op deze pagina.
Meer informatie
Locatie
De tekening hangt in het Verenigingsgebouw van de Gereformeerde Kerk te Berltsum (gemeente Menaldumadeel).
Bronnen
- Verzetsmuseum Friesland;
- Tekens aan de weg – Tekens aan de wand, C. Reitsma (Leeuwarden, 1980). ISBN 9033020009.
